کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی محسوب می‌شود و به طور نگران‌کننده‌ای در حال گسترش است؛ به‌خصوص طی سال‌های اخیر که مردم سبک زندگی چندان سالمی ندارند. از همین بابت، عواملی چون رژیم غذایی نا‌مناسب و عدم تحرک کافی (ورزش)، تعداد مبتلایان به این بیماری را افزایش داده است. از نقش غذاهای سرخ‌کردنی و داروها نیز، در به خطر انداختن سلامت کبد نمی‌توان به سادگی صرف‌نظر کرد. به هر حال اصلاح سبک زندگی، یکی از مهمترین راهکارها، برای پیشگیری و درمان این بیماری است. در کنار آن، نقش ویتامین E برای کبد چرب را نمی‌توان نادیده گرفت؛ چرا که از سوی متخصصین به عنوان یک راه‌حل موثر شناخته می‌شود. در ادامه، قصد داریم به شکلی جامع درباره این مسئله صحبت کنیم و اثر‌بخشی و نحوه مصرف این ویتامین را به دقت بررسی کنیم. برای درک بهتر موضوع، لازم است ابتدا با این بیماری بیشتر آشنا شویم.
سخنی کوتاه درباره کبد چرب
کبد به عنوان بزرگترین اندام داخلی بدن شما شناخته می‌شود و مسئولیت مهم آن، پردازش مواد غذایی و حذف سموم است. طبیعی است که مقداری چربی در کبد شما وجود داشته باشد؛ اما زمانی که تجمع چربی‌های اضافی در سلول‌های کبدی بیش از حد معمول صورت می‌گیرد، احتمالا با بیماری کبد چرب مواجه هستید. چگونگی چرب شدن کبد، هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست. این احتمال وجود دارد که چربی از دیگر قسمت‌های بدن به این سمت روانه شوند. همچنین ممکن است چربی اضافی از روده جذب شود. آنچه که مسلم است، خوردن غذاهای چرب به خودی خود نمی‌تواند منجر به بروز بیماری کبد چرب شود و عوامل دیگری همچون کم‌تحرکی، چاقی و مصرف بیش از حد غذاهای پر‌کالری هم در این روند دخیل هستند.
به هر صورت جمع شدن چربی اضافی، بیماری کبد چرب را به همراه دارد. نا‌گفته نماند که این بیماری در دو نوع کبد چرب الکلی و غیر‌الکلی (NAFLD) دسته‌بندی می‌شود. کبد چرب الکلی، همان‌طور که از نامش پیداست از مصرف زیاد الکل بروز می‌کند. کبد چرب غیر‌الکلی در مراحل شدید‌تر منجر به التهاب کبد و در‌نهایت بیماری NASH می‌شود. NASH نوعی بیماری کبدی که با عنوان استئاتوهپاتیت شناخته می‌شود و گاهی با آسیب‌های شدید کبدی و بیماری‌هایی همچون فیبروز و سیروز همراه است.
چرا کبد چرب می‌شود؟
تا زمانی که شما کالری اضافی وارد بدن می‌کنید، تجمع چربی در کبد همچنان ادامه خواهد داشت. در واقع کبد نمی‌تواند چربی‌های اضافی را طبق معمول تجزیه کند، در‌نتیجه مواد اضافی انباشته می‌شوند. با این اوصاف افرادی که به چاقی مبتلا هستند یا با شرایط خاصی همچون دیابت و تری گلیسیرید دست به گریبان‌اند، در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. موارد خاص را هم باید در نظر گرفت، برای مثال کاهش وزن ناگهانی و سوءتغذیه، ممکن است موجب افزایش چربی کبد شوند.
بیشتر بخوانید: غذاهای مفید برای کبد چرب
تاثیر ویتامین E در پاکسازی کبد
ویتامین E به خواص آنتی اکسیدانی فوق‌العاده‌اش شهرت دارد و گزینه‌ای ایده‌آل برای خنثی کردن استرس اکسیداتیو است. این در حالی است که استرس اکسیداتیو یکی از عوامل اصلی چربی کبد محسوب می‌شود. برای روشن شدن موضوع، می‌خواهیم کمی درباره استرس اکسیداتیو صحبت کنیم.
بیشتر بخوانید: فواید ویتامین E
استرس اکسیداتیو چیست؟
رادیکال‌های آزاد از ملزومات بدن هستند. این مولکول‌ها واکنش‌پذیری بالایی دارند و حاوی اکسیژن هستند. بنابراین با هر نفس به راحتی وارد بدن ما می‌شوند. آنها به ما کمک می‌کنند تا با عفونت‌ها مبارزه کنیم و در یک کلام، برای بقای ما ضروری‌اند. اما به همان اندازه که مفید هستند، ممکن است مضر هم باشند، به‌خصوص زمانی که تعادل میان آنها و آنتی اکسیدان‌ها بر‌هم می‌خورد و کفه ترازو به سمت رادیکال‌های آزاد سنگینی می‌کند.
در حقیقت بدن ما همواره تحت حمله رادیکال‌های آزاد قرار دارد ولی آنتی اکسیدان‌ها با آنها مقابله می‌کنند و مانع از آسیب رسیدن به بدن می‌شوند. وقتی بدن برای خنثی کردن رادیکال‌های آزاد آنتی اکسیدان کافی در‌اختیار ندارد، این مولکول‌ها بر سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدانی بدن غلبه می‌کنند و اینجاست که استرس اکسیداتیو اتفاق می‌افتد. اگر می‌خواهید بدانید که استرس اکسیداتیو با بدن ما چه می‌کند، کافی است به زنگ زدن آهن فکر کنید. همچنین می‌توانید یک سیب گاز‌زده را در‌نظر بگیرید که با قرار‌گیری در معرض اکسیژن، اکسید شده و روند پوسیدگی را با سرعت بیشتری طی می‌کند. در بدن ما هم استرس اکسیداتیو می‌تواند پیری زود‌رس سلول‌ها را به دنبال داشته باشد.
ویتامین E و رادیکال‌های آزاد
حالا که با رادیکال‌های آزاد و نقش آنتی‌اکسیدان‌ها بیشتر آشنا شدید، درک عملکرد ویتامین E به مراتب راحت‌تر خواهد بود. ویتامین E به خاطر خواص آنتی‌اکسیدانی بی‌نظیر خود، با مهار رادیکال‌های آزاد می‌تواند سرعت پیشرفت بیماری کبد چرب را کاهش دهد و آسیب‌های ناشی از بیماری را بهبود ببخشد. البته پاکسازی کبد و مهار رادیکال‌های آزاد، تنها تاثیر ویتامین E برای درمان این بیماری نیست. کاهش التهاب هم از دیگر مزایای این ویتامین محسوب می‌شود. از آنجایی که کبد در مراحل بعدی بیماری دچار تورم و التهاب خواهد شد، مصرف این ویتامین می‌تواند در مدیریت آن مفید واقع شود.
نحوه استفاده از ویتامین E برای درمان کبد چرب
تعیین دوز مصرفی ویتامین E و نحوه استفاده از آن برای پاکسازی کبد، موضوع بسیار مهمی است. چرا که پیش از هر‌چیز لازم است به پتانسیل کامل این ویتامین دسترسی داشته باشید و در عین حال، از بروز عوارض ناشی از مصرف بی‌اندازه آن جلوگیری کنید. با این حساب باید میان کارایی و ایمنی، تعادل کاملا ظریفی ایجاد شود. تحقیقات بی‌شماری در این زمینه صورت گرفته است و نتایج حاکی از آن‌اند که در صورت مصرف روزانه 400 تا 800 واحد (IU) ویتامین E، احتمالا مزایای درمانی آن را مشاهده خواهید کرد. آزمایش‌هایی که در محدوده این دوز مصرفی انجام شده‌اند، در نهایت کاهش التهاب و بهبود عملکرد کبد را منعکس کرده‌اند.
با این حال نباید فراموش کنید که قبل از شروع درمان، حتما با پزشک خود مشورت کنید و پس از تایید او، از دوز توصیه شده تجاوز نکنید. این موضوع به‌ویژه در افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، بسیار حائز اهمیت است و ممکن است سلامتی شما را به خطر بیندازد. نا‌گفته نماند که تعیین دوز موثر ویتامین E برای پاکسازی کبد، به عوامل گوناگونی همچون سن، وضعیت سلامت، شدت بیماری و مصرف همزمان داروهای دیگر بستگی دارد. چه بسا ممکن است بیماران جوان‌تر به دوز کمتری نیاز داشته باشند و افراد مسن با دوز‌های بالاتر تحت تاثیر قرار بگیرند. علاوه بر این، مصرف همزمان سایر داروها ممکن است میزان جذب و تاثیر ویتامین E برای درمان کبد چرب را بیشتر یا کمتر کند. با این تفاصیل، بهترین رویکرد برای دستیابی به نحوه صحیح مصرف ویتامین E، مراجعه به پزشک متخصص است. همچنین می‌توانید برای دریافت مشاوره با کارشناسان ما در داروخانه آنلاین زیوش تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید: مواد غذایی حاوی ویتامین E
چگونه بهترین مکمل ویتامین E را برای درمان کبد چرب انتخاب کنیم؟
همان‌طور که می‌دانید مکمل‌ها در اشکال مختلفی عرضه می‌شوند. با این حساب میزان اثر‌بخشی اشکال گوناگون ویتامین E هم می‌تواند متفاوت باشد. همچنین ممکن است تولیدات یک برند، در مقایسه با سایر برند‌ها تاثیر‌گذاری بهتری داشته باشد. مواردی از این دست، نکات ریز اما مهمی هستند که برای خرید بهترین مکمل ویتامین E باید به آنها توجه داشت. در ادامه برخی از این نکات را مرور خواهیم کرد.
به غلظت ویتامین E در هر قرص یا کپسول توجه کنید.
سایر ترکیبات مکمل را بررسی کنید. برخی محصولات حاوی عناصری هستند که به درمان کبد چرب کمک می‌کنند، برخی از این ترکیبات برای جذب بیشتر ویتامین E اضافه شده‌اند و برخی دیگر هم ممکن است با بیماری شما تداخل داشته باشند.
به فرم مکمل دقت کنید. ممکن است بدن شما نسبت به کپسول‌ها واکنش بهتری نشان بدهد و برعکس با سافت‌ژل‌ها و قرص‌ها چندان سازگار نباشد.
فراموش نکنید که در کنار مصرف قرص ویتامین E، رژیم غذایی خود را نیز اصلاح کنید و در کمترین حالت، منابع غذایی حاوی ویتامین E را به برنامه خود اضافه کنید. برای مثال می‌توانیم دانه‌های خوراکی نظیر بادام، تخمه آفتابگردان و فندق را نام ببریم. فندق و بادام سرشار از این ماده مغذی هستند و مهمتر اینکه طعم بسیار خوبی دارند. برخی از روغن‌های گیاهی مانند روغن جوانه گندم نیز منبع خوبی از این ویتامین هستند. همچنین، سبزیجاتی که برگ سبز دارند، علاوه بر مزایای بیشمار خود حاوی مقادیر قابل توجهی از ویتامین E هستند.
سخن پایانی
ویتامین E مجموعه‌ای از ترکیبات محلول در چربی است و به واسطه قدرت آنتی اکسیدانی فوق‌العاده خود، نقشی محوری در حفظ سلامت بدن ایفاء می‌کند. این ویتامین به تنظیم هورمون‌ها کمک می‌کند، قدرت بینایی را افزایش می‌دهد، عضله‌سازی را بهبود می‌بخشد و ده‌ها مزیت دیگر برای سلامت عمومی، پاکسازی کبد و درمان کبد چرب دارد. برای مثال به خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند، دارای خواص ضد التهابی است و به طور کل عنصری کلیدی جهت کنترل کبد چرب به شمار می‌رود.
سوالات متداول
1- از چه ویتامین‌هایی می‌توان برای تاثیر بهتر ویتامین E در درمان کبد چرب استفاده کرد؟
ویتامین سی و فولیک اسید برای اثر‌بخشی بیشتر ویتامین E و همچنین کمک به درمان کبد چرب موثر هستند.
2- آیا مصرف بیش از اندازه ویتامین E عوارض دارد؟
بله، در صورت مصرف بیش از اندازه این ویتامین، ممکن است با عوارضی همچون تهوع، خونریزی، تاری دید، خستگی و نارسایی کلیه مواجه شوید.