چگونه حساسیت غذایی نوزاد را تشخیص دهیم؟

آیا تابه‌حال پیش آمده است که نوزادتان بدون هیچ دلیل مشخصی بی‌قرار باشد؟ دلایل گریه نوزادان گاهی فراتر از نیازهای ساده‌ای مانند گرسنگی یا تعویض پوشک است. یکی از مواردی که والدین اغلب نادیده می‌گیرند، حساسیت غذایی است.

حساسیت‌های غذایی در نوزادان می‌توانند علائمی مانند بثورات پوستی (به‌صورت کهیر یا اگزما)، اسهال، استفراغ، نفخ، تغییرات رفتاری و در موارد شدیدتر شوک آنافیلاکسی ایجاد کنند. شوک آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید است که می‌تواند زندگی کودک را تهدید کند و به درمان فوری نیاز دارد.

شناسایی به‌موقع حساسیت غذایی از این جهت اهمیت دارد که می‌تواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند و کیفیت زندگی نوزاد و خانواده را بهبود بخشد. در این مقاله، به‌طور جامع درباره علائم، روش‌های تشخیص و درمان حساسیت‌های غذایی نوزاد صحبت خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.

فهرست مطالب

تفاوت بین حساسیت غذایی و عدم تحمل غذایی

حساسیت غذایی (آلرژی غذایی) و عدم تحمل غذایی دو واکنش متفاوت بدن نوزاد نسبت به مصرف برخی مواد غذایی هستند. در حساسیت غذایی، سیستم ایمنی بدن نوزاد به مواد موجود در غذا واکنش نشان می‌دهد و موادی مانند هیستامین آزاد می‌کند. این مواد می‌توانند علائمی مانند کهیر، خارش، تورم لب‌ها و حتی واکنش‌های شدیدتری مانند آنافیلاکسی ایجاد کنند.

در مقابل، عدم تحمل غذایی به‌دلیل ناتوانی سیستم گوارشی نوزاد در هضم یا جذب برخی مواد غذایی مانند لاکتوز رخ می‌دهد و علائمی نظیر نفخ، درد شکم، اسهال و یبوست نوزاد را به‌همراه دارد.

علائم حساسیت غذایی در نوزادان

حساسیت غذایی در نوزادان می‌تواند برای والدین نگرانی‌های زیادی ایجاد کند، به‌ویژه زمانی که نوزاد پس از تغذیه دچار علائمی مانند ناراحتی، بثورات پوستی، بی‌قراری یا مشکلات گوارشی می‌شود. نشانه های حساسیت غذایی در نوزاد ممکن است بلافاصله پس از مصرف یک ماده غذایی ظاهر شوند یا چند ساعت بعد خود را نشان دهند. درک علائم گوارشی حساسیت غذایی در نوزادان به شما کمک می‌کند تا این مسئله را بهتر تشخیص دهید و اقدامات لازم برای کاهش ناراحتی او را در پیش بگیرید:

1. علائم پوستی

حساسیت‌های غذایی اغلب تأثیرات خود را روی پوست نوزاد نشان می‌دهند. کهیر، قرمزی، خارش و اگزما از نشانه‌های رایج این حساسیت هستند. این واکنش‌ها می‌توانند به‌صورت لکه‌های قرمز یا التهاب در نقاط مختلف بدن ظاهر شوند و گاهی با خارش شدید همراه باشند که باعث بی‌قراری نوزاد می‌شود.

2. علائم گوارشی

مشکلات گوارشی نوزادان می‌تواند از نشانه‌های مهم حساسیت غذایی باشد. نفخ، اسهال، یبوست، استفراغ و کولیک نوزاد از جمله علائمی هستند که ممکن است پس از مصرف یک ماده غذایی خاص ظاهر شوند. این علائم اغلب با درد شکمی همراه هستند و موجب ناراحتی و گریه مداوم نوزاد می‎شوند.

3. علائم تنفسی

برخی از نوزادان در اثر حساسیت غذایی دچار مشکلات تنفسی می‌شوند. خس‌خس سینه، سرفه مداوم و گرفتگی بینی از نشانه‌هایی هستند که ممکن است در واکنش به یک ماده غذایی خاص ایجاد شوند. در موارد شدیدتر، ممکن است نوزاد دچار مشکلات جدی‌تری مانند تورم گلو و دشواری در تنفس شود که به مراقبت پزشکی فوری نیاز دارد.

4. تغییرات در رفتار نوزاد

علاوه بر نشانه‌های جسمی، حساسیت غذایی می‌تواند روی رفتار نوزاد نیز تأثیر بگذارد. بی‌قراری، کم‌خوابی و کاهش اشتها از جمله تغییراتی هستند که ممکن است در اثر واکنش به یک ماده غذایی خاص رخ دهند. اگر نوزاد پس از تغذیه دچار بی‌قراری غیرمعمول شد یا از خوردن شیر یا غذا امتناع کرد، این می‌تواند نشانه‌ای از حساسیت غذایی باشد.

شایع‌ترین مواد غذایی حساسیت‌زا در نوزادان

حساسیت غذایی با برخی مواد غذایی شایع‌تر است. اگر پس از مصرف این غذاها، نوزاد دچار مشکلات گوارشی، بثورات پوستی یا بی‌قراری می‌شود، ممکن است به یکی از این مواد حساسیت داشته باشد:

1. شیر گاو و لبنیات

رفلاکس و حساسیت به پروتئین گاوی در نوزاد یکی از رایج‌ترین حساسیت‌های غذایی در سال‌های ابتدایی زندگی است. در این حالت، برخی نوزادان پس از مصرف شیر گاو دچار اسهال یا یبوست می‌شوند که ممکن است در ادامه منجر به مشکلاتی مانند کولیک، بثورات پوستی، علائم گوارشی و رفلاکس نوزاد شود.

در صورت حساسیت نوزاد به پروتئین‌های گاوی، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید. در این شرایط معمولاً به مادر توصیه می‌شود برای مدتی لبنیات را از ٰرژیم غذایی خود حذف کند و واکنش‌های نوزاد را زیر نظر بگیرد. در موارد شدید ممکن است پزشک مصرف شیر خشک هایپوآلرژیک را توصیه کند.

2. تخم مرغ

حساسیت غذایی نوزاد به تخم مرغ می‌تواند باعث کهیر، خارش پوست، استفراغ یا مشکلات تنفسی شود. برخی نوزادان نسبت به سفیده تخم‌مرغ حساس‌تر هستند، اما این حساسیت ممکن است با رشد کودک کمتر شود.

3. سویا

سویا یکی دیگر از مواد غذایی حساسیت‌زا در نوزادان است که می‌تواند باعث استفراغ، نفخ، اسهال، یبوست، کولیک و حساسیت غذایی در نوزاد شود. برخی نوزادان که به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند، به پروتئین سویا نیز واکنش نشان می‌دهند.

4. گندم و گلوتن

حساسیت به گندم و گلوتن می‌تواند باعث مشکلات گوارشی از جمله اسهال نوزاد، یبوست، نفخ و حتی بی‌قراری او شود. در برخی موارد، این حساسیت به شکل بثورات پوستی نیز ظاهر می‌شود.

5. آجیل و بادام‌زمینی

حساسیت نوزاد به بادام زمینی و آجیل ها معمولاً با واکنش‌های شدیدی همراه است که ممکن است شامل کهیر، تورم لب‌ها و صورت، خس‌خس سینه و در موارد جدی‌تر آنافیلاکسی باشد.

6. ماهی و صدف دریایی

غذاهای دریایی می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک شدید شوند که شامل کهیر، سرفه، مشکلات تنفسی و علائم گوارشی است. در صورت مشاهده هرگونه واکنش پس از مصرف این مواد، لازم است مصرف آن‌ها را متوقف کنید و با پزشک مشورت داشته باشید.

البته لازم نیست مادران از مصرف غذاهای فوق پرهیز کنند، مگر این‌که خودشان به آن‌ها حساسیت داشته باشند یا مطمئن شوند مصرف این خوراکی‌ها باعث حساسیت نوزاد شیرخوار می‌شود.

تغذیه کمکی برای نوزاد، معمولاً از شش‌ماهگی شروع می‌شود. در این شرایط نیازی نیست هیچ کدام از مواد غذایی مذکور را حذف کنید، بلکه لازم است هنگام مصرف آن‌ها توسط نوزاد، واکنش او را با دقت زیر نظر داشته باشید. همچنین بهتر است این غذاها کنار یکدیگر استفاده نشوند تا در صورت بروز حساسیت، تشخیص عامل آلرژن راحت باشد.

حساسیت غذایی نوزاد و رژیم غذایی مادر شیرده

اگر نوزادتان بعد از شیر خوردن دچار مشکلاتی مثل بی‌قراری، کهیر، استفراغ، اسهال یا اگزما می‌شود، ممکن است به برخی موارد که در رژیم غذایی شما وجود دارد، واکنش نشان دهد. علائم حساسیت نوزاد به شیر مادر به‌دلیل ورود پروتئین‌های غذایی از طریق شیر مادر به بدن نوزاد اتفاق می‌افتد.

برخی مواد غذایی که می‌توانند باعث بروز علائم حساسیت در نوزاد شوند، شیر گاو، تخم‌مرغ، بادام‌زمینی، ماهی و سایر آلرژن‌های غذایی هستند. علائم این حساسیت در برخی نوزادان به‌صورت فوری ظاهر می‌شود (با کهیر یا خس‌خس سینه)، اما در نوزادان دیگر ممکن است دیرتر مشخص شود و به‌شکل مشکلات گوارشی مانند کولیک، اسهال، یبوست و نفخ نوزاد بروز پیدا کند.

برای شناسایی ماده غذایی حساسیت‌زا، لازم است تغذیه مادر در دوران شیردهی با دقت بررسی شود. در صورت مشاهده علائم، می‌توانید با مشورت پزشک، برخی مواد غذایی را به‌صورت موقت حذف کنید و واکنش نوزاد را زیر نظر بگیرید. همچنین مهم است حذف مواد غذایی به‌گونه‌ای باشد که تغذیه مادر و نوزاد دچار کمبود نشود.

راه‌های تشخیص حساسیت غذایی نوزاد

اگر نوزاد پس از خوردن شیر مادر یا یک غذای جدید دچار کهیر، استفراغ، اسهال، خس‌خس سینه یا بی‌قراری شدید می‌شود، ممکن است این واکنش ناشی از مواد غذایی حساسیت زا برای نوزاد باشد. تشخیص دقیق این حساسیت کار ساده‌ای نیست، زیرا برخی علائم ممکن است با تأخیر ظاهر شوند. برای تشخیص آلرژی غذایی در نوزاد چند روش کاربردی وجود دارد که می‌تواند به شما در شناسایی عامل حساسیت کمک کند:

1. بررسی علائم بعد از مصرف غذا

پس از معرفی یک غذای جدید، واکنش نوزاد را تا ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد تحت نظر بگیرید. برخی واکنش‌ها مانند کهیر، شکم‌درد یا تورم لب‌ها ممکن است سریع ظاهر شوند، اما مشکلاتی مانند کولیک، رفلاکس، اسهال و یبوست می‌توانند با تأخیر خود را نشان دهند. در صورت مشاهده چنین علائمی، لازم است رژیم غذایی نوزاد یا مادر را بررسی کنید.

2. روش حذف و آزمون مجدد غذاهای مشکوک

یکی از مؤثرترین راه‌های تشخیص آلرژی غذایی در نوزاد این است که ماده غذایی مشکوک را به مدت دو تا چهار هفته از رژیم غذایی نوزاد حذف کنید. اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند، مادر باید آن ماده غذایی را از رژیم خود حذف کند. این روش با نام تشخیص آلرژی با حذف غذایی در رژیم مادر شناخته می‌شود. در صورتی که علائم نوزاد بهبود پیدا کرد، می‌توان غذا را به میزان کم و به‌صورت تدریجی دوباره به رژیم غذایی مادر یا نوزاد اضافه کرد تا مشخص شود آیا حساسیت به آن ماده غذایی وجود دارد یا خیر.

3. مدت زمان لازم برای تشخیص حساسیت غذایی

تشخیص حساسیت غذایی نوزاد زمان‌بر است و گاهی باید چندین هفته برای مشاهده تغییرات و تطبیق رژیم غذایی وقت صرف کنید. اگر علائم نوزاد بهبود پیدا کرد و با مصرف مجدد غذا دوباره بازگشت، این می‌تواند یک علامت قوی برای شناسایی ماده غذایی حساسیت‌زا باشد. این روند باید تحت نظر پزشک انجام شود تا مطمئن شوید نوزاد همچنان مواد مغذی کافی را دریافت می‌کند و سلامت کلی او تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.

تشخیص پزشکی حساسیت غذایی در نوزادان

از کجا می‌توان به حساسیت غذایی نوزاد مطمئن شد؟ تشخیص حساسیت غذایی صرفاً بر اساس مشاهده علائم امکان‌پذیر نیست و نیاز به بررسی‌های دقیق‌تری دارد. پزشکان برای این کار، علاوه‌بر بررسی سابقه واکنش نوزاد به رژیم غذایی خود یا مادرش، از روش‌های علمی و آزمایشگاهی استفاده می‌کنند که به شناسایی دقیق آلرژن‌ها کمک می‌کند:

1. آزمایش‌های حساسیت غذایی

پزشک ممکن است برای ارزیابی حساسیت غذایی، تست حساسیت غذایی نوزاد یا آزمایش خون را تجویز کند. در ادامه هر کدام از این روش‌ها را بررسی می‌کنیم:

2. تست پوستی

در این روش، مقدار کمی از مواد غذایی مشکوک به حساسیت روی پوست نوزاد قرار می‌گیرد و سپس پوست به‌صورت سطحی خراش داده می‌شود. اگر پوست قرمز شد یا کهیر زد، احتمال حساسیت به آن ماده وجود دارد. این آزمایش معمولاً سریع نتیجه می‌دهد، اما برای نوزادان زیر ۶ ماه کمتر انجام می‌شود؛ زیرا سیستم ایمنی در این سن به‌طور کامل شکل نگرفته است.

3. آزمایش خون

آزمایش خون سطح آنتی‌بادی‌های IgE را که در واکنش به آلرژن‌های غذایی تولید می‌شوند، بررسی می‌کند. آزمایش خون برای نوزادانی مناسب است که انجام تست پوستی برای آن‌ها دشوار است یا علائم حساسیت شدیدتری دارند. البته این تست همیشه ۱۰۰٪ دقیق نیست و ممکن است نیاز به بررسی‌های تکمیلی داشته باشد.

راهکارهایی برای پیشگیری از آلرژی‌های غذایی

تشخیص حساسیت‌های غذایی در نوزادان یکی از دغدغه‌های مهم والدین است. با این حال، بسیاری از آن‌ها نمی‌دانند چگونه از بروز واکنش‌های آلرژیک جلوگیری کنند. راهکارهای زیر به شما کمک می‌کنند تا مواد غذایی را به‌درستی در رژیم نوزاد قرار دهید و از بروز واکنش‌های آلرژیک پیشگیری کنید:

پس از استفاده از یک غذای جدید، آن را به‌طور منظم و حداقل دو بار در هفته، در رژیم غذایی نوزاد قرار دهید. این کار به سیستم ایمنی نوزاد کمک می‌کند تا با آن ماده غذایی سازگار شود.
هر بار تنها یک غذای جدید به نوزاد بدهید. این روش باعث می‌شود در صورت بروز حساسیت، عامل آلرژن را به‌راحتی شناسایی کنید.
غذاهای جدید را در مقدار کم به بچه بدهید و به‌تدریج میزان آن افزایش دهید. این کار امکان بررسی واکنش نوزاد را فراهم می‌کند و احتمال بروز آلرژی شدید را کاهش می‌دهد.
به تعویق انداختن مصرف مواد غذایی حساسیت‌زا از بروز آلرژی جلوگیری نمی‌کند. بر اساس شواهد علمی، استفاده زودهنگام این مواد می‌تواند خطر ابتلا به حساسیت را کاهش دهد. معمولاً توصیه می‌شود که تغذیه کمکی از حدود شش‌ماهگی شروع شود.
اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند، توصیه می‌کنیم موقع دادن غذاهای جامد به بچه، شیردهی را نیز ادامه دهید.
در صورت استفاده از شیر خشک، به نوع آن توجه داشته باشید. برخی نوزادان ممکن است دچار حساسیت نوزاد به شیر خشک شوند. در صورت مشاهده واکنش‌هایی مانند کهیر، استفراغ یا اسهال، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
مواد غذایی حساسیت‌زا را باید به شکل مناسب مصرف کنید. مغزها و دانه‌ها را به‌صورت کره یا پودر شده و تخم‌مرغ را به‌طور کامل پخته‌شده به نوزاد بدهید.
واکنش نوزاد به مواد غذایی جدید را به دقت زیر نظر بگیرید. بروز تغییرات در پوست، دستگاه گوارش یا دستگاه تنفسی می‌تواند نشانه‌ای از حساسیت غذایی نوزاد باشد.
در صورت مشاهده علائم حساسیت، مراجعه به پزشک ضروری است. تشخیص و مدیریت به‌موقع می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

درمان و مدیریت حساسیت غذایی در نوزادان

برای درمان حساسیت غذایی نوزاد می توان چند اقدام اساسی انجام داد:

1. تغییر رژیم غذایی مادر شیرده

اگر نوزاد شما از شیر مادر تغذیه می‌کند و علائم حساسیت را نشان می‌دهد، احتمالاً پزشک توصیه کند که برخی مواد غذایی حساسیت‌زا را از رژیم غذایی‎تان حذف کنید. این مواد معمولاً شامل شیر گاو، تخم‌مرغ، آجیل و سویا هستند. پس از حذف این غذاها به مدت ۲ تا ۴ هفته، اگر علائم نوزاد بهبود پیدا کند، احتمال حساسیت غذایی وجود دارد.

مطالعه بیشتر: لیست غذاهای نفاخ ممنوعه در رژیم مادران شیرده

2. جایگزین‌های مناسب برای مواد غذایی حساسیت‌زا

برای نوزادانی که به مواد غذایی خاصی حساسیت دارند، لازم است جایگزین‌های مناسب انتخاب شود. به‌عنوان مثال، اگر نوزاد به پروتئین شیر گاو حساسیت شدیدی دارد، می‎توانید تحت نظر پزشک از شیرهای هیدرولیزشده یا شیرهای گیاهی استفاده کنید. همچنین در نوزادانی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند، می‌توانید از منابع پروتئینی دیگر مانند گوشت مرغ، ماهی یا حبوبات استفاده کنید.

3. مراقبت‌های خانگی برای کاهش علائم حساسیت

در کنار تغییرات رژیم غذایی، برخی مراقبت‌ها خانگی هستند که می‌تواند به کاهش علائم حساسیت در نوزاد کمک کنند:

برای نوزادانی که دچار اگزما یا حساسیت پوستی هستند، استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده مخصوص نوزادان و عدم استفاده از صابون‌های عطری می‌تواند به کاهش خارش و التهاب کمک کند.
حمام کردن نوزاد با آب ولرم و بدون صابون می‌تواند در آرامش او مؤثر باشد.
اگر نوزاد دچار مشکلات گوارشی مانند نفخ یا کولیک شود، تغذیه باید در فواصل منظم و با آرامش انجام گیرد تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود.
‌آروغ زدن نوزاد پس از شیر خوردن می‌تواند به کاهش ناراحتی‌های گوارشی کمک کند.
اگر نوزاد علائمی مانند تورم صورت، مشکل در تنفس یا کهیر شدید نشان دهد، ممکن است نشانه یک واکنش آلرژیک شدید باشد که به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارد.

نشانه‌های بهبود حساسیت غذایی در نوزادان

اگر نوزاد شما به برخی مواد غذایی حساسیت نشان داده باشد، ممکن است این نگرانی را داشته باشید که آیا این حساسیت دائمی است یا با گذشت زمان بهبود می‌یابد. در ادامه، به بررسی نشانه‌های بهبود حساسیت غذایی در نوزادان می‌پردازیم:

اسهال، استفراغ، دل‌درد و نفخ نوزاد که قبلاً پس از مصرف ماده غذایی حساسیت‌زا ظاهر می‌شد، کاهش یافته یا کاملاً از بین رفته است.
کهیر، اگزما، خارش و قرمزی پوست که به دلیل واکنش‌های آلرژیک ایجاد می‌شد، بهبود یافته و نیاز به استفاده از کرم‌های ضد حساسیت کمتر شده است.
اگر نوزاد پس از مصرف غذا دچار خس‌خس سینه، سرفه، گرفتگی بینی یا علائم مشابه می‌شد، دیگر چنین واکنش‌هایی ندارد.
در صورتی که حساسیت غذایی باعث کاهش اشتها یا مشکلات تغذیه‌ای نوزاد شده بود، با برطرف شدن حساسیت تغذیه بهتری خواهد داشت و روند رشد او متعادل‌تر می‌شود.
نوزادی که به‌دلیل ناراحتی ناشی از حساسیت غذایی دچار بی‌خوابی و ناآرامی بود، اکنون آرام‌تر شده است و خواب بهتری دارد.

اگر این نشانه‌ها را در نوزاد خود مشاهده کردید، می‌توانید تحت نظر پزشک مواد غذایی حساسیت‌زا را به‌صورت تدریجی و کنترل‌شده دوباره به رژیم غذایی او اضافه کنید.

سخن پایانی

حساسیت‌های غذایی در نوزادان اگر به‌موقع شناسایی و مدیریت نشوند، می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کنند. اطلاع از تفاوت حساسیت غذایی با عدم تحمل غذایی، اهمیت علائم هشداردهنده و نیاز به تشخیص دقیق توسط متخصص، از نکات کلیدی در مدیریت این وضعیت محسوب می‌شوند.

شناسایی مواد غذایی حساسیت‌زا از طریق حذف و آزمون مجدد، کمک گرفتن از آزمایش‌های تخصصی و رعایت یک رژیم غذایی مناسب، از روش‌هایی است که می‌توانید به‌واسطه آن‌ها واکنش‌های آلرژیک نوزادتان را کاهش دهید.

همچنین، رعایت نکات پیشگیرانه مانند استفاده تدریجی از مواد غذایی جدید و تحت نظر داشتن علائم، در بهبود وضعیت نوزاد و کاهش نگرانی‌های شما نقش مهمی دارد. با پیگیری این راهکارها و مشاوره با متخصص، می‌توانید سلامتی و رشد نوزادتان را به بهترین نحو تضمین کنید.

سؤالات متداول

1. چقدر طول می‌کشد تا مواد غذایی حساسیت‌زا از بدن مادر خارج شوند؟

مواد غذایی حساسیت‌زا معمولاً طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت از بدن مادر دفع می‌شوند، اما برخی از آن‌ها مانند پروتئین شیر گاو ممکن است تا دو هفته در شیر مادر باقی بمانند و بر نوزاد تأثیر بگذارند.

2. آیا مادر باید رژیم خاصی بگیرد؟

اگر نوزاد به برخی مواد غذایی واکنش نشان دهد، پزشک ممکن است حذف موقت مواد حساسیت‌زا مانند لبنیات، تخم‌مرغ یا سویا را توصیه کند. این رژیم باید تحت نظر پزشک باشد تا از کمبودهای تغذیه‌ای جلوگیری شود.

3. چگونه رژیم غذایی مناسب برای نوزاد حساس پیدا کنیم؟

مواد غذایی جدید باید یکی‌یکی و با فاصله چند روزه به رژیم نوزاد اضافه شوند تا در صورت واکنش، عامل حساسیت مشخص شود. در موارد حساسیت شدید، مشورت با متخصص آلرژی ضروری است.

4. آیا حساسیت غذایی نوزاد دائمی است؟

بیشتر حساسیت‌های غذایی موقتی هستند و با رشد نوزاد برطرف می‌شوند، اما برخی از آن‌ها مانند حساسیت به بادام‌زمینی یا صدف، ممکن است تا بزرگسالی باقی بمانند.

5. چه زمانی حساسیت غذایی از بین می‌رود؟

حساسیت به شیر گاو، تخم‌مرغ و سویا معمولاً تا ۳ الی ۵ سالگی برطرف می‌شود، اما زمان دقیق آن به واکنش سیستم ایمنی نوزاد بستگی دارد و باید تحت نظر پزشک بررسی شود.

منابع: NHS | HopkinsMedicine | HealthLine

نویسنده: سعیده جلالیان

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی