همه چیز درباره گوش درد کودکان

گوش درد کودکان یکی از مشکلات رایج و شایع برای خانواده‌ها است که می‌تواند تجربه‌ای ناخوشایند و نگران‌کننده باشد. این وضعیت به معنای احساس درد، ناراحتی یا فشار در ناحیه گوش است و می‌تواند دلایل متنوعی داشته باشد. گاهی اوقات علت دقیق درد مشخص نیست. در نتیجه، والدین ممکن است با چالش‌هایی در تشخیص و درمان آن مواجه شوند.

در این مقاله، زیوش به بررسی علائم گوش درد در کودکان خواهد پرداخت. علائمی مانند گریه و بی‌قراری، کشیدن گوش، اختلال در خواب و کاهش اشتها می‌توانند نشانه‌هایی از وجود مشکل در گوش کودک باشند. همچنین، به بررسی دلایل مختلفی که می‌توانند باعث ایجاد گوش درد شوند، می‌پردازیم. در انتها، راهکارهای درمانی و مراقبتی از گوش فرزندتان را بیان خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.

گوش درد کودکان چرا اتفاق می‌افتد؟

گوش درد در کودکان یکی از شایع‌ترین شکایات پزشکی در دوران کودکی است که اغلب ناشی از عفونت گوش میانی (اوتیت میانی) می‌باشد. این بیماری معمولاً به دلیل تجمع مایع یا عفونت در پشت پرده گوش رخ می‌دهد و می‌تواند با علائمی مانند تب، بی‌قراری، کاهش شنوایی موقت و گاهی ترشح از گوش همراه باشد.

 

انواع گوش درد و دلایل بروز در کودکان

گوش درد در کودکان به دلایل مختلفی بروز می‌کند و انواع مختلفی دارد. رایج‌ترین دلایل گوش درد در کودکان به شرح زیر است:

• عفونت گوش میانی (اوتیت مدیا): عفونت معمولاً به دنبال یک سرماخوردگی یا عفونت تنفسی فوقانی رخ می‌دهد و می‌تواند باعث تجمع مایع و افزایش فشار در پشت پرده گوش شود. سرماخوردگی و گوش درد ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند.
• التهاب گوش خارجی (اوتیت اکسترنال): این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که گوش خارجی دچار التهاب و عفونت شود. این اتفاق معمولاً به دلیل رطوبت بیش از حد یا آسیب‌دیدگی به کانال گوش رخ می‌دهد.
• تغییرات فشار در گوش میانی: تغییرات سریع فشار هوا، مثلاً هنگام پرواز یا غواصی، می‌تواند باعث ایجاد درد در گوش میانی شود. این وضعیت به باروتروما نام دارد.
• التهاب ناشی از جرم گوش: تجمع بیش‌ازحد موم گوش (جرم گوش) ممکن است باعث انسداد و ایجاد فشار و درد در گوش شود.
• دندان‌درآوردن: کودکان در حین دندان‌درآوردن ممکن است گوش درد را تجربه کنند، زیرا درد ناشی از دندان در حال رشد به نواحی دیگر از جمله گوش‌ها پخش می‌شود.
• جراحت یا وجود جسم خارجی در گوش: آسیب‌دیدگی ناشی از ضربه یا خراشیدن گوش می‌تواند باعث درد شود. کودکان گاهی اوقات ممکن است اجسام کوچکی مانند اسباب‌بازی یا غذا را در گوش خود قرار دهند که می‌تواند باعث تحریک و درد شود.
• آلرژی: آلرژی و حساسیت می‌تواند باعث التهاب و تورم در مجاری تنفسی فوقانی، سینوس‌ها و لوله‌های استاش (Eustachian tubes) شود. لوله‌های استاش وظیفه دارند فشار هوا را بین گوش میانی و فضای بیرون متعادل کنند. وقتی این لوله‌ها به دلیل التهاب ناشی از آلرژی مسدود شوند، احساس درد یا پری در گوش ایجاد می‌شود.
• وجود آب در گوش کودک: وجود آب در گوش پس از استحمام یا هر فعالیت دیگری، می‌تواند باعث درد یا ناراحتی شود.

خلاصه: گوش درد در کودکان به دلایل مختلفی بروز می‌کند و انواع مختلفی دارد. رایج‌ترین دلایل گوش درد در کودکان شامل عفونت گوش، ورود آب به گوش، آلرژی و جراحت است.

 

گوش درد در کودکان چه علائمی دارد؟

علائم گوش درد در هر کودک ممکن است با کودک دیگر متفاوت باشد. اصلی‌ترین و رایج‌ترین علائم شامل موارد زیر است:

• تب و لرز: در برخی موارد، عفونت گوش می‌تواند موجب تب و لرز شود.
• ترشح از گوش: عفونت‌های گوش میانی ممکن است باعث ایجاد ترشح از گوش شوند.
• کاهش شنوایی: ممکن است کودک به نظر برسد که خوب نمی‌شنود یا به صداها به‌خوبی واکنش نشان نمی‌دهد. زیرا درد و تورم در گوش میانی می‌تواند باعث کاهش شنوایی موقت شود.
• کشیدن یا مالیدن گوش
• گریه و بی‌قراری
• خواب‌آلودگی یا مشکلات خواب
• کاهش اشتها
• مشکلات تعادلی
• ترشحات چرکی
• سردرد

علائم هشداردهنده‌ای که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند:

• تب بالا و مداوم: تب بالای ۳۸.۳ درجه سانتی‌گراد به همراه گوش درد می‌تواند نشانه عفونت جدی باشد.
• ترشحات شدید و بدبو از گوش: خروج ترشحات چرکی و بدبو از گوش می‌تواند نشان‌دهنده پارگی پرده گوش یا عفونت جدی باشد.
• کاهش شدید شنوایی: کاهش ناگهانی و شدید شنوایی می‌تواند نشانه مشکلات جدی‌تر گوش باشد.
• سرگیجه و اختلال تعادل: این علائم ممکن است نشان‌دهنده عفونت شدید گوش میانی یا مشکلات دیگری باشد.
• درد شدید و مداوم

خلاصه: علائم گوش درد در هر کودک ممکن است با کودک دیگر متفاوت باشد. اصلی‌ترین و رایج‌ترین علائم شامل کشیدن یا مالیدن گوش، گریه و بی‌قراری، خواب‌آلودگی یا مشکلات خواب و تب و لرز است. در صورت بروز درد شدید و مداوم، تب بالا و کاهش شدید شنوایی، حتما به پزشک مراجعه کنید.

 

عوارض گوش درد در کودکان

گوش درد در کودکان، اگر به‌موقع تشخیص داده نشود و درمان مناسب را دریافت نکند، می‌تواند عوارضی را به دنبال داشته باشد. این عوارض بسته به علت اصلی گوش درد متفاوت خواهند بود. این عوارض عبارتند از:

• کاهش شنوایی: یکی از شایع‌ترین عوارض گوش درد در کودکان، کاهش شنوایی است. عفونت‌های مکرر گوش میانی و تجمع مایع در پشت پرده گوش می‌توانند باعث کاهش شنوایی موقت یا حتی دائمی شوند.
• پارگی پرده گوش: در برخی موارد، عفونت‌های شدید گوش میانی می‌توانند به پارگی پرده گوش منجر شوند.
• عفونت‌های مزمن گوش: عدم درمان مناسب گوش درد می‌تواند باعث عفونت‌های مزمن گوش شود که به درمان‌های طولانی‌مدت نیاز دارند.
• ماستوئیدیت: این عارضه یک عفونت جدی است که در استخوان ماستوئید (استخوانی در پشت گوش) رخ می‌دهد. ماستوئیدیت می‌تواند عوارضی جدی مانند مننژیت و آبسه مغزی را به دنبال داشته باشد.
• تهوع و استفراغ: به دلیل ایجاد سرگیجه و اختلال در تعادل، گاهی ممکن است در موارد شدیدتر شاهد تهوع و استفراغ در کودک نیز باشیم.

خلاصه: گوش درد در کودکان، اگر به‌موقع تشخیص داده نشود و درمان مناسب را دریافت نکند، می‌تواند عوارضی را به دنبال داشته باشد. این عوارض شامل کاهش شنوایی، استفراغ و عفونت مزمن گوش است.

 

تشخیص گوش درد در کودکان

تشخیص دقیق علت گوش درد در کودکان به دلیل محدودیت در توصیف علائم توسط خود کودک، نیازمند یک رویکرد سیستماتیک و جامع است. روند تشخیص گوش درد به شرح زیر است:

• دریافت شرح حال بیمار: جمع‌آوری اطلاعات از والدین یا مراقبان کودک اولین گام در تشخیص است. این شرح حال شامل مدت زمان گوش درد، علائم همراه و سابقه عفونت‌های مکرر گوش یا سرماخوردگی است.
• معاینه بالینی: پزشک ابتدا علائم عمومی مانند تب، بی‌قراری یا تورم غدد لنفاوی گردنی را بررسی می‌کند. سپس گوش کودک را با اتوسکوپ معاینه می‌کند. در نهایت، ظاهر پرده گوش و وجود ترشح بررسی می‌شود.
• ارزیابی لوله استاش و فشار گوش میانی: در برخی موارد، پزشک از روش‌های زیر برای ارزیابی عملکرد گوش میانی استفاده می‌کند:
  • تیمپانومتری: اندازه‌گیری حرکت پرده گوش و فشار گوش میانی
  • آکوستیک رفلکتومتری: بررسی بازتاب صدا برای شناسایی تجمع مایع یا اختلال در لوله استاش.

اگر گوش درد ناشی از علل غیرگوشی باشد، پزشک مجاری تنفسی فوقانی، دهان، دندان و مفصل گیجگاهی‌فکی (TMJ) را بررسی می‌کند. در موارد مشکوک به عوارض جدی مانند آبسه یا التهاب ماستوئید، از سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی نیز استفاده می‌شود. در صورت وجود تب یا علائم سیستمیک، آزمایش‌های خونی برای بررسی عفونت یا التهاب انجام می‌شود.

خلاصه: تشخیص گوش درد در کودکان مستلزم یک رویکرد چندمرحله‌ای است که شامل شرح حال دقیق، معاینه بالینی کامل و استفاده از ابزارهای تخصصی می‌شود.

 

 

پیشگیری از گوش درد کودکان

پیشگیری از گوش درد در کودکان با تمرکز بر کاهش عوامل خطر و تقویت سلامت عمومی امکان‌پذیر است. رعایت بهداشت شخصی و محیطی، مانند شستشوی منظم دست‌ها و دوری از افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی، از انتقال عوامل عفونی پیشگیری می‌کند.

اجتناب از قرار گرفتن کودکان در معرض دود سیگار که می‌تواند باعث التهاب و اختلال عملکرد لوله استاش شود، اهمیت دارد. واکسیناسیون‌های منظم، از جمله واکسن پنوموکوک و آنفلوآنزا، می‌تواند از عفونت‌های گوش مرتبط با این بیماری‌ها جلوگیری کند.

تغذیه با شیر مادر نیز به تقویت سیستم ایمنی و کاهش خطر عفونت گوش کمک می‌کند. در نهایت، پرهیز از استفاده از گوش‌پاک‌کن یا اشیاء نوک‌تیز در گوش، احتمال آسیب و عفونت را کاهش می‌دهد.

خلاصه: پیشگیری از گوش درد در کودکان با تمرکز بر کاهش عوامل خطر و تقویت سلامت عمومی امکان‌پذیر است. رعایت بهداشت شخصی و محیطی، مانند شستشوی منظم دست‌ها و دوری از افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی، از انتقال عوامل عفونی پیشگیری می‌کند.

 

درمان گوش درد کودک

درمان گوش درد کودکان روش‌های متعددی دارد. در ادامه به توضیح روش‌های دارویی و خانگی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

1. دارودرمانی گوش درد کودک

• داروهای مسکن: ایبوپروفن و استامینوفن برای کاهش درد و التهاب کودک توسط پزشک تجویز می‌شوند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت تشخیص باکتریایی بودن عفونت گوش، برای کودک شما آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
• قطره‌های ترکیبی گوش: قطره‌هایی که حاوی هیدروکورتیزون یا آنتی‌بیوتیک هستند، برای کاهش التهاب و درمان عفونت گوش بسیار مناسب‌اند.
• آنتی‌هیستامین‌ها یا دکونژستانت‌ها: در مواردی که گوش درد ناشی از آلرژی یا سینوزیت است، آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند مفید باشند.

2. درمان‌های خانگی برای گوش درد کودکان

• کمپرس آب گرم: قرار دادن یک حوله گرم روی گوش کودک می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
• تغذیه مناسب: اطمینان حاصل کنید که کودک شما آب کافی می‌نوشد و تغذیه سالمی دارد.

نکات مهم برای درمان گوش درد کودکان

• از خوددرمانی پرهیز کنید: خوددرمانی برای گوش درد کودکان خطرناک است و ممکن است باعث تشدید مشکل شود. همیشه برای تشخیص و درمان به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
• به پزشک مراجعه کنید: اگر درد گوش کودک شدید است، با تب همراه است یا بیش از چند روز ادامه دارد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
• علت اصلی را درمان کنید: درمان خانگی و دارویی تنها علائم را تسکین می‌دهند. برای درمان ریشه مشکل، باید علت اصلی گوش درد مشخص شود.

خلاصه: درمان گوش درد کودکان روش‌های متعددی دارد. اصلی‌ترین درمان‌ها شامل داروهای مسکن، آنتی‌بیوتیک‌ها، قطره‌های ترکیبی گوش و آنتی‌هیستامین‌ها است. درمان خانگی و دارویی تنها علائم را تسکین می‌دهند. برای درمان ریشه مشکل، باید علت اصلی گوش درد مشخص شود.

 

سخن پایانی

گوش درد کودکان عارضه‌ای شایع است که می‌تواند به دلیل عفونت در قسمت میانی گوش، عفونت در مجرای گوش و یا دلایل دیگری رخ دهد. اصولاً کودکان زیر پنج سال بیشتر در معرض خطر عفونت گوش هستند؛ به‌ویژه پس از بروز عفونت‌های دستگاه تنفس فوقانی (مانند سرماخوردگی) که در فصول سرد سال بیشتر اتفاق می‌افتند.

با وجود اینکه می‌توانید درمان‌های خانگی مانند کمپرس آب گرم را برای تسکین درد امتحان کنید، بهتر است در اسرع وقت به دکتر گوش و حلق و بینی یا متخصص اطفال مراجعه کنید.

 

سؤالات متداول

1. آیا می‌توان از سیر برای درمان گوش درد استفاده کرد؟

استفاده از سیر برای درمان گوش درد در خانه توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است باعث سوختگی یا عفونت شود.

2. چه زمانی باید کودک را برای درمان گوش درد به پزشک نشان دهیم؟

اگر کودک شما تب بالا، ترشح از گوش، کاهش شنوایی یا درد شدید و مداوم دارد، باید به پزشک مراجعه کنید.

 

نویسنده: فاطمه پیوند

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده