چگونه آروغ نوزاد را بگیریم؟

اگر نوزادتان پس از شیر خوردن دچار بی‌قراری، گریه‌های مداوم یا ناآرامی می‌شود، احتمال دارد دلیل آن تجمع هوای اضافی در دستگاه گوارش و ایجاد نفخ باشد. آروغ گرفتن به خروج این هوا کمک می‌کند و باعث می‌شود نوزاد احساس آرامش و راحتی بیشتری داشته باشد. با شناخت این نشانه‌ها، می‌توانید در زمان مناسب وارد عمل شوید و از بروز مشکلات گوارشی برای فرزندتان جلوگیری کنید. مشاهده علائم زیر، نشان می‌دهد نوزاد شما نیاز به آروغ گرفتن دارد:

• جمع کردن پاها به داخل شکم
• تغییر حالت چهره به نشانه ناراحتی
• بی‌قراری یا گریه هنگام تغذیه
• قوس دادن کمر و کشیدن سر به عقب
• تف کردن مکرر یا استفراغ
• مشت کردن دست‌ها و سفت کردن بدن
• قطع کردن ناگهانی مکیدن و امتناع از ادامه شیر خوردن

روش صحیح آروغ گیری نوزاد​

آموزش آروغ گرفتن نوزاد به شما کمک می‌کند تا با روش‌های مؤثر، هوای اضافی را از معده او خارج کنید و مانع از بی‌قراری، نفخ و گریه نوزاد شوید. بنابراین، انتخاب بهترین مورد از روش های آروغ گرفتن نوزاد​ متناسب با شرایط او اهمیت زیادی دارد. در ادامه این روش‌ها را مرور می‌کنیم:

1. روش روی شانه؛ قرار دادن نوزاد روی شانه و ضربات ملایم به پشت

در این روش، نوزاد را در آغوش بگیرید و به‌آرامی سر او را روی یکی از شانه‌های خود قرار دهید. یک دست خود را پشت نوزاد قرار دهید تا از سر و گردن او پشتیبانی کند. دست دیگر را به شکل هلالی (مانند زمانی که یک فنجان را در دست می‌گیرید) درآورید و با ضربات ملایم و مکرر به پشت او بزنید. این کار به خروج هوای بلعیده‌شده کمک می‌کند.

راه رفتن در حین انجام این روش، می‌تواند تأثیر بیشتری داشته باشد و نوزاد را راحت‌تر کند. اگر احساس کردید نوزاد بعد از چند دقیقه هنوز آروغ نزده است، می‌توانید کمی زاویه بدن او را تغییر دهید و دوباره امتحان کنید. این روش به‌ویژه برای نوزادانی که دچار رفلاکس معده یا کولیک هستند، بسیار مفید است.

2. حالت نشسته؛ نشاندن نوزاد روی پاها و خم کردن او به جلو

در این روش، روی یک صندلی یا مبل راحت بنشینید و نوزاد را روی پای خود بنشانید، به‌گونه‌ای که پشت او رو به شما باشد. با یک دست، قفسه سینه و چانه نوزاد را بگیرید (بدون اینکه روی گلوی او فشاری وارد شود) و با دست دیگر، به‌آرامی پشت او را نوازش کنید یا با حرکات منظم و ملایم به این ناحیه ضربه بزنید.

بهتر است نوزاد را کمی به سمت جلو خم کنید؛ زیرا این حالت باعث می‌شود گازهای محبوس‌شده راحت‌تر خارج شوند. این طرز گرفتن آروغ نوزاد، یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کودکانی است که هنگام شیر خوردن مقدار زیادی هوا می‌بلعند یا با شیشه‌شیر تغذیه می‌شوند. اگر نوزاد پس از چند دقیقه هنوز آروغ نزده باشد، می‌توانید او را کمی بیشتر به سمت جلو خم کنید و این روش را دوباره امتحان کنید.

3. روش روی زانو؛ قرار دادن نوزاد روی زانو

در این روش، نوزاد را روی شکم و بر زانوهای خود قرار دهید، به‌طوری که سر او کمی بالاتر از بدنش قرار بگیرد. با یک دست، سر و گردن نوزاد را نگه دارید و مراقب باشید که فشاری روی گلو یا شکم او وارد نشود. سپس با دست دیگر به‌آرامی پشت او را ماساژ دهید یا با ضربات ملایم و ریتمیک، کمک کنید تا هوای بلعیده‌شده از معده او خارج شود.

این روش، به دلیل اعمال فشار طبیعی روی شکم نوزاد، می‌تواند در کاهش نفخ بسیار مؤثر باشد. بهترین روش آروغ گرفتن نوزاد برای نوزادانی که در روش‌های نشسته به‌راحتی آروغ نمی‌زنند، روش خوابیده روی زانو است.

4. استفاده از روش‌های ترکیبی برای نوزادانی که سخت آروغ می‌زنند

برخی نوزادان به‌سختی آروغ می‌زنند و ممکن است یک روش به‌تنهایی برای آن‌ها کافی نباشد. در این موارد، می‌توانید چند روش را ترکیب کنید. ابتدا نوزاد را روی شانه بگذارید و به‌آرامی پشت او را بمالید یا ضربه‌های ملایم بزنید. اگر آروغ نزد، او را روی پاهای خود بنشانید و کمی به جلو خم کنید تا فشار روی شکم به خروج هوا کمک کند.

در صورت نیاز، نوزاد را روی شکم بر زانوهای خود بخوابانید و پشت او را ماساژ دهید. تغییر این حالت‌ها به رفع علت سخت آروغ زدن نوزاد​ کمک می‌کند. برای این‌که دقیقاً بدانید این کار چگونه است، توجه شما را به آموزش تصویری آروغ گرفتن نوزاد جلب می‌کنیم:

طریقه آروغ گرفتن نوزاد در خواب

آروغ گرفتن نوزاد در خواب همیشه ضروری نیست. اگر نوزاد به‌طور طبیعی و بدون ناراحتی خوابیده است، نیازی به آروغ گرفتن ندارد. اما اگر پس از شیر خوردن بی‌قرار، ناآرام یا دچار نفخ است، آروغ گرفتن در خواب می‌تواند از ناراحتی بیشتر و بالا آوردن شیر جلوگیری کند. در این شرایط، با استفاده از روش‌های ملایم، می‌توان آروغ نوزاد را بدون بیدار کردن کامل او گرفت. در ادامه، روش آروغ گرفتن نوزاد در خواب​ را بررسی می‌کنیم:

• روش شانه: نوزاد را بدون تغییر ناگهانی وضعیت بدنی او به‌آرامی روی شانه‌های خود قرار دهید. سپس پشت او را با ضربات بسیار ملایم یا حرکات دورانی ماساژ دهید.
• روش روی سینه: نوزاد را روی سینه خود قرار دهید، به‌طوری که بدن او در وضعیت خمیده قرار بگیرد. در این حالت، ایجاد فشار طبیعی روی شکم نوزاد کمک می‌کند تا هوای اضافی بدون ایجاد هیچ ناراحتی برای نوزاد خارج شود.
• روش روی زانو: نوزاد را به شکم روی پاهای خود بخوابانید و با یک دست سر او را کمی بالا نگه دارید. با دست دیگر پشت او را با حرکات ملایم ماساژ دهید یا ضربات بسیار آرام بزنید.
• روش در آغوش: اگر نوزاد در آغوش شما خوابیده است، او را کمی به پهلو بچرخانید و پشتش را آرام بمالید تا بدون ایجاد مزاحمت برای خواب، آروغ بزند.

روش‌های کمکی برای کاهش نفخ و راحت‌تر آروغ زدن نوزاد

نفخ و بلعیدن هوا هنگام شیر خوردن می‌تواند نوزاد را بی‌قرار کند و باعث گریه‌های ناتمام شود. برای کاهش این مشکل، لازم است برای پیاده‌سازی روش صحیح گرفتن آروغ نوزاد از روش‌های کمکی مانند تغییر وضعیت شیر دادن، استفاده از شیشه‌شیر مناسب و ماساژ آرامش‌بخش کمک بگیرید. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم:

1. ماساژ شکم و تکنیک‌های آرامش‌بخش

ماساژ درمانی نوزاد یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش گازهای محبوس در معده است. برای انجام ماساژ، نوزاد را به پشت بخوابانید و با حرکات دایره‌ای و ملایم شکم او را ماساژ دهید. همچنین حرکت دادن پاهای نوزاد به‌صورت دوچرخه‌ای می‌تواند به خروج گاز کمک کند. حمام آب گرم نیز یک تکنیک آرامش‌بخش است که می‌تواند نوزاد را تسکین دهد و از بی‌قراری ناشی از نفخ و آروغ جلوگیری کند.

2. تغییر زاویه شیردهی برای کاهش ورود هوا

یکی از روش های صحیح شیردهی مادران به نوزاد این است که هنگام شیردهی، نوزاد را در زاویه‌ای نگه دارید که سر او بالاتر از شکمش قرار بگیرد. این وضعیت باعث می‌شود شیر به‌راحتی وارد معده او شود و از بلعیدن هوای اضافی جلوگیری خواهد شد. همچنین هنگام استفاده از شیشه‌شیر، نگه داشتن آن در زاویه مناسب باعث می‌شود که هوا در قسمت بالایی بطری جمع نشود و هوای کمتری وارد معده نوزاد شود.

3. انتخاب شیشه شیر مناسب برای جلوگیری از ورود هوا

استفاده از شیشه ‌شیر ضد نفخ یکی از راه‌های مؤثر در کاهش ورود هوا به معده نوزاد است. این شیشه‌ها دارای طراحی ویژه‌ای هستند که مانع از ورود حباب‌های هوا به دهان نوزاد می‌شوند. همچنین، استفاده از روش صحیح شیردهی به نوزاد با شیشه شیر و اطمینان از پر بودن سر آن، کمک می‌کند هوای اضافی وارد معده نوزاد نشود. برای نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند، انتخاب یک سرشیشه مناسب با جریان کنترل‌شده، می‌تواند به کاهش مشکلات گوارشی کمک کند.

نکات مهم برای گرفتن آروغ نوزاد

• برای این‌که بتوانید روش صحیح آروغ گیری نوزاد را انجام دهید، به نکات زیر دقت کنید:
• برای گرفتن آروغ نوزاد، از ضربات ملایم و مکرر به پشت او استفاده کنید.
• خم کردن دست هنگام ضربه‌زدن، تأثیر بهتری نسبت به کف دست صاف دارد و باعث خروج راحت‌تر هوا می‌شود.
• اکثر نوزادان در حالت عمودی یا ایستاده آروغ می‌زنند، اما برخی در حالت نشسته این کار را انجام می‌دهند.
• در هر روش آروغ گیری، حتماً سر نوزاد را به سمت خود نگه دارید تا بتوانید تغییرات چهره او مانند سرخ شدن یا کبودی را مشاهده کنید و در صورت لزوم وضعیتش را تغییر دهید.
• نحوه صحیح آروغ گرفتن نوزاد این است که او را در حالت نیمه‌عمودی نگه دارید تا خروج حباب‌های هوا از معده‌اش راحت‌تر شود.
• در هنگام شیر دادن، اگر نوزاد بی‌قرار شد شیردهی را متوقف کنید و با یک استراحت کوتاه به او کمک کنید آروغ بزند.
• برای جلوگیری از نفخ، بعد از هر ۵ تا ۱۰ دقیقه شیردهی، نوزاد را کمی بالا ببرید و آروغش را بگیرید.
• اگر نوزاد به‌راحتی آروغ نمی‌زند، می‌توانید او را به پشت بخوابانید، چند لحظه صبر کنید و سپس او را دوباره در حالت عمودی قرار دهید.
• هنگام استفاده از شیشه شیر، مطمئن شوید سرشیشه مناسب سن نوزاد است تا سرعت شیر خوردن او کنترل شود و هوای کمتری ببلعد.
• برای جلوگیری از ورود بیش از حد هوا، هنگام شیر دادن با شیشه شیر، آن را در زاویه‌ای نگه دارید که سر شیشه همیشه پر از شیر باشد.
• ماساژ ملایم شکم نوزاد در جهت عقربه‌های ساعت می‌تواند به خروج حباب‌های هوای اضافی و کاهش نیاز به آروغ زدن کمک کند.
• اگر نوزاد هنگام آروغ گرفتن گریه می‌کند، صبور باشید و وضعیت او را تغییر دهید تا راحت‌تر بتواند هوای اضافه را خارج کند.
• نحوه آروغ گرفتن نوزاد تازه متولد شده​ بسته به راحتی او متفاوت است، بنابراین چندین روش را امتحان کنید تا ببینید کدام روش برای او بهتر عمل می‌کند.

مطالعه بیشتر: غذاهای نفاخ ممنوع در دوران شیردهی را بشناسید.

سخن پایانی

آروغ گرفتن نوزاد به خروج هوای بلعیده‌شده و جلوگیری از نفخ و بی‌قراری او کمک می‌کند. روش‌های متداول شامل قرار دادن نوزاد روی شانه، نشاندن روی پاها و خواباندن روی زانو است که بسته به واکنش نوزاد می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. بهترین زمان برای آروغ گرفتن معمولاً پس از هر وعده شیردهی است، اما برخی نوزادان هنگام شیر خوردن نیز به آن نیاز دارند. در صورت عدم آروغ زدن نوزاد، تغییر وضعیت بدنی یا ماساژ ملایم شکم او می‌تواند کمک‌کننده باشد.

سؤالات متداول

1. اگر نوزاد آروغ نزند چه میشود​؟

اگر نوزاد آروغ نزند، ممکن است هوای بلعیده‌شده در معده‌اش باقی بماند و باعث نفخ، بی‌قراری و گریه او شود. این مشکل می‌تواند موجب ناراحتی گوارشی و حتی بازگشت شیر شود.

2. چگونه از بالا آوردن شیر بعد از آروغ جلوگیری کنیم؟

اکثر نوزادان هنگام آروغ زدن مقدار کمی شیر بالا می‌آورند که کاملاً طبیعی است و جای نگرانی ندارد. برای جلوگیری از کثیف‌شدن لباس‌ها، همیشه یک دستمال آروغ‌گیر در دسترس داشته باشید و آن را زیر دهان بچه نگه دارید. همچنین پس از هر چند دقیقه شیر دادن، اگر نوزاد تف می‌کند یا بی‌قرار می‌شود، به او استراحت دهید تا باد گلویش خارج شود. بعد از پایان شیردهی، کودک را ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در حالت عمودی نگه دارید تا محتویات معده به مری برنگردد. نوزادانی که دچار رفلاکس معده (GERD) هستند، ممکن است نیاز داشته باشند مدت بیشتری در این حالت بمانند.

3. مدت زمان مناسب برای آروغ گرفتن نوزاد چقدر است؟

مدت زمان آروغ گرفتن نوزاد معمولاً چند دقیقه بیشتر نیست. اگر نوزاد بین زمان‌های شیردهی علائمی مانند تف کردن، گاز گرفتن یا بی‌قراری نشان داد، می‌توانید به او استراحت دهید و کمک کنید آروغ بزند. برای این منظور پس از اتمام شیردهی، حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه نوزاد را در حالت عمودی قرار دهید.

4. تا چه سنی باید آروغ نوزاد را گرفت​؟

در جواب این سؤال که آروغ گرفتن نوزاد تا چند ماهگی ادامه دارد، باید گفت معمولاً تا 4-6 ماهگی، زمانی که سیستم گوارشی نوزاد رشد بیشتری می‌کند، نیاز به آروغ گرفتن کم می‌شود. بعد از این سن، نوزادان معمولاً خودشان بهتر می‌توانند هوای بلعیده‌شده را از طریق روده دفع کنند.

5. علت آروغ زدن زیاد نوزاد چیست​؟

آروغ زدن زیاد می‌تواند به‌دلیل بلع هوای اضافی موقع شیر خوردن، گریه مداوم یا استفاده از شیشه ‌شیر نامناسب باشد. در برخی موارد، حساسیت‌های غذایی یا مشکلات گوارشی نیز می‌توانند باعث افزایش آروغ زدن شوند.

6. آیا نوزاد در خواب آروغ میزند​؟

بله، برخی نوزادان حتی در خواب نیز آروغ می‌زنند. اگر نوزاد بعد از شیر خوردن خوابیده است اما بی‌قراری می‌کند، می‌توانید به‌آرامی و بدون بیدار کردن او آروغش را بگیرید تا راحت‌تر بخوابد.

7. علت آروغ نزدن نوزاد چیست؟

علت آروغ نزدن نوزاد در بسیاری از موارد این است که او هنگام شیر خوردن هوای زیادی نمی‌بلعد و بنابراین نیازی به آروغ زدن ندارد. گاهی اوقات هم علت این اتفاق، وضعیت شیردهی نادرست یا رفلاکس نوزاد است. پیدا کردن علت آروغ نزدن یا دیر آروغ زدن نوزاد می‌تواند از این مشکلات پیشگیری کند.

منابع: MedicalNewsToday | PregnancyBirthday | KidsHealth

نویسنده: سعیده جلالیان

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی