زخم پای دیابتی چیست و چگونه درمان می‌شود؟

زخم پای دیابتی، یکی از چالش‌های بزرگ در زندگی بیماران دیابتی است که می‌تواند به عوارض جدی و حتی قطع عضو منجر شود. شاید یک خراش کوچک یا تاول ساده برای بسیاری از افراد مسئله‌ای نباشد، اما برای بیمار دیابتی، این مشکلات می‌تواند به یک کابوس تبدیل شود. آنچه که زخم‌های کوچک را خطرناک می‌کند، کاهش احساس درد و جریان خون در پاهاست که ترمیم زخم را به شدت دشوار می‌سازد. در این مقاله، با هم نگاهی دقیق به زخم پای دیابتی خواهیم انداخت و راه‌های پیشگیری و درمان این مشکل جدی را بررسی خواهیم کرد؛ مراقبتی که می‌تواند تفاوت بزرگی بین یک زندگی سالم و یک عارضه خطرناک ایجاد کند. در این مقاله مهم‌ترین نکات مربوط به ریسک‌ فاکتورها، پیشگیری و درمان زخم پای دیابتی را برای شما جمع‌آوری کرده‌ایم و مطالعه آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

 

زخم پای دیابتی چیست؟

زخم پای دیابتی یکی از عوارض جدی و شایع بیماری دیابت است. این زخم‌ها معمولاً در پا و انگشتان بزرگ پا شروع می‌شوند و گسترش پیدا می‌کنند. در صورتی که قند خون افراد مبتلا به دیابت کنترل نشود، اعصاب و عروق خونی آسیب می‌بینند. آسیب به اعصاب یا نوروپاتی باعث می‌شود که بیمار درد یا بریدگی را در پای خود احساس نکند. آسیب به عروق نیز باعث می‌شود با کاهش خون‌رسانی به پا، فرایند ترمیم زخم، کند شود. در نهایت، این شرایط باعث می‌شود اگر زخمی در پای بیمار ایجاد شود، او زخم را احساس نکند و زخم درمان نشود.

خلاصه: زخم پای دیابتی معمولا در ناحیه کف پا بروز پیدا می‌کند. آسیب به عروق نیز، باعث کند شدن فرآیند ترمیم زخم می‌شود.

 

علائم زخم پای دیابتی

رایج‌ترین و مشهودترین علائم زخم پای دیابتی، شامل موارد زیر است:

• قرمزی و التهاب پوست

• درد

• خونریزی و ترشحات به صورتی‌ که در کفش یا جوراب خود قطرات خون و ترشح را مشاهده کنید.

• بوی بد

• ورم

• تغییر رنگ پوست

• وجود چرک

• زخم یا تاول

در صورت دیدن این علائم، در اسرع وقت باید به پزشک خود مراجعه کنید.

خلاصه: علائم اصلی زخم پای دیابتی شامل ورم، خونریزی، درد و زخم است. در صورت بروز این علائم، باید به پزشک مراجعه کنید.

 

ریسک‌ ابتلا به زخم پای دیابتی

روش‌های مختلفی برای پیش‌بینی ابتلا به زخم پای دیابتی وجود دارد. بر اساس ریسک ابتلا به زخم پای دیابتی، چهار گروه در بیماران دیابتی وجود دارد:

• گروه صفر: هیچ علامتی از نوروپاتی وجود ندارد.

• گروه یک: نوروپاتی وجود دارد ولی بیماری عروق محیطی یا بدشکلی پا وجود ندارد.

• گروه دو: نوروپاتی همراه بیماری عروق محیطی یا بدشکلی پا وجود دارد.

• گروه سه: سابقه زخم پای دیابتی یا قطع پا وجود دارد.

بر این اساس، گروه صفر به احتمال بسیار پایینی به زخم پای دیابتی مبتلا می‌شوند. در حالی که در گروه سه نسبت به دیگران به احتمال بسیار بالایی زخم پای دیابتی مجدد بروز می‌کند.

خلاصه: برای بررسی شانس ابتلا به این بیماری، بیماران به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند. شانس ابتلا در گروه صفر، از بقیه گروه‌ها کمتر است.

 

پیشگیری از زخم پای دیابتی

مهم‌ترین نکته در پیشگیری از بروز زخم پای دیابتی، کنترل قند خون است. لازم است بیماری خود را بشناسید و درمان دیابت را پیگیری کنید. با مصرف مناسب داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده است، سعی کنید قند خون، فشار خون و چربی خون خود را تنظیم کنید. علاوه بر این‌ها، از مصرف سیگار پرهیز کنید. برای پیشگیری از بروز زخم نیز، باید از پای خود مراقبت کنید. مهم‌ترین نکات مراقبتی به شرح زیر است:

• هر روز پاهای خود را بشویید و به‌خوبی خشک کنید

• پای خود را هر روز بررسی کنید که زخمی ایجاد نشده باشد

• ناخن‌های پای خود را به‌صورت صاف بگیرید

• از جوراب و کفش برای جلوگیری از آسیب به پای خود استفاده کنید

• از کفش مناسب استفاده کنید

• سعی کنید از کفش‌های پلاستیکی استفاده نکنید چون جلوی جریان هوا به پای شما را می‌گیرند

برای کسب اطلاعات بیشتر درزمینه‌ی انواع دیابت، توصیه می‌کنیم مقاله «دیابت، علت، علائم تا راه‌های کنترل و درمان» را مطالعه کنید.

خلاصه: اصلی‌ترین روش پیشگیری، کنترل قند خون است. باید داروهای تجویز شده را به‌موقع مصرف کنید. برخی توصیه‌های عمومی نیز، به محافظت بیشتر شما کمک می‌کند.

 

درمان زخم پای دیابتی

درمان تجویز شده توسط پزشک، بر اساس شدت زخم و عفونت آن است. ممکن است در صورت عفونت شدید، نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید. روش‌های درمان زخم پای دیابتی شامل موارد زیر است:

• کاهش فشار بر پا:

فشار راه رفتن زخم‌ها را بدتر می‌کند. سعی کنید از راه رفتن و وارد کردن فشار مستقیم بر پاهای خود پرهیز کنید. ممکن است پزشک توصیه کند از وسایلی مانند کست واکر، بریس پا و کفش مخصوص افراد دیابتی استفاده کنید.

• مراقبت‌های پا:

تمام بیماران باید این مورد را رعایت کنند. حتی در منزل نباید با پای برهنه راه بروند و باید از کفش راحت و مناسب استفاده کنند. بعد از شستن پا، حتماً پای خود را خشک کنند. موارد بیشتر را در بخش پیشگیری از زخم پای دیابتی مطالعه کنید.

• تمیز کردن و پانسمان کردن زخم:

استفاده از پانسمان‌های مرطوب به جدا شدن بخش‌های مرده زخم کمک می‌کند. پانسمان‌های حاوی نقره نیز خاصیت آنتی‌بیوتیکی دارند و عفونت را بهبود می‌دهند. پانسمان‌ها باید روزانه عوض شوند. ممکن است پزشک شما توصیه کند هنگام پانسمان کردن از پمادهای ضدعفونی‌کننده یا ترمیم‌کننده استفاده کنید. برای اطلاعات بیشتر، مقاله بهترین پمادهای زخم پای دیابتی را مطالعه کنید. برای انتخاب نوع پانسمان و نحوه تعویض پانسمان نیز با پزشک خود مشورت کنید.

• دبریدمان (حذف بافت آسیب دیده):

در این روش پزشک بخش مرده‌ی ناحیه زخم را برمی‌دارد. دبریدمان با روش‌هایی همچون جراحی، استفاده از آنزیم‌ها و غیره انجام می‌شود.

• مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها:

علائمی همچون ورم، قرمزی و گرمای اطراف زخم یا وجود چرک نشان‌دهنده‌ی عفونت هستند. در صورت وجود عفونت، پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد کرد. ممکن است پزشک بخشی از زخم را نمونه‌برداری کند تا در آزمایشات نوع باکتری و آنتی‌بیوتیک مناسب آن مشخص شود.

• جراحی:

جراح برای کاهش فشار بر زخم، کل یا بخشی از استخوان را برمی‌دارد. در صورت عفونت زیاد یا زخمی که درمان نشود، ممکن است پزشک شما تشخیص دهد که باید آن عضو قطع شود.

خلاصه: روش‌های درمان زخم پای دیابتی، ترکیبی از دارو درمانی، روش‌های مراقبتی و محافظتی است. از جمله این روش‌ها، می‌توان به دبریدمان، مراقبت پا و مصرف آنتی‌بیوتیک اشاره کرد.

 

سخن پایانی

اگر بنابر تشخیص پزشک احتمال ابتلا به زخم پای دیابتی در شما بالا است یا اینکه قبلاً به زخم پای دیابتی مبتلا شده‌اید، باید حتماً مراقبت‌های پا را در برنامه روزانه خود جا دهید. زخم پای دیابتی شیوه‌های درمانی مختلفی دارد و نوع درمان توسط پزشک شما مشخص می‌شود. به یاد داشته باشید مهم‌ترین نکته، کنترل قند خون شما است. بنابراین در درمان دیابت خود کوشا باشید.

 

سوالات پرتکرار

• زخم پای دیابتی چگونه به وجود می‌آید؟

زخم پای دیابتی به دلیل آسیب به اعصاب (نوروپاتی) و عروق خونی در پاها به وجود می‌آید. وقتی قند خون به خوبی کنترل نمی‌شود، اعصاب ممکن است آسیب ببینند و بیمار درد یا آسیب‌های جزئی را احساس نکند. از طرف دیگر، کاهش خون‌رسانی به پاها ناشی از بیماری عروق محیطی باعث می‌شود ترمیم زخم‌ها به کندی انجام شود و زخم‌ها عفونت کنند.

• چگونه می‌توان از زخم پای دیابتی پیشگیری کرد؟

برای پیشگیری از زخم پای دیابتی، باید قند خون خود را به خوبی کنترل کنید، پاهای خود را هر روز بشویید و خشک کنید، آن‌ها را از نظر وجود زخم یا آسیب بررسی کنید، از کفش مناسب و راحت استفاده کنید و از راه رفتن با پای برهنه خودداری کنید. همچنین، مراجعه منظم به پزشک برای بررسی وضعیت پاها ضروری است.

• زخم پای دیابتی چه علائمی دارد؟

علائم زخم پای دیابتی شامل قرمزی، التهاب، درد، خونریزی، ترشحات زخم، بوی بد، ورم، تغییر رنگ پوست و وجود چرک یا تاول است. در صورت مشاهده هر یک از این علائم باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

• زخم پای دیابتی چگونه درمان می‌شود؟

درمان زخم پای دیابتی به شدت و میزان عفونت آن بستگی دارد. روش‌های درمان شامل کاهش فشار بر پا، استفاده از پانسمان‌های مناسب، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، دبریدمان (حذف بخش‌های مرده زخم) و در موارد شدید، جراحی است. در برخی موارد، بستری شدن در بیمارستان و حتی قطع عضو ضروری است.

• آیا زخم پای دیابتی قابل درمان کامل است؟

اگر زخم پای دیابتی به موقع تشخیص داده شود و مراقبت‌های مناسب اعمال شود، احتمال درمان کامل آن بالا است. اما در صورت عدم درمان به موقع یا شدید بودن زخم و عفونت، ممکن است مشکلات جدی‌تر مانند قطع عضو به وجود آید. کنترل قند خون و پیگیری درمان‌های پزشک نقش کلیدی در بهبود زخم دارد.