پالس اکسیمتر چیست؟

اکسیژن عنصر حیاتی برای عملکرد سلول‌ها، بافت‌ها و ارگان‌های بدن است. بدن انسان برای انجام فرایندهای متابولیکی خود به اکسیژن نیاز دارد و در صورت کمبود آن، سیستم‌های مختلف بدن از جمله قلب و مغز به‌طور جدی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. اکسیژن خون به‌طور معمول باید در محدوده 95 تا 100 درصد باشد و کاهش این سطح می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی، اختلالات قلبی، سرگیجه، سردرگمی و حتی آسیب به اعضای حیاتی بدن شود.

بیماری‌های ریوی مثل آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه، نارسایی قلبی، کم‌خونی، ذات‌الریه و کووید 19 می‌توانند سطح اکسیژن خون را کاهش دهند. به‌ویژه در شرایط اضطراری یا بیماری‌های مزمن، پایش میزان اکسیژن خون از اهمیت بالایی برخوردار است. کمبود اکسیژن در خون می‌تواند باعث تنگی نفس و رنگ پریدگی پوست و لب‌ها شود و در صورت عدم رسیدگی به‌موقع، ممکن است خطرات جبران‌ناپذیری برای فرد ایجاد کند.

در این شرایط، استفاده از دستگاه‌ پالس اکسیمتر که قادر به اندازه‌گیری سریع و بدون درد میزان اکسیژن خون است، ضروری به‌نظر می‌رسد. این دستگاه‌، به عنوان یکی از مهم‌ترین وسایل پزشکی مورد نیاز در منزل، به شما امکان می‌دهد تا وضعیت تنفسی خود را به‌طور مداوم و دقیق بررسی کنید و در صورت بروز هرگونه مشکلی به‌سرعت اقدامات لازم را انجام دهید. در ادامه، نحوه کارکرد پالس اکسیمتر، مزایا، محدودیت‌ها و نکات مهم برای خرید آن را به‌طور کامل توضیح خواهیم داد. پس با ما همراه باشید.

نحوه کار دستگاه پالس اکسیمتر

قبل از بررسی روش کار پالس اکسیمتر، به این سوال مهم پاسخ می‎دهیم که دستگاه پالس اکسیمتر چیست؟ پالس اکسیمتر یک دستگاه ساده و غیرتهاجمی است که برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن‌ خون استفاده می‌شود.سؤال بعدی این است که پالس اکسیمتر چگونه کار میکند​​؟ پالس اکسیمتر یک سنسور نوری دارد که دو نوع نور قرمز و مادون‌قرمز را از طریق پوست منتشر می‌کند. این نورها توسط هموگلوبین و اکسیژن خون جذب می‌شوند.

این دستگاه با بررسی میزان جذب نور توسط خون، می‌تواند میزان اکسیژن‌ خون را اندازه‌گیری کند آن را در قالب یک عدد دقیق به شما نشان دهد. به این صورت که بر اساس تفاوت جذب نور، مقدار اکسیژن‌ خون را به‌دقت نمایش می‌دهد. خلاصه اینکه پالس اکسیمتر به‌سرعت و بدون نیاز به خون‎گیری و درد میزان اکسیژن‌ خون را اندازه‌گیری می‌کند. پزشک می‎تواند با کمک این اطلاعات تصمیم بگیرد که آیا بیمار نیاز به اکسیژن اضافی دارد یا خیر. در برخی موارد، مخصوصاً برای بیماران مبتلا به مشکلات ریوی، ممکن است پزشک توصیه کند که بیمار دستگاه را در خانه داشته باشد و از آن استفاده کند.

مزایا و محدودیت‌های پالس اکسیمتر

پالس اکسیمتر به دلیل سهولت استفاده، سرعت بالا و غیرتهاجمی بودن، در بسیاری از موقعیت‌ها از جمله مشکلات تنفسی و کرونا، برای اندازه‌گیری اکسیژن خون در خانه و مطب پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه با وجود مزایای بسیار، محدودیت‌هایی هم دارد که باید در نظر بگیرید. در ادامه مزایا و محدودیت‌های این دستگاه را شرح می‌دهیم:

مزایای استفاده از پالس اکسیمتر

• به‌صورت غیرتهاجمی عمل می‌کند.
• این دستگاه قادر است به سرعت میزان اکسیژن خون را اندازه‌گیری کند.
• پالس اکسیمتر می‌تواند به‌طور پیوسته برای نظارت بر اکسیژن خون استفاده شود.
• این دستگاه برای ارزیابی وضعیت بیماران در طول شب و در زمان خواب مناسب است.
• پالس اکسیمتر در شرایط اضطراری می‌تواند به‌سرعت اطلاعات مفیدی ارائه دهد.
• کاربردهای پالس اکسیمتر بسیار گسترده است و طرز استفاده بسیار راحت و آسانی دارد.
• این دستگاه به پزشکان کمک می‌کند تا در زمان‌های اضطراری سریعاً تصمیم‌گیری کنند.
• پالس اکسیمتر معمولاً نیاز به آماده‌سازی پیچیده ندارد.
• این دستگاه برای نظارت طولانی‌مدت وضعیت بیماران در خانه مناسب است.
• پالس اکسیمتر برای استفاده در منزل بسیار کاربردی است و می‌تواند به راحتی توسط خود بیمار یا خانواده او استفاده شود.

محدودیت‌های استفاده از اکسیژن‌ سنج خون

• این دستگاه نمی‌تواند اطلاعات دقیقی درباره سایر گازهای خون مانند دی‌اکسیدکربن بدهد.
• پالس اکسیمتر ممکن است در شرایط خاصی مانند نارسایی گردش خون دقت کمتری داشته باشد.
• این دستگاه برای بیمارانی که حرکت زیادی دارند یا دست‌های سرد دارند، می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
• پالس اکسیمتر قادر به تشخیص مشکلات تنفسی دیگر به جز کمبود اکسیژن نیست.

انواع پالس اکسیمتر

همانطور که تا اینجا متوجه شدید، پالس اکسیمتر یک دستگاه ساده و مفید است که به‌راحتی می‌تواند میزان اکسیژن خون را اندازه‌گیری کند. این دستگاه سنجش اکسیژن خون، بسته به نیاز و وضعیت بیمار در مدل‌های مختلفی در دسترس است که هرکدام برای موقعیت خاصی طراحی شده‌اند. در اینجا با تفاوت انواع پالس اکسیمتر آشنا می‌شوید که به انتخاب مناسب‌تر برای شرایط مختلف کمک می‌کند:

1. پالس اکسیمتر انگشتی

پالس اکسیمتر انگشتی بیشتر در بیمارستان‌ها دیده می‌شود و به‌سادگی روی نوک انگشت بیمار قرار می‌گیرد. استفاده از این مدل آسان و قیمت آن مناسب است. مدل‌های انگشتی به‌خاطر تنوع زیاد، می‌توانند برای گروه‌های مختلف سنی و شرایط متفاوت به کار بروند.

2. پالس اکسیمتر مچی​

پالس اکسیمتر مچی به‌راحتی روی مچ دست بسته می‌شود و برای افرادی که به نظارت طولانی‌مدت نیاز دارند، مثل بیمارانی که مدت‌زمان زیادی در بیمارستان بستری هستند، مناسب است. این دستگاه‌ معمولاً برای استفاده شبانه‌روزی طراحی شده‌ است و امکان نظارت مستمر را فراهم می‌کند.

3. پالس اکسیمتر مدل دستی

پالس اکسیمتر دستی جزو بهترین و دقیق ترین پالس اکسیمترها است که دقت بالاتری دارد و اغلب علاوه بر اندازه‌گیری اکسیژن خون، می‌تواند ضربان قلب یا فشار خون را نیز اندازه‌گیری کند. پالس اکسیمتر مدل دستی برای محیط‌های درمانی و پزشکان مناسب است و به‌خاطر ویژگی‌های اضافی، معمولاً قیمت بالاتری دارد.

4. پالس اکسیمتر نوزاد

پالس اکسیمتر نوزاد مخصوص کودکان طراحی شده است و به‌راحتی روی انگشت شست یا انگشت کودک می‌لغزد. این مدل به والدین کمک می‌کند تا همیشه از وضعیت سلامتی کودک خود مطلع باشند. پالس اکسیمتر کودک دارای قابلیت اتصال به تلفن همراه از طریق بلوتوث است و در صورت افت سطح اکسیژن، آلارم می‌دهد.

نحوه استفاده از پالس اکسیمتر

برای استفاده از دستگاه پالس اکسیمتر، ابتدا باید مطمئن شوید که شرایط لازم برای اندازه‌گیری اکسیژن خون وجود دارد. در اینجا نحوه استفاده از این وسیله را به‌ زبان ساده توضیح می‌دهیم:

1. اگر از دستگاه پالس اکسیمتر مدل انگشتی استفاده می‌کنید، ابتدا لاک ناخن یا هر گونه جواهرات را از انگشت خود بردارید. این کار باعث می‌شود نور به درستی از خون عبور کند.
2. دستگاه را به‌راحتی روی انگشت، نرمه گوش یا انگشت شست پا قرار دهید. در صورت استفاده برای نوزاد، معمولاً دستگاه را روی کف پا یا کف دست قرار می‌دهند.
3. دست شما باید گرم و شل باشد و در موقعیتی پایین‌تر از سطح قلب قرار گیرد تا دستگاه به درستی عمل کند؛ مگر این‌که از لاله گوش برای اتصال دستگاه استفاده کنید.
4. بعد از چند ثانیه، دستگاه میزان اکسیژن خون شما و ضربان قلب را نمایش می‌دهد. اگر میزان اکسیژن خون برخلاف عدد نرمال پالس اکسیمتر، یعنی کمتر از 95 درصد باشد، دستگاه به‌طور خودکار هشدار می‌دهد.
5. پس از دریافت نتیجه، دستگاه را از بدن خود بردارید.

توجه داشته باشید که اندازه طبیعی برای پالس اکسیمتر​ باید بین 95 تا 100 باشد. اگر میزان نشان داده شده در دستگاه کمتر از 92 درصد باشد، نشان‌دهنده کاهش اکسیژن خون است که به بررسی نیاز دارد. البته برای افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی، میزان نرمال پالس اکسیمتر​ ممکن است بین 88 تا 92 باشد. اما اگر سطح اکسیژن خون به زیر 88 درصد برسد، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید، زیرا این وضعیت می‌تواند خطرناک باشد.

مطالعه بیشتر: برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در مورد رنج نرمال پالس اکسیمتر​ پیشنهاد می‎کنیم مقاله آموزش استفاده از پالس اکسیمتر را مطالعه کنید.

راهنمای خرید پالس اکسیمتر

هنگام خرید پالس اکسیمتر، انتخاب دستگاه مناسب با توجه به نیاز شخصی و ویژگی‌های مختلف آن بسیار مهم است. برای خرید دستگاهی که بهترین عملکرد را داشته باشد، باید به عوامل مختلفی توجه کنید:

1. انتخاب نوع پالس اکسیمتر بر اساس نیاز

همانطور که گفتیم، پالس اکسیمترها معمولاً در چهار نوع اصلی مدل نوک انگشتی، مدل دستی، مدل مچی و مدل نوزادی موجود هستند. برای استفاده خانگی، پالس اکسیمتر نوک انگشتی بهترین گزینه است، چرا که کاربرد ساده‌‎تری دارد. مدل‌های دستی، مچی و نوزادی بیشتر در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها مورد استفاده قرار می‎گیرند و دقت بالاتری دارند، اما برای استفاده روزانه ممکن است مناسب نباشند.

2. قیمت و امکانات

قیمت پالس اکسیمتر، فقط یک فاکتور مهم در زمان خرید این وسیله است و نباید محصول مورد نظر خود را تنها بر اساس آن انتخاب کنید. برخی مدل‌ها با قیمت‌های پایین‌تری عرضه می‌شوند که برای استفاده روزانه و خانگی مناسب هستند. اما اگر به امکانات اضافی مانند نمایش ضربان قلب، نور پس‌زمینه روشن یا مقاومت در برابر آب نیاز دارید، ممکن است قیمت دستگاه بالاتر برود و این کاملاً منطقی است.

3. توجه به میزان دقت دستگاه

دقت پالس اکسیمتر یکی از مهم‌ترین فاکتورها در خرید آن است. دقت دستگاه باید به اندازه‌ای باشد که بتواند به‌درستی میزان اکسیژن خون و ضربان قلب را اندازه‌گیری کند. قبل از خرید، مطمئن شوید که دستگاه بر اساس استانداردهای دقیق و معتبر ساخته شده است و اگر امکان دارد، نظرات کاربران و گواهینامه‌های مربوطه را بررسی کنید.

4. بررسی گواهینامه‌های پالس اکسیمتر

گواهینامه‌ها می‌توانند نشان‌دهنده کیفیت و استاندارد دستگاه باشند. حتماً به گواهینامه‌هایی مانند FDA، RoHS و CE توجه کنید، زیرا این گواهینامه‌ها نشان می‌دهند که دستگاه اکسیژن‌ سنج خون مطابق با استانداردهای بین‌المللی تولید شده است و کیفیت آن مورد تأیید قرار دارد.

5. خوانایی صفحه نمایش پالس اکسی متر

صفحه نمایش دستگاه باید واضح و خوانا باشد، به‌ویژه اگر برای استفاده در شرایط کم‌نور یا هنگام حرکت از این وسیله استفاده می‌شود. برخی ویژگی‌هایی که می‌توانند خوانایی دستگاه را بهبود دهند، شامل نور پس‌زمینه قوی، صفحه نمایش چندجهته و اعداد بزرگ هستند.

6. امکانات تکمیلی

برخی پالس اکسیمترها امکانات اضافی دارند که می‌توانند برای شما مفید باشند. از جمله این امکانات می‌توان به قابلیت اتصال به گوشی همراه، مانیتور ضربان قلب یا سیستم‌های اندازه‌گیری دیگر اشاره کرد. همچنین، برخی دستگاه‌ها قابلیت اندازه‌گیری ضربان قلب را نیز دارند که می‌تواند اطلاعات بیشتری در اختیار شما بگذارد.

7. میزان مقاومت دستگاه

مقاومت دستگاه در برابر شوک، گرد و غبار یا آب می‌تواند در هنگام استفاده در شرایط خاص، مانند در محل کار یا هنگام ورزش، بسیار مهم باشد. اگر قصد دارید از پالس اکسیمتر در محیط‌های پرخطر یا در حال حرکت استفاده کنید، مطمئن شوید که دستگاه از مقاومت کافی برخوردار است.

8. خطاهای رایج پالس اکسیمتر و راه‌حل‌ها

دقت داشته باشید که عواملی مانند مشکلات عروقی، فشار خون غیرعادی، دمای نامناسب پوست، تابش مستقیم نور خورشید یا استفاده از پانسمان سفت می‌توانند نتایج دستگاه را تحت تأثیر قرار دهند. به همین دلیل در این قسمت تمام خطاهای دستگاه پالس اکسیمتر را به همراه راه حل رفع آن‌ها مورد بررسی قرار می‌دهیم:

 

سخن پایانی

در این مقاله، با دستگاه پالس اکسیمتر، نحوه عملکرد آن و مزایا و محدودیت‌های استفاده از آن آشنا شدیم. این دستگاه به طور غیرتهاجمی و سریع، میزان اکسیژن خون را اندازه‌گیری می‌کند و در مواقع اضطراری، مشکلات تنفسی یا بیماری‌های خاص به پزشکان کمک می‌کند تا تصمیمات سریع و دقیق‌تری بگیرند.

همچنین انواع مختلف پالس اکسیمترها، شامل مدل‌های انگشتی، مچی، دستی و نوزادی را بررسی کردیم که برای کاربردهای مختلف و شرایط گوناگون در دسترس است. با اینکه این دستگاه بسیار مفید است، اما احتمال دارد در برخی شرایط مانند حرکت بیمار، فشار خون غیرطبیعی یا کم‌خونی در اندازه‌گیری خطا داشته باشد. به همین دلیل، استفاده صحیح از پالس اکسیمتر و توجه به شرایط محیطی و فیزیکی فرد بسیار مهم است.

در نهایت، اگر به دنبال خرید پالس اکسیمتر هستید و به مشاوره نیاز دارید، کارشناسان زیوش آماده‌اند تا بهترین گزینه را متناسب با نیاز شما معرفی کنند. تنها کافی است از طریق شماره 02191007666 با ما تماس بگیرید.

سؤالات متداول

1. اندازه نرمال pi در پالس اکسیمتر چقدر است؟

میزان نرمال PI (قدرت سیگنال نبض) در پالس اکسیمتر بین 0.02 تا 20 درصد است. این عدد بسته به شرایط افراد می‌تواند متفاوت باشد. اگر مقدار آن کمتر از 0.02 درصد باشد، ممکن است نشان‌دهنده ضعف سیگنال نبض، مشکلات قلبی عروقی یا اختلال در دستگاه باشد. اگر pi زیر 0.4 باشد، احتمال خطای بالایی وجود دارد.

2. خطاهای دستگاه پالس اکسیمتر به طور رایج چه هستند؟

خطاهای رایج در دستگاه پالس اکسیمتر معمولاً به دلیل عواملی مانند حرکت بیمار، ضعیف بودن فشار خون، ضربان قلب نامنظم یا قرارگیری نادرست پروب به وجود می‌آیند. این عوامل می‌توانند باعث اشتباه در اندازه‌گیری میزان اشباع اکسیژن و ایجاد خطا در نتایج شوند.

3. نصب پالس اکسیمتر روی گوشی چگونه است؟

برای نصب پالس اکسیمتر روی گوشی، باید دستگاه سنجش اکسیژن خون را از طریق کابل USB یا بلوتوث به گوشی متصل کنید. برای اتصال از طریق USB، به کابل OTG نیاز دارید تا بتوانید اندازه‌گیری‌های مربوط به اکسیژن خون، ضربان قلب و نبض خود را مشاهده کنید.

نویسنده: سعیده جلالیان

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی

منابع: HopkinsMedicine | کارشناسان زیوش