۱۰ باور غلط درباره شپش

شپش نوعی انگل و حشره است که آلودگی به آن به ویژه در کودکان شایع است. متاسفانه باورهای نادرست بی‌شماری درباره علت شپش موی سر و راه‌های از بین بردن آن وجود دارد که معمولا سبب تاخیر در درمان می‌شود. انتقال شپش از طریق آب استخر و حیوان خانگی تنها بخشی از این باورهای نادرست به شمار می‌آید. در این مقاله به بررسی 10 باور رایج درباره شپش موی سر می‌پردازیم تا با آگاهی از این موارد، درمان موثرتر و سریع‌تری را آغاز کنید و به مراقبت های لازم پس از درمان شپش بپردازید. پس با ما همراه باشید.

1. شپش‌ها می‌توانند پرواز کنند

شپش‌ یک حشره‌ کوچک شش‌پا و بدون بال است که نمی‌تواند پرواز کند. حتی پاهای آن برای پریدن خیلی مناسب نیستند. پاهای شپش‌ها به پنجه‌های قلاب‌مانند ختم می‌شود که به آن‌ها کمک می‌کند روی مو بمانند. تنها راهی که شپش‌ها می‌توانند از یک فرد به فرد دیگری منتقل شوند از طریق تماس مستقیم است. این تماس‌ها معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که افراد، به‌ویژه کودکان، در حین بازی یا دیگر فعالیت‌ها سر خود را کنار هم قرار ‌دهند و یا از وسایل شخصی همدیگر مانند شانه یا کلاه استفاده کنند؛ این رفتارها رایج‌ترین راه برای انتشار شپش موی سر محسوب می‌شوند.

 

2. شپش‌ها در موهای کثیف لانه گذاری می‌کنند

بیشتر افراد بر این باورند که آلودگی موها به شپش، ارتباط مستقیمی با بهداشت فردی دارد. به عبارت ساده‌تر، آن‌ها بر این باورند که شپش‌ها فقط در موهای کثیف زندگی می‌کنند. اما این‌طور نیست و هر کسی ممکن است به شپش مبتلا شود. در حقیقت برای شپش نوع مو، پرپشت یا کم‌پشت، کوتاه یا بلند و حتی تمیز یا کثیف بودنش مهم نیست؛ شپش‌ها فقط به دنبال مو برای لانه‌گذاری و تغذیه از خون انسان‌ها هستند.

 

3. شپش‌ موی سر از طریق حیوان خانگی منتقل می‌شود

انتقال شپش از حیوان خانگی به انسان، یکی دیگر از باورهای غلط درباره شپش است. همان‌طور که در پاراگراف بالا اشاره کردیم، موها و خون انسان به‌ترتیب محل زندگی و تغذیه شپش به شمار می‌آیند. بنابراین بدن حیوان جای مناسبی برای زندگی این حشره‌ها نیست. ازاین‌رو شپش، نه از حیوان به انسان منتقل می‌شود و نه از انسان به حیوان این انتقال صورت می‌گیرد. درست است که حیوان خانگی می‌تواند گونه‌های شپش مخصوص به خود را داشته باشد؛ اما این گونه‌ها نمی‌توانند انسان را آلوده کنند.

 

4. شپش‌ها از طریق آب استخر منتقل می‌شوند

یکی دیگر از باورهای غلطی که درباره شپش وجود دارد این است که این حشر‌ه‌ها از طریق آب استخر به افراد منتقل می‌شوند. از آنجایی‌که شپش‌ها توانایی شنا کردن ندارند و بدون تغذیه از میزبان انسان معمولاً بیش از ۲۴ تا ۴۸ ساعت زنده نمی‌مانند، نمی‌توانند از طریق آب استخر به فرد دیگری منتقل شوند. اما در صورتی که در فضای استخر بهداشت فردی رعایت نشود؛ شپش خیلی راحت از طریق استفاده از حوله یا برس مشترک به فرد جدیدی انتقال می‌یابد.

 

5. شپش ناقل بیماری‌ها است

یکی دیگر از باورهای غلط درباره شپش این است که این موجود سبب انتقال بیماری‌ها می‌شود. هیچ منبع علمی و ثابت‌شده‌ای وجود ندارد که نشان دهد شپش سر ناقل بیماری خاصی بوده است. برخلاف سایر انگل‌های خونخوار مثل کنه، کک و پشه که بیماری‌های عفونی را منتقل می‌کنند، شپش‌ها به‌ندرت باعث عفونت‌های ثانویه می‌شوند.

 

6. شپش موی سر عمر طولانی دارد

شپش موی سر برای ادامه زندگی به محیط مرطوب بین موهای سر و تغذیه از خون نیاز دارد و بدون این شرایط بیشتر از یک تا دو روز زنده نمی‌ماند. علی‌رغم این‌که موی سر محیطی مرطوب دارد، اما رطوبت داخل مو با رطوبت مورد نیاز شپش‌ها برای زنده‌ماندن متفاوت است. رطوبت مورد نیاز شپش‌ها، رطوبت مستقیمی است که از پوست سر تامین می‌شود. هم‌چنین شپش‌ها برای تغذیه از خون، از رگ‌های خونی کوچک پوست سر تغذیه می‌کنند. آن‌ها در خارج از پوست سر، به این رگ‌ها دسترسی ندارند؛ در نتیجه نمی‌توانند به‌طور مستقیم از خون تغذیه کنند.

 

7. یکبار ابتلا به شپش مانع ابتلاهای بعدی می‌شود

یکی دیگر از باورهای غلط درباره شپش این است که اگر یکبار به آن مبتلا شوید، دیگر گرفتار نخواهید شد. این باور نادرست است. چرا که یکبار ابتلا، برخلاف باکتری‌ها و ویروس‌ها سبب تولید آنتی‌بادی مخصوص علیه شپش در بدن نمی‌شود که از شما در برابر ابتلای مجدد محافظت کند. هم‌چنین شپش از طریق تماس مستقیم با سر آلوده، استفاده از شانه، روسری، کلاه و حوله مشترک و به‌طور کلی محیط‌های آلوده، به‌آسانی منتقل می‌شود.

 

8. درمان‌های خانگی بهترین راه‌حلند

یکی دیگر از باورهای اشتباه این است که درمان خانگی شپش سر بهترین نتیجه را در پی دارد. به همین دلیل برخی افراد برای کشتن این موجود از باد سشوار، سرکه سیب، سیر، وازلین، آب پیاز، سیر له‌شده، مایونز، جوش شیرین و مایع ظرفشویی استفاده می‌کنند. درست است که درمان‌های خانگی تا حدودی می‌توانند موثر باشند، اما نمی‌توان به‌طور صددرصد به آن‌ها اعتماد کرد. چرا که اثربخشی این درمان‌ها به نوع شپش، نوع مو، میزان آلودگی و تکرار بستگی دارد. همچنین درمان‌های خانگی ممکن است سبب تحریک پوست‌های حساس یا آسیب به مو شوند.

 

9. شپش در موی رنگ‌شده باقی نمی‌ماند

این باور که رنگ کردن مو می‌تواند شپش‌ها را از بین ببرد یا از تخم‌گذاری آن‌ها جلوگیری کند، نادرست است. شپش‌ها به ساقه مو نمی‌چسبند، بلکه به پوست سر نزدیک هستند و از خون تغذیه می‌کنند. مواد شیمیایی موجود در رنگ مو ممکن است به طور موقت برخی از شپش‌ها را ضعیف کند، اما این مواد به اندازه کافی قوی نیستند تا تمام شپش‌ها و تخم‌های آن‌ها (رشک‌ها) را از بین ببرند.

از طرف دیگر، تخم‌های شپش دارای لایه‌ای محافظ هستند که آن‌ها را در برابر مواد شیمیایی مقاوم می‌کند. بنابراین، حتی اگر برخی شپش‌های بالغ با رنگ کردن آسیب ببینند، تخم‌ها همچنان سالم باقی می‌مانند و پس از چند روز باز می‌شوند. برای درمان مؤثر شپش، استفاده از شامپوها و درمان‌های اختصاصی توصیه می‌شود، نه روش‌هایی مانند رنگ مو که بیشتر بر زیبایی تمرکز دارند.

در نهایت، پیشگیری و درمان علمی شپش نیاز به اقدامات خاصی دارد و نباید به روش‌های غیرعلمی رایج تکیه کرد.

 

10. خارش سر به معنای ابتلا به شپش است

دهمین و آخرین باور غلط درباره شپش این است که خارش سر، نشان از ابتلا به شپش دارد؛ درحالی‌که این به‌تنهایی نمی‌تواند نشانه وجود شپش باشد. خارش ناشی از آلوده‌شدن به این انگل تنها زمانی رخ می‌دهد که فرد مبتلا به بزاق شپش حساس شود. این حساسیت می‌تواند 4 تا 6 هفته طول بکشد. به این معنا که فرد مبتلا می‌تواند 4 تا 6 هفته بعد از آلوده‌شدن، هیچ نشانه‌ای از خارش سر نداشته باشد و نداند که به شپش مبتلا شده است.

همه به بزاق شپش حساس نمی‌شوند و خارش سر را تجربه نمی‌کنند. بنابراین، تشخیص ابتلا زمانی تایید شدنی است که شپش زنده درون موها مشاهده شود.

 

 

سخن پایانی

با آگاهی از باورهای غلط درباره شپش و رعایت نکته‌های بهداشتی، می‌توان از شیوع آن پیشگیری کرد و در صورت ابتلا، درمان سریع‌تر و مؤثرتری را انجام داد. در این مقاله سعی کردیم علاوه بر اشاره مختصر به علت ایجاد شپش، باورهای اشتباه در این زمینه را مرور کنیم و نادرستی آن‌ها را به اثبات برسانیم. اگر به‌دنبال درمان این مشکل هستید، بهتر است در پی انتخاب و خرید شامپو ضد شپش باشید. در صورت نیاز به گفتگو در این زمینه، می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید و از داروساز مجموعه مشاوره دریافت کنید.

 

پرسش‌های متداول

1. شپش موی سر چه خطرها و عوارضی دارد؟

خارش و زخم‌شدن پوست سر، عفونت باکتریایی، بی‌خوابی، استرس و اضطراب و انتشار آلودگی در محیط‌های شلوغ از عوارض شپش موی سر به حساب می‌آید.

2. تفاوت رشک با شوره سر چیست؟

رشک یا تخم شپش بسیار کوچک و بیضی‌شکل است و رنگ سفید مایل به زرد دارد. رشک‌ها معمولا نزدیک به پوست سر و در نزدیکی ریشه قرار دارند و به‌راحتی از مو جدا نمی‌شوند. اما شوره معمولا به شکل پولک‌های سفید یا زرد و در اندازه‌های مختلف نمود پیدا می‌کند. شوره سر در هر نقطه‌ای از پوست سر و مو یافت می‌شود و به‌راحتی روی لباس یا شانه می‌ریزد.

3. آیا درمان‌های خانگی برای ازبین‌بردن شپش موی سر موثرند؟

برخی درمان‌های خانگی طبیعی مانند استفاده از روغن درخت چای، آبلیموی تازه، سرکه سیب، روغن اسپند، سیر، وازلین، روغن نارگیل و ... می‌توانند موثر باشند، اما این درمان‌ها معمولا نیازمند صبر و تکرار بیشتری هستند. همچنین نوع شپش، میزان آلودگی و نوع مو در اثربخشی این درمان‌ها تاثیرگذار است.

4. چگونه از ابتلا به شپش موی سر پیشگیری کنیم؟

شستن لباس‌ها، ملحفه‌ها و وسایل شخصی با آب گرم، پرهیز از تماس نزدیک سر با سر افراد آلوده و استفاده‌نکردن از وسایل شخصی افراد مبتلا به شپش مانند کلاه، روسری و غیره، راه‌های پیشگیری از ابتلا به شپش موی سر هستند.

5. چگونه از شامپوی ضد شپش استفاده کنیم؟

ابتدا موها را خیس کنید. سپس مقدار کافی از شامپو را روی موهای خیس ماساژ دهید. شامپوی ضد شپش را حدود 10 تا 15 دقیقه روی موهایتان بگذارید. سپس موها را با آب ولرم شست‌وشو دهید. در مرحله بعدی، با استفاده از شانه مخصوص شپش که دندانه‌های ریزی دارد، شانه‌کردن را از ریشه تا نوک مو ادامه دهید. با انجام این کار، تخم شپش‌ها را از مو جدا می‌کنید. برای ازبین‌بردن کامل شپش موی سر، به توصیه پزشک یا دستورالعمل درج‌شده روی محصول، این درمان را تکرار کنید.

 

نویسنده: سارا اعتمادزاده

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی