معرفی بهترین داروهای دیابت برای انواع این بیماری

دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. این بیماری با ناتوانی بدن در استفاده صحیح از گلوکز (قند خون) شناخته می‌شود که در این حالت، قند خون افزایش می‌یابد. داروهای متعددی برای کنترل دیابت وجود دارند که به بیماران کمک می‌کنند تا قند خون خود را در محدوده‌ی سالم نگه دارند و از عوارض ناشی از این بیماری جلوگیری کنند. در این مطلب، پس از معرفی کوتاه دیابت و انواع آن، بهترین قرص برای دیابت، بهترین مکمل برای دیابت و جدیدترین داروی دیابت را معرفی خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.

 

دیابت چیست؟

دیابت یک اختلال متابولیک است که در آن، بدن نمی‌تواند به درستی انسولین تولید کند یا از انسولین تولید شده استفاده کند. انسولین هورمونی است که به انتقال گلوکز از خون به سلول‌ها کمک می‌کند. در صورت نبود یا عدم عملکرد صحیح انسولین، سطح گلوکز در خون افزایش می‌یابد و منجر به مشکلات متعددی می‌شود.  از جمله این مشکلات می‌توان به زخم پای دیابتی اشاره کرد.

تیم زیوش مقالاتی جامع درباره زخم پای دیابتی و بهترین پمادهای زخم پای دیابتی دارد که توسط متخصصین حوزه سلامت نوشته شده‌‌اند. مطالعه آن‌ها را از دست ندهید.

 

انواع دیابت و داروهای آن‌ها؛ هدف از دارو درمانی دیابت چیست؟

دیابت به‌طور کلی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود: دیابت نوع ۱، دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری. هر یک از این دیابت‌ها، مکانیسم‌های مختلفی دارند و به تبع آن، درمان‌های دارویی هر یک متفاوت خواهد بود. هدف اصلی درمان دارویی دیابت، کنترل قند خون، کاهش عوارض بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. داروهایی که برای بیماران مبتلا به دیابت تجویز می‌شوند، اغلب برای کنترل قند خون طراحی شده‌اند. البته ممکن است برای بیمار، داروهای دیگری نیز تجویز شود تا با مدیریت دیگر فاکتورهای مهم مانند چربی خون و سلامت قلب، از سایر مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

دیابت نوع ۱

در دیابت نوع ۱، بدن قادر به تولید انسولین نیست. این نوع از دیابت بیشتر در کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد و برای کنترل آن، تزریق انسولین ضروری است.

دیابت نوع ۲

در دیابت نوع ۲، بدن قادر به تولید انسولین است؛ اما سلول‌های بدن به آن مقاومت نشان می‌دهند. این نوع دیابت بیشتر در بزرگسالان مشاهده می‌شود و درمان آن معمولاً با تغییر در سبک زندگی و استفاده از داروهای خوراکی شروع می‌شود.

دیابت بارداری

دیابت بارداری نوعی از دیابت است که در دوران بارداری رخ می‌دهد و معمولاً پس از زایمان بهبود می‌یابد. کنترل دیابت بارداری برای سلامتی مادر و جنین بسیار مهم است.

دیابت بی‌مزه

دیابت نوع ۱ و نوع ۲ زیرگروه‌هایی از دیابت شیرین هستند که اغلب با افزایش قند داخل ادرار همراه است. با این حال، دیابت بی‌مزه ربط چندانی به قند خون ندارد و علت این تشابه در نام‌گذاری، اشتراک برخی علائم مانند پرنوشی و پرادراری است. به‌رغم شباهت در نام‌گذاری و برخی از علائم، دیابت شیرین و دیابت بی‌مزه دو بیماری جدا با مکانیسم‌های متفاوت هستند و داروها و روش‌های درمانی متفاوتی دارند. دقت کنید که در این نوشته، به داروهای دیابت شیرین پرداخته خواهد شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نوع دیگر دیابت، به مقاله زیوش درباره دیابت بی مزه مراجعه کنید.

خلاصه: دیابت را می‌توان به نوع ۱، نوع ۲ و دیابت دوران بارداری تقسیم کرد. در دیابت شیرین، بدن قادر به استفاده‌ی صحیح از قندی که دریافت می‌کند نیست. بنابراین، داروهای دیابت با هدف مدیریت قند خون طراحی یا انتخاب شده‌اند. ممکن است افراد دیابتی داروهای دیگری هم برای کنترل چربی خون یا اطمینان از سلامت قلب و عروق دریافت کنند. به‌رغم شباهت در نام‌گذاری و برخی علائم، دیابت شیرین و دیابت بی‌مزه دو بیماری جدا با مکانیسم‌های متفاوت هستند و داروها و درمان‌های متفاوتی دارند.

 

داروهای دیابت نوع ۱

گفتیم که در دیابت نوع ۱، بدن قادر به تولید انسولین کافی نیست؛ بنابراین، افرادی که به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند، باید با دریافت انسولین این کمبود را جبران کنند. در ابتدا، جالب است بدانید که انواع مختلفی از انسولین وجود دارد که بسته به نیاز بیمار، مدت‌زمان و سرعت اثربخشی، با یکدیگر متفاوتند. در ادامه، درمورد انواع انسولین و تفاوت آن‌ها با یکدیگر صحبت خواهیم کرد.

 

انواع انسولین؛ انسولین‌های مختلف چه تفاوت‌هایی دارند؟

انسولین‌ها بر اساس سرعت اثربخشی و مدت‌زمان عملکرد، به چند دسته تقسیم می‌شوند. انتخاب نوع مناسب انسولین به نیازهای هر بیمار و میزان کنترل قند خون توسط آن‌ها بستگی دارد. منظور از «مدت‌زمان اثربخشی»، بازه‌ای است که دارو در بدن به‌اندازه‌ای وجود دارد که اثر درمانی مناسب از آن مشاهده شود. «زمان اثر» به زمان شروع اثر دارو بستگی دارد. ممکن است دارویی چند دقیقه یا حتی چند ثانیه پس از ورود به بدن اثر خود را اعمال کند؛ یا ممکن است اثر یک دارو چندین ساعت پس از مصرف شروع شود. انسولین‌های مختلف بر اساس این ویژگی دسته‌بندی می‌شوند:

انسولین کوتاه اثر (Short-acting Insulin)

این نوع از انسولین به‌سرعت در بدن عمل می‌کند و معمولاً قبل از وعده‌های غذایی تزریق می‌شود تا افزایش قند خون بعد از غذا را کنترل کند. تأثیر این انسولین معمولاً ظرف ۳۰ دقیقه شروع می‌شود و تا ۵ ساعت ادامه دارد. برای مثال، انسولین رگولار (Regular) یک انسولین کوتاه اثر است که اثربخشی آن از 30 دقیقه تا 1 ساعت پس از تزریق شروع می‌شود و 5 تا 8 ساعت باقی می‌ماند.

انسولین سریع الاثر (Rapid-acting Insulin)

انسولین سریع‌الاثر تنها چند دقیقه پس از تزریق شروع به کار می‌کند و تأثیر آن معمولاً تا ۳ ساعت ادامه دارد. این نوع انسولین مناسب افرادی است که می‌خواهند کنترل سریع‌تری بر قند خون بعد از غذا داشته باشند. انسولین لیسپرو (Lispro)، انسولین آسپارت (Aspart) و انسولین گلولیزین (Glulisine) انسولین‌هایی با تاثیر سریع هستند که اثر آن‌ها 15 دقیقه بعد از تزریق آغاز می‌شود و 3 تا 5 ساعت ادامه دارد.

انسولین با اثر متوسط (Intermediate-acting Insulin)

انسولین‌های با اثر متوسط، که معمولاً با نام انسولین‌های NPH شناخته می‌شوند، ۱ تا ۲ ساعت پس از تزریق شروع به عمل می‌کنند و مدت‌زمان تأثیر آن‌ها تا ۱۸ ساعت است. این نوع انسولین معمولاً برای حفظ قند خون در طول روز و شب استفاده می‌شود. برای مثال، انسولین NPH اثر خود را بین 1 تا 2 ساعت بعد از تزریق نشان می‌دهد و بین 12 تا 18 ساعت تاثیرگذار است.

انسولین‌های ترکیبی (Premixed Insulin)

این انسولین‌ها ترکیبی از انسولین‌های کوتاه‌اثر و متوسط‌اثر هستند و به بیمار کمک می‌کنند تا در طول روز، کنترل بهتری بر قند خون خود داشته باشد. آن‌ها معمولاً دو بار در روز تزریق می‌شوند. این انسولین‌ها ترکیب انسولین‌های کوتاه‌اثر یا سریع‌الاثر با انسولین NPH (مانند Humalog Mix 75/25 یا Novolin 70/30) هستند که تاثیرگذاری سریع و اثربخشی طولانی دارند؛ بنابراین برای کنترل قند خون در طول روز و شب مناسب هستند.

 

بهترین انسولین برای مدیریت دیابت کدام است؟

انتخاب نوع انسولین مناسب برای مدیریت دیابت، به عوامل مختلفی مانند نوع دیابت، نیازهای فردی بیمار، سبک زندگی و میزان قند خون او بستگی دارد. افرادی که مبتلا به دیابت نوع ۱ هستند، معمولاً نیاز به تزریق مداوم انسولین دارند؛ زیرا بدن آن‌ها توانایی تولید این هورمون را از دست داده است. در این موارد، ممکن است ترکیبی از انسولین‌های سریع‌الاثر و با اثر طولانی مناسب باشد تا هم قند خون بعد از غذا کنترل شود و هم سطح آن در طول روز پایدار بماند. در دیابت نوع ۲، بیماران ممکن است در مراحل اولیه فقط به انسولین‌های با اثر طولانی یا متوسط نیاز داشته باشند تا سطح قند خون در طول شب و روز ثابت بماند. البته ممکن است با پیشرفت بیماری، برای کنترل افزایش قند خون بعد از غذا نیز به انسولین‌های سریع‌الاثر نیاز پیدا کنند.

در نهایت، انتخاب بهترین انسولین باید تحت نظر پزشک و با توجه به وضعیت خاص بیمار انجام شود. پزشکان معمولاً براساس نتایج آزمایش‌های قند خون، علائم بیمار و سبک زندگی او، بهترین نوع انسولین را تعیین می‌کنند. به یاد داشته باشید که کنترل دیابت نیازمند تنظیم دقیق دوز و زمان تزریق انسولین است تا بهترین نتیجه حاصل شود.

خلاصه: انسولین‌ها از لحاظ زمان شروع اثر و مدت‌زمان اثربخشی با هم تفاوت دارند. انسولین کوتاه‌اثر، سریع‌الاثر، انسولین با اثر متوسط و انسولین ترکیبی گزینه‌های مختلفی هستند که می‌توان از بین آن‌ها، بسته به شرایط بیمار، مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کرد. به طور کلی، انتخاب بهترین انسولین باید تحت نظر پزشک و با توجه به وضعیت خاص بیمار انجام شود. پزشکان معمولاً براساس نتایج آزمایش‌های قند خون، علائم بیمار و سبک زندگی او، بهترین نوع انسولین را تعیین می‌کنند.

اگر علاقه‌مند هستید درباره‌ی این بیماری و علائم آن بیشتر بدانید، مقاله‌ی جامع ما را درباره دیابت و انواع آن مطالعه کنید.

نکات مهم برای مصرف انسولین

مصرف صحیح انسولین برای کنترل قند خون در بیماران دیابتی حیاتی است. اما آیا می‌دانید در هنگام استفاده از انسولین چه نکاتی باید رعایت شود؟

• نگهداری صحیح انسولین: انسولین باید در دمای مناسب (معمولاً در یخچال) نگهداری شود. انسولین‌های یخ‌زده یا بسیار گرم، تأثیرگذاری خود را از دست می‌دهند.
• تزریق در محل مناسب: محل تزریق انسولین باید در طول زمان تغییر کند تا از تجمع چربی در یک نقطه جلوگیری شود. بهترین نقاط برای تزریق شکم، ران و بازوها هستند.
• رعایت زمان تزریق: زمان تزریق انسولین، به ویژه برای انسولین‌های کوتاه‌اثر و سریع‌الاثر، باید دقیق باشد تا بهترین نتیجه حاصل شود.

خلاصه: استفاده از انسولین با رعایت نکات دقیق می‌تواند تاثیر چشمگیری بر کنترل قند خون بیماران دیابتی نوع ۱ داشته باشد. حتماً انسولین را در دمای توصیه‌شده نگه دارید، محل تزریق را در طول زمان تغییر دهید و نظم زمان تزریق را حفظ کنید.

 

تفاوت برندهای مختلف انسولین؛ آیا می‌توان انسولین‌های مختلف را به جای هم مصرف کرد؟

بسیاری از بیماران دیابتی، ممکن است از خود بپرسند که آیا می‌توان برندهای مختلف انسولین را به جای یکدیگر استفاده کرد؟ هرچند تمامی انسولین‌ها عملکرد یکسانی دارند، اما ممکن است فرمولاسیون و اثربخشی آن‌ها کمی متفاوت باشد. بنابراین، همیشه بهتر است قبل از تعویض برند با پزشک خود مشورت کنید.

خلاصه: تغییر برند انسولین بدون مشورت با پزشک توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است باعث تغییر در کنترل قند خون شود.

 

عوارض مصرف انسولین چیست؟

مصرف انسولین، مانند هر داروی دیگری می‌تواند با عوارض جانبی ناخواسته همراه باشد. آشنا بودن با این عوارض به بیماران کمک خواهد کرد تا حتی‌الامکان از وقوع آن‌ها جلوگیری کنند و در صورت وقوع، آمادگی کنترل شرایط را داشته باشند. برخی از عوارض احتمالی آن شامل موارد زیر است:

• افت قند خون (هیپوگلیسمی): شایع‌ترین عارضه انسولین، افت شدید قند خون است که معمولاً به دلیل مصرف بیش از حد، کم‌خوری یا فعالیت فیزیکی شدید رخ می‌دهد. علائم آن نیز شامل سرگیجه، تعریق، ضعف، تپش قلب و در موارد شدیدتر تشنج یا از دست دادن هوشیاری است.
• افزایش وزن: مصرف انسولین می‌تواند منجر به افزایش وزن شود؛ به‌ویژه اگر سطح قند خون به خوبی کنترل نشود. این افزایش وزن معمولاً به دلیل ذخیره‌سازی گلوکز اضافی به‌صورت چربی در بدن رخ می‌دهد.
• واکنش‌های آلرژیک: برخی از افراد ممکن است به انسولین حساسیت نشان دهند. این حساسیت می‌تواند به‌صورت واکنش‌های پوستی (قرمزی، تورم یا خارش در محل تزریق) یا در موارد نادر، واکنش‌های سیستمیک مانند تنگی نفس و شوک آنافیلاکسی باشد.
• لیپودیستروفی (تغییرات در بافت چربی): تزریق مکرر انسولین در یک نقطه می‌تواند باعث تغییر در بافت چربی زیر پوستی و ایجاد تورم یا کاهش بافت چربی در محل تزریق شود. برای همین توصیه می‌شود که در طول زمان، محل تزریق را تغییر دهید.
• احتباس مایعات: انسولین می‌تواند باعث احتباس مایعات در بدن و در نتیجه به تورم در نواحی مختلف مانند پاها و دست‌ها شود.

مصرف انسولین باید تحت نظر پزشک باشد تا این عوارض به حداقل برسند.

خلاصه: انسولین می‌تواند عوارض جانبی مانند افت قند خون، افزایش وزن، تغییرات در بافت چربی و احتباس مایعات داشته باشد. توصیه می‌شود که مصرف انسولین حتماً تحت نظر پزشک انجام شود.

 

داروی آمیلین میمتیک

ممکن است آمیلین میمتیک‌ها به‌همراه انسولین و برای کنترل بهتر قند خون استفاده شوند. این داروها باعث کاهش سرعت هضم غذا و کاهش ترشح گلوکاگون می‌شوند که نتیجه آن کاهش سطح گلوکز خون پس از وعده‌های غذایی است. پراملینتاید (Pramlintide) با نام تجاری سیملین (Symlin) یک دارو برای مدیریت دیابت و از دسته آمیلین میمتیک‌ها است.

خلاصه: آمیلین میمتیک‌ها باعث کاهش سرعت هضم غذا و کاهش ترشح گلوکاگون می‌شوند. این داروها ممکن است به‌همراه انسولین و برای کنترل بهتر قند خون استفاده شوند.

 

داروهای دیابت نوع دو

داروهای دیابت نوع ۲ بسیار متنوع هستند و هرکدام عملکرد متفاوتی در کنترل قند خون دارند و نمی‌توان گفت بهترین قرص دیابت کدام است. این داروها معمولاً به‌صورت خوراکی مصرف می‌شوند و ممکن است تجویز آن‌ها به همراه انسولین نیز صورت گیرد.

انسولین برای دیابت نوع دو

همان‌طور که می‌دانید، دیابت نوع دو هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌های بدن به انسولین پاسخ نمی‌دهند. بنابراین، در این نوع از دیابت، انسولین انتخاب اول نخواهد بود. با این حال، بعضی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ممکن است نیاز به مصرف انسولین داشته باشند. این داروها به کنترل قند خون در طول روز کمک می‌کنند و معمولاً زمانی تجویز می‌شوند که دیگر داروهای خوراکی کافی نباشند.

داروهای مهارکننده آلفا گلوکوزیداز

این داروها با کاهش سرعت هضم کربوهیدرات‌ها در روده، از افزایش سریع قند خون پس از وعده‌های غذایی جلوگیری می‌کنند. برخی از آن‌ها عبارتند از:

• آکاربوز (Acarbose)
• میگلیتول (Miglitol)
• وگلیبوز (Voglibose)

عوارض جانبی این داروها شامل نفخ شکم، اسهال و دل درد است.

بیگوانیدها (مانند متفورمین)

متفورمین یکی از رایج‌ترین داروهای دیابت نوع ۲ است و گاهی اوقات به عنوان بهترین قرص برای دیابت شناخته می‌شود. . این دارو با کاهش تولید گلوکز در کبد و افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین، به کنترل قند خون کمک می‌کند. این دارو به‌صورت قرص یا محلول خوراکی است و بهتر است برای کاهش عوارض گوارشی، همراه با غذا مصرف شود. دوز اولیه مصرف آن معمولاً ۵۰۰-۸۵۰ میلی‌گرم، یک تا دو بار در روز است و بر اساس نیاز بیمار تا حداکثر ۲۰۰۰-۲۵۵۰ میلی‌گرم در روز قابل افزایش است. عوارض جانبی آن نیز شامل موارد زیر خواهد بود:

• مشکلات گوارشی (تهوع، اسهال، دل‌درد)
• کاهش ویتامین B12
• اسیدوز لاکتیک (نادر اما خطرناک)

دیابت نوع ۲ به دلیل پیچیدگی‌های متابولیکی، نیاز به رویکردهای درمانی مختلفی دارد. در این بخش به دیگر داروهای موثر در کنترل دیابت نوع ۲ می‌پردازیم.

داروهای ضد دیابت آنالوگ آمیلین

آمیلین، هورمونی است که به همراه انسولین، در کنترل قند خون پس از وعده‌های غذایی نقش دارد. آنالوگ‌های آمیلین به‌عنوان داروی کمکی انسولین برای کاهش قند خون پس از غذا تجویز می‌شوند. این داروها با کاهش سرعت تخلیه معده و کاهش ترشح گلوکاگون به کنترل قند خون کمک می‌کنند (گلوکاگون هورمونی است که در کنترل قند خون نقش دارد). پراملینتاید (Pramlintide) یک داروی دیابت از دسته آنالوگ آمیلین است. این دسته دارویی عوارض جانبی گوناگونی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تهوع
• استفراغ
• سردرد
• کاهش اشتها
• خطر افت قند خون (هیپوگلیسمی)

مهارکننده‌های دی‌پپتیدیل پپتیداز ۴ (DPP-4)

این داروها با مهار آنزیم دی‌پپتیدیل پپتیداز ۴، باعث افزایش ترشح انسولین و کاهش ترشح گلوکاگون می‌شوند و در نتیجه قند خون کاهش می‌یابد. این داروها از جمله درمان‌های مؤثر برای بیمارانی هستند که به داروهای خوراکی دیگر پاسخ مناسبی نمی‌دهند. به‌عبارتی بهترین قرص دیابت برای افرادی است، که از دیگر داروها نتیجه نگرفته‌اند.  معروف‌ترین موارد در این دسته عبارتند از:

• سیتاگلیپتین (Sitagliptin)
• ساکساگلیپتین (Saxagliptin)
• لیناگلیپتین (Linagliptin)
• آلوگلیپتین (Alogliptin)

برخی از رایج‌ترین عوارض جانبی این داروها شامل عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی، سردرد، التهاب لوزالمعده (پانکراتیت)، درد مفاصل و واکنش‌های آلرژیک است.

داروهای مقلد اینکرتین

این داروها جدیدترین داروی دیابت هستند و با تقلید عملکرد هورمون اینکرتین - که پس از خوردن غذا ترشح می‌شود - سطح قند خون را کنترل می‌کنند. مقلدهای اینکرتین ترشح انسولین را تحریک و از افزایش قند خون بعد از غذا جلوگیری به عمل می‌آورند. کاهش جذب مواد غذایی از دیگر مکانیسم‌های این داروها است. داروهای زیر جزو این دسته محسوب می‌شوند:

• لیراگلوتاید (Liraglutide)
• اکسناتید (Exenatide)
• دولا گلوتاید (Dulaglutide)
• سماگلوتید (Semaglutide)

این داروها باعث بروز برخی عوارض جانبی مانند تهوع و استفراغ، اسهال، کاهش اشتها، درد شکمی و خطر التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) خواهند شد.

مگلیتینیدها

مگلیتینیدها با تحریک سلول‌های پانکراس به تولید انسولین کمک می‌کنند. این داروها معمولاً برای کنترل قند خون پس از وعده‌های غذایی استفاده می‌شوند و باید قبل از غذا مصرف شوند. در غیر این صورت (عدم مصرف وعده‌های غذایی)، مصرف دارو نیز باید متوقف شود. برخی از داروهای این دسته‌بندی شامل موارد زیر هستند:

• رپاگلیناید (Repaglinide)
• نتگلیناید (Nateglinide)

عوارض جانبی مصرف مگلیتینیدها شامل افت قند خون (هیپوگلیسمی)، افزایش وزن، ناراحتی‌های گوارشی (تهوع، اسهال) و سردرد هستند.

داروهای سولفونیل اوره

این داروها نیز با تحریک پانکراس به تولید بیشتر انسولین، باعث کنترل قند خون می‌شوند. سولفونیل اوره‌ها از جمله داروهای قدیمی‌تر برای درمان دیابت نوع ۲ هستند که همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله داروهای معروف در این دسته، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گلی‌بنکلامید (Glibenclamide)
• گلی‌کلازيد (Gliclazide)
• گلی‌مپیرید (Glimepiride)
• گلی‌پیزید (Glipizide)

عوارض جانبی این دسته دارویی افت قند خون (هیپوگلیسمی)، افزایش وزن، تهوع، ناراحتی معده، واکنش‌های آلرژیک (نادر) و احتمال بروز مشکلات قلبی در برخی موارد قابل اشاره هستند.

مهارکننده‌های ناقل سدیم-گلوکز (SGLT-۲)

این دسته از داروهای دیابت با کاهش بازجذب گلوکز در کلیه‌ها، قند اضافی را از طریق ادرار دفع می‌کنند و باعث کاهش سطح گلوکز خون و همچنین کاهش وزن می‌شوند. این داروها عبارتند از:

• داپاگلیفلوزین (Dapagliflozin)
• امپاگلیفلوزین (Empagliflozin)
• کاناگلیفلوزین (Canagliflozin)
• ارتو گلیفلوزین (Ertugliflozin)

این دسته دارویی دارای برخی عوارض جانبی مانند عفونت‌های دستگاه ادراری و تناسلی مانند عفونت قارچی، افزایش دفع ادرار، کاهش فشار خون (هیپوتانسیون)، خطر کتواسیدوز دیابتی به صورت نادر اما جدی، کاهش تراکم استخوان و خطر شکستگی به‌ویژه در کاناگلیفلوزین هستند.

تیازولیدین‌دیون‌ها

این داروها با افزایش حساسیت سلول‌های بدن به انسولین، به کنترل بهتر قند خون کمک می‌کنند و شامل موارد زیر هستند:

• پیوگلیتازون (Pioglitazone)
• روزیگلیتازون (Rosiglitazone)

عوارض جانبی رایج در این دسته از داروهای انسولین شامل احتباس مایعات و تورم (ادم)، افزایش وزن، افزایش خطر نارسایی قلبی، خطر شکستگی استخوان (بیشتر در زنان)، احتمال افزایش خطر سرطان مثانه (با مصرف طولانی‌مدت پیوگلیتازون) و افزایش سطح کلسترول است.

خلاصه: داروهای دیابت نوع ۲ شامل طیف گسترده‌ای از داروهای خوراکی و تزریقی است که هر یک بر مکانیسم خاصی از تنظیم قند خون تاثیر می‌گذارند. انتخاب داروی مناسب به وضعیت بیمار و نیازهای او بستگی دارد.

 

دیابت بارداری چیست و چه تفاوتی با دیابت معمولی دارد؟

دیابت بارداری نوعی از دیابت است که در دوران بارداری رخ می‌دهد و به دلیل تغییرات هورمونی بدن مادر ایجاد می‌شود. این نوع دیابت معمولاً پس از زایمان بهبود می‌یابد، اما عدم کنترل صحیح آن می‌تواند خطراتی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. به همین دلیل، تشخیص و مدیریت دقیق دیابت بارداری از اهمیت زیادی برخوردار است.

 

داروهای دیابت بارداری

در مواردی که با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی نتوان قند خون را به حد سالمی رساند، می‌توان از داروهایی مانند متفورمین یا حتی انسولین استفاده کرد.

خلاصه: دیابت بارداری با کنترل مناسب قابل مدیریت است و در بیشتر موارد پس از زایمان بهبود می‌یابد. داروهای مؤثر برای این نوع دیابت شامل انسولین و متفورمین هستند.

 

داروهای دیگری که برای بیماران دیابتی تجویز می‌شوند

علاوه بر داروهای خاص دیابت، بیماران دیابتی ممکن است به داروهای دیگری نیز نیاز داشته باشند تا عوارض ناشی از دیابت مانند مشکلات قلبی و عروقی را مدیریت کنند. در ادامه به بررسی انواع این داروها می‌پردازیم.

آسپرین

مصرف آسپرین با دوز پایین می‌تواند به کاهش خطر تشکیل لخته‌های خون و حملات قلبی در بیماران دیابتی کمک کند. با این حال، قبل از شروع مصرف آن باید با پزشک مشورت شود. توجه کنید که دوز آسپرینی که برای حمایت از قلب و عروق تجویز می‌شود، باید پایین‌تر از دوز معمول آن برای مواردی مانند تب باشد.

دارو برای مدیریت چربی خون

بسیاری از بیماران دیابتی دچار مشکلات چربی خون، مانند کلسترول بالا هستند که ممکن است خطر بروز بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. داروهای استاتین معمولاً برای کنترل کلسترول و کاهش این خطر تجویز می‌شوند.

دارو برای مدیریت فشار خون

فشار خون بالا یکی دیگر از مشکلات رایج در بیماران دیابتی است. کنترل فشار خون با استفاده از داروهایی مانند مهارکننده‌های ACE و مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین، می‌تواند برای پیشگیری از عوارض قلبی و عروقی سودمند باشد.

دارو برای زخم‌های دیابتی

زخم‌های دیابتی، به ویژه در ناحیه پا، از جمله عوارض خطرناک دیابت هستند. درمان این زخم‌ها نیازمند مراقبت‌های ویژه و گاهی داروهای خاصی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها یا پمادهای ترمیم‌کننده است.

خلاصه: بیماران دیابتی علاوه بر کنترل قند خون، ممکن است برای مدیریت عوارض مرتبط با دیابت مانند مشکلات قلبی و زخم‌ها نیاز به مصرف برخی داروها داشته باشند.

 

مصرف مکمل‌ها و داروهای گیاهی برای کنترل دیابت و بهترین مکمل برای دیابت

رژیم غذایی متعادل و مغذی، فعالیت بدنی منظم و حفظ وزن مناسب از اجزای اصلی درمان دیابت به شمار می‌روند. اما در صورتی که این اقدامات کافی نباشند، پزشک می‌تواند به تجویز دارو بپردازد. برخی از افراد مبتلا به دیابت برای بهبود وضعیت بیماری خود، به مصرف مکمل‌های گیاهی و گیاهان دارویی روی می‌آورند که به آن‌ها در مدیریت سطح قند خون، کاهش مقاومت به انسولین و پیشگیری از عوارض مرتبط با دیابت کمک می‌کند. برخی از گیاهان و مکمل‌های حاوی مواد معدنی موثر در این زمینه، شامل موارد زیر هستند:

• دارچین: مطالعات نشان داده‌اند که دارچین می‌تواند به کاهش قند خون ناشتا و هموگلوبین A1c کمک کند.
• زردچوبه: حاوی کورکومین است که خاصیت ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد.
• آلفا-لیپوئیک اسید: ممکن است برای کاهش قند خون و بهبود نوروپاتی دیابتی سودمند باشد.
• کروم: در متابولیسم قندها نقش دارد، به کاهش قند خون کمک می‌کند و به عنوان بهترین مکمل برای دیابت شناخته می‌شود.
• پودر چای سبز: می‌تواند به بهبود حساسیت به انسولین کمک کند.
• منیزیم: به کاهش قند خون و بهبود حساسیت به انسولین کمک می‌کند.
• ویتامین B1: برای سلامت قلب و عروق مفید است.

البته برخی نکات مهم را نیز باید بدانید:

• تداخلات دارویی: مکمل‌ها و داروهای گیاهی ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند؛ بنابراین قبل از شروع مصرف آن‌ها، مشورت با پزشک ضروری است.
• کیفیت و دوز: میزان تاثیرگذاری و ایمنی مکمل‌ها به کیفیت و دوز مصرفی آن‌ها بستگی دارد.
• تحقیقات محدود: اثرات مکمل‌ها بر دیابت، هنوز به‌طور کامل توسط تحقیقات علمی تایید نشده است.
• مکمل‌ها نباید جایگزین داروهای اصلی یا تغییرات سبک زندگی شوند.

خلاصه: مصرف مکمل‌ها و داروهای گیاهی، می‌تواند به کنترل بهتر دیابت کمک کند؛ اما نباید جایگزین داروهای تجویزشده توسط پزشک شود.

 

بهترین دارو برای کنترل دیابت

انتخاب بهترین داروی دیابت به شرایط خاص هر بیمار بستگی دارد. عواملی مانند نوع دیابت، سن، سبک زندگی و میزان قند خون در انتخاب داروی مناسب تاثیرگذار هستند. داروهای مدرن مانند مهارکننده‌های SGLT-۲ و مقلدهای اینکرتین، توجه بسیاری از پزشکان و بیماران را به خود جلب کرده‌اند.

خلاصه: بهترین دارو برای دیابت بسته به نیازهای خاص هر بیمار متفاوت است و باید با مشورت پزشک انتخاب شود. داروهای جدید ممکن است گزینه‌های بهتری برای برخی بیماران باشند.

 

سخن پایانی

دیابت شیرین شامل انواع مختلفی مانند نوع ۱، نوع ۲ و دیابت بارداری است. بسته به نوع دیابت و شرایط بیمار، پزشک بهترین دارو را انتخاب می‌کند. در دیابت نوع ۱، بدن قادر به تولید انسولین کافی نیست و خط اول درمان، مصرف انسولین است. در مقابل، برای کنترل دیابت نوع ۲، داروهای متنوعی وجود دارد. مکمل‌ها و داروهای گیاهی نیز می‌توانند مفید باشند؛ اما حتی بهترین داروی گیاهی دیابت، نباید جایگزین داروی اصلی و تغییرات سبک زندگی شود.

 

سوالات پرتکرار

چه داروهایی برای درمان دیابت نوع 2 وجود دارند؟

دیابت نوع 2 معمولاً با داروهای خوراکی مانند متفورمین، سولفونیل‌اوره، مهارکننده‌های SGLT-2 و مقلدهای اینکرتین کنترل می‌شود. در برخی موارد، انسولین نیز ممکن است تجویز شود.

آیا مصرف داروهای دیابت عوارض جانبی دارد؟

بله، هر دارویی ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. برای مثال، متفورمین می‌تواند مشکلات گوارشی ایجاد کند و برخی داروهای دیگر ممکن است باعث افت قند خون یا افزایش وزن شوند.

چه زمانی نیاز به استفاده از انسولین برای دیابت نوع 2 وجود دارد؟

انسولین معمولاً زمانی تجویز می‌شود که دیگر داروهای خوراکی قادر به کنترل قند خون نباشند یا بیمار به دلیل بالا بودن سطح قند خون، دچار عوارض شدید شده باشد.

آیا می‌توان داروهای دیابت را با مکمل‌های گیاهی جایگزین کرد؟

مکمل‌ها و داروهای گیاهی ممکن است به کنترل قند خون کمک کنند؛ اما نباید به عنوان جایگزین داروهای اصلی که پزشک تجویز می‌کند، استفاده شوند. لازم به تکرار است که باید قبل از مصرف هر نوع مکملی با پزشک مشورت کرد.

آیا داروهای دیابت می‌توانند با داروهای دیگر تداخل داشته باشند؟

بله؛ برخی داروهای دیابت ممکن است با سایر داروهایی که فرد مصرف می‌کند تداخل داشته باشند. بنابراین، اطلاع‌رسانی به پزشک درباره همه داروها و مکمل‌های مصرفی، مهم و ضروری است.

 

نویسنده: حسن غیبی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده