اگر نوزادتان مدام بی‌قرار است، پاهایش را به شکمش جمع می‌کند و با گریه‌های ناآرام به شما می‌فهماند که چیزی او را آزار می‌دهد، احتمال زیادی وجود دارد که دچار مشکلات گوارشی مثل نفخ، یبوست، دل‌درد یا اسهال شده باشد. این وضعیت برای بسیاری از والدین خسته‌کننده و نگران‌کننده است، اما خبر خوب این که شما می‌توانید با روش‌های طبیعی و ایمن و بدون نیاز به داروهای شیمیایی، به نوزادتان کمک کنید.

یکی از مؤثرترین و در عین حال ساده‌ترین روش‌ها برای رفع یبوست، نفخ و اسهال نوزاد، ماساژ درمانی است. ماساژ ملایم شکم و بدن نوزاد نه‌تنها می‌تواند به حرکت بهتر گازها در روده و کاهش نفخ کمک کند، بلکه باعث آرامش و خواب بهتر او نیز می‌شود. این تکنیک‌های ساده به شما اجازه می‌دهند تا با لمس‌های آرام و هماهنگ، به هضم بهتر شیر در دستگاه گوارش نوزاد کمک کنید و ناراحتی‌های شکمی او را کاهش دهید.

در این مقاله، روش‌های مختلف ماساژ برای نفخ نوزاد​ را آموزش خواهیم داد. علاوه بر آن، راهکارهای خانگی مکملی را معرفی می‌کنیم که می‌توانند در کنار ماساژ، تأثیر بهتری داشته باشند. اگر به دنبال راهی طبیعی، ایمن و اثربخش برای کاهش ناراحتی‌های گوارشی نوزادتان هستید، با ما همراه باشید.

فواید ماساژ درمانی برای نوزادان

نوزادان به تماس فیزیکی و نوازش‌های ملایم واکنش بسیار مثبتی نشان می‌دهند. اگر نگران بی‌قراری و گریه‌های نوزادتان هستید و به دنبال یک جایگزین‌ مناسب برای داروهای شیمیایی می‌گردید، یادگیری روش ماساژ شکم نوزاد برای رفع یبوست​ و سایر مشکلات گوارشی، می‌تواند راهکار عملی و مؤثری باشد. در ادامه شما را با فواید ماساژ درمانی برای نوزادان آشنا می‌کنیم:

• کمک به بهبود گردش خون
• کاهش استرس و افزایش آرامش نوزاد
• بهبود کیفیت خواب و کاهش بی‌قراری شبانه
• بهبود نفخ و کاهش گاز معده
• تحریک هضم و کاهش مشکلات گوارشی
• کمک به رفع یبوست و حرکات روده‌ای روان‌تر
• کمک به هماهنگی حرکتی و انعطاف‌پذیری عضلات
• افزایش احساس امنیت و پیوند عاطفی با والدین
• کاهش دردهای ناشی از قولنج و کولیک نوزاد

روش‌های ماساژ نوزاد برای کاهش مشکلات گوارشی

آگاهی از روش صحیح ماساژ شکم نوزاد می‌تواند نقش مهمی در بهبود مشکلات گوارشی او مانند نفخ، کولیک، اسهال و یبوست ایفا کند. این کار در صورتی که درست انجام شود، در کاهش دل‌درد و خروج گازهای محبوس در روده‌های نوزاد نیز مؤثر است. این روش‌ها علاوه بر تسهیل حرکت روده‌ها، باعث افزایش آرامش نوزاد و بهبود کیفیت خواب او خواهند شد. در ادامه، سه تکنیک مؤثر ماساژ شکم نوزاد برای نفخ​، یبوست و سایر مشکلات گوارشی را توضیح می‌دهیم:

1. حرکت دایره‌ای روی شکم (ماساژ عقربه ساعت)

یکی از مؤثرترین روش‌های ماساژ شکم نوزاد برای یبوست و کاهش نفخ، استفاده از حرکت دایره‌ای در جهت عقربه‌های ساعت است. این ماساژ به تحریک حرکات روده و حرکت گازهای محبوس کمک می‌کند. اما چگونه باید آن را انجام دهید؟

1. نوزاد را در یک محیط گرم و آرام روی یک سطح نرم، مانند یک حوله یا تشک تعویض، به پشت بخوابانید.
2. دستان خود را با کمی روغن مناسب، مانند روغن زیتون، چرب کنید. ماساژ شکم نوزاد با روغن زیتون​ به کاهش اصطکاک کمک می‌کند و باعث می‌شود حرکات شما نرم‌تر و راحت‌تر باشد.
3. با استفاده از دو یا سه انگشت، به‌آرامی و با فشار ملایم، روی شکم نوزاد حرکات دایره‌ای انجام دهید. حرکت را از سمت راست پایین شکم نوزاد آغاز کنید و در جهت عقربه‌های ساعت ادامه دهید.
4. این ماساژ را برای حدود ۵ دقیقه انجام دهید و به واکنش‌های نوزاد دقت کنید. اگر احساس کردید که نوزاد آرام‌تر شده است، می‌توانید آن را ادامه دهید.

2. حرکت پاها به سبک دوچرخه برای خروج گاز معده

حرکت دادن پاهای نوزاد به‌سبک دوچرخه یکی از بهترین روش‌های کمک به خروج گاز از روده‌ها است. این تکنیک باعث تحریک عضلات شکم می‌شود و به حرکت گازها در طول روده کمک می‌کند. برای رفع نفخ نوزاد با این روش، به‌صورت زیر اقدام کنید:

1. نوزاد را به پشت بخوابانید و پاهای او را با دستان خود بگیرید.
2. به‌آرامی یکی از پاهای او را خم کنید و به سمت شکم ببرید، درحالی‌که پای دیگر را صاف نگه می‌دارید.
3. سپس جای پاها را عوض کنید و این حرکت را مانند رکاب زدن دوچرخه تکرار کنید.
4. این تمرین را برای ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه انجام دهید و سپس نوزاد را کمی استراحت دهید.
5. در صورت لزوم، حرکت را چند بار تکرار کنید تا متوجه کاهش نفخ نوزاد شوید.

3. ماساژ کمر و پهلوها برای بهبود هضم

ماساژ کمر و پهلوها به کاهش ناراحتی‌های ناشی از مشکلات گوارشی، از جمله یبوست و کولیک نوزاد، کمک می‌کند. این تکنیک به‌عنوان ماساژ مخصوص کولیک و دل درد در کودک شناخته می‌شود و می‌تواند به آرامش عضلات شکم و افزایش جریان خون کمک کند. برای ماساژ کمر و پهلوهای نوزاد، مراحل زیر را طی کنید:

1. نوزاد را روی شکم بخوابانید و دستان خود را روی کمر او قرار دهید.
2. با حرکات نرم و ملایم، دست‌های خود را از قسمت پایین کمر به سمت شانه‌ها بکشید.
3. برای افزایش آرامش، می‌توانید با انگشتان خود به‌آرامی قسمت‌های پهلو را نیز ماساژ دهید.
4. این کار را برای ۳ تا ۵ دقیقه ادامه دهید و واکنش نوزاد را بررسی کنید.

با رعایت این تکنیک‌ها، می‌توانید به بهبود هضم و کاهش ناراحتی‌های ناشی از نفخ و یبوست نوزاد خود کمک کنید. درعین‌حال، این روش‌ها نه‌تنها برای کاهش گاز معده و یبوست مفید هستند، بلکه باعث ایجاد آرامش و افزایش حس امنیت در نوزاد نیز می‌شوند.

روش‌های خانگی مکمل برای رفع مشکلات گوارشی نوزاد

همانطور که گفتیم مشکلات گوارشی مانند نفخ، یبوست و دل‌درد در نوزادان امری شایع است و می‌تواند باعث بی‌قراری و گریه‌های طولانی‌مدت شود. بسیاری از والدین به دنبال روش‌های طبیعی و ایمن برای کاهش این ناراحتی‌ها هستند، زیرا نمی‌خواهند بلافاصله به داروهای شیمیایی متوسل شوند.

خوشبختانه، چندین راهکار خانگی مؤثر وجود دارد که می‌توانند به بهبود عملکرد گوارشی نوزاد کمک کنند. در ادامه، به سه روش اثبات‌شده و ایمن برای تسکین مشکلات گوارشی نوزاد می‌پردازیم:

1. استفاده از حمام گرم برای آرام‌سازی عضلات شکم

حمام آب گرم یکی از ساده‌ترین و درعین‌حال مؤثرترین روش‌های خانگی برای کاهش دردهای شکمی و گوارشی نوزاد است. آب گرم می‌تواند به آرام‌سازی عضلات شکم کمک کند و باعث کاهش گرفتگی‌های ناشی از نفخ و یبوست شود. علاوه بر این، گرمای ملایم آب باعث بهبود جریان خون در شکم نوزاد می‎شود و گازهای محبوس را راحت‌تر خارج می‌کند. اما چگونه این روش را انجام دهید؟

1. نوزاد را در یک محیط آرام و بدون سر و صدا به حمام ببرید.
2. آب را در دمای حدود ۳۷ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید تا داغ نباشد.
3. برای افزایش تأثیر آرام‌بخش حمام، می‌توانید ۳ تا ۴ قطره روغن اسطوخودوس یا بادرنجبویه به آب اضافه کنید. این کار به کاهش استرس نوزاد نیز کمک می‌کند.
4. نوزاد را به‌آرامی در آب قرار دهید و بدن او را به‌نرمی ماساژ دهید. به‌ویژه ناحیه شکم را با حرکات دایره‌ای ماساژ دهید.
5. اجازه دهید نوزاد حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در آب بماند و سپس او را با حوله‌ای نرم خشک کنید.

این روش نه‌تنها به رفع مشکلات گوارشی کمک می‌کند، بلکه باعث آرامش و خواب بهتر نوزاد نیز می‌شود.

2. مصرف دمنوش رازیانه (برای مادر شیرده)

اگر نوزادتان از دل‌درد، نفخ یا یبوست رنج می‌برد و شما در حال شیردهی هستید، می‌توانید از دمنوش‌های گیاهی مانند رازیانه برای بهبود وضعیت گوارشی او استفاده کنید. رازیانه به دلیل داشتن ترکیبات ضدنفخ و آرام‌بخش، یکی از بهترین گزینه‌ها برای کاهش قولنج و گازهای گوارشی نوزادان است. ترکیب رازیانه با گیاهانی مانند بابونه و بادرنجبویه، اثرات آرام‌بخش آن را افزایش می‌دهد. اما چگونه این دمنوش را مصرف کنید؟

1. یک قاشق چای‌خوری دانه رازیانه را در یک لیوان آب جوش بریزید.
2. بگذارید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم بکشد و سپس آن را صاف کنید.
3. می‌توانید مقداری بابونه یا بادرنجبویه به این دمنوش اضافه کنید تا اثر تسکین‌دهنده آن بیشتر شود.
4. این دمنوش را ۲ تا ۳ بار در روز میل کنید تا ترکیبات مفید آن از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود.

3. اصلاح وضعیت شیردهی برای جلوگیری از بلع هوا

نحوه شیر خوردن نوزاد تأثیر مستقیمی بر میزان نفخ و دل‌درد او دارد. اگر نوزاد هنگام تغذیه مقدار زیادی هوا ببلعد، این هوای اضافی در دستگاه گوارش او گیر می‌کند و باعث دل‌درد و ناراحتی می‌شود. بنابراین، اصلاح وضعیت شیردهی یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌توانید ر برای کاهش مشکلات گوارشی نوزاد انجام دهید. بدین منظور:

• مطمئن شوید سر نوزاد در هنگام شیردهی بالاتر از سطح شکمش قرار دارد. این وضعیت کمک می‌کند که شیر به‌آرامی وارد معده شود و حباب‌های هوا در قسمت بالای معده قرار بگیرند، تا بتوانند به‌راحتی از طریق آروغ خارج شوند.
• اگر از شیشه شیر استفاده می‌کنید، آن را کمی کج نگه دارید تا سر شیشه کاملاً از شیر پر شود و نوزاد کمتر هوا ببلعد.
• هنگام شیردهی از چفت شدن صحیح نوک سینه در دهان نوزاد مطمئن شوید. اگر نوزاد مدام سینه را رها می‎کند و مجدداً می‌گیرد، احتمالاً هوا وارد معده‌اش می‌شود.
• اگر جریان شیر مادر زیاد است و باعث می‌شود نوزاد با سرعت بالا شیر بخورد، می‌توانید قبل از شروع شیردهی کمی شیر را بدوشید تا فشار اولیه کم شود.
• پس از هر وعده شیردهی، نوزاد را به‌آرامی در آغوش بگیرید و روی شانه خود قرار دهید تا آروغ بزند. این کار به خروج هوای اضافی از معده او کمک می‌کند.

سخن پایانی

در این مقاله از داروخانه آنلاین زیوش خواندیم که سلامت گوارشی نوزاد نقش کلیدی در رشد، تغذیه و تقویت سیستم ایمنی او دارد. دستگاه گوارش نوزاد در ماه‌های ابتدایی زندگی در حال تکامل است و این دوره، زمانی حیاتی برای ایجاد یک میکروبیوم متعادل در روده محسوب می‌شود. سلامت این میکروبیوم نه‌تنها بر هضم و جذب مواد مغذی از شیر مادر یا شیر خشک تأثیر دارد، بلکه می‌تواند در کاهش احتمال بروز آلرژی‌ها، عفونت‌ها و حتی بیماری‌های مزمن در آینده نقش داشته باشد.

مشکلات گوارشی مانند نفخ، یبوست یا کولیک نوزاد، می‌توانند بر الگوی تغذیه و آرامش بچه تأثیر منفی بگذارند. به همین دلیل، توجه به روش تغذیه، زمان‌بندی مناسب برای معرفی غذاهای کمکی و رعایت نکات مراقبتی ویژه در نوزادان نارس یا حساس، از اهمیت بالایی برخوردار است. با شناخت صحیح از عوامل مؤثر بر سلامت گوارشی نوزاد، می‌توانید از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید و شرایطی ایده‌آل برای رشد و سلامت طولانی‌مدت فرزند خود فراهم آورید.

سؤالات متداول

1. بهترین روش ماساژ شکم نوزاد مبتلا به اسهال چیست؟

استفاده از ماساژ شکم برای کودکان مبتلا به اسهال توصیه نمی‌شود، چون باعث بدتر شدن علائم و افزایش بیرون‌روی نوزاد می‌شود. بنابراین در صورتی که نوزاد شما علاوه بر درد شکم و نفخ دچار اسهال هم شده است، باید برای انجام ماساژ بسیار احتیاط کنید.

2. بهترین روش ماساژ شکم نوزاد مبتلا به رفلاکس معده چیست؟

منابع: HealthLine: Your Guide to Baby Massage | HealthLine: Baby Massage for Gas

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی