سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) چیست؟

به مرگ غیرقابل توضیح و معمولاً در هنگام خواب یک نوزاد به ظاهر سالم که کمتر از یک سال است، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می‏‌گویند. تشخیص SIDS در صورتی تایید می‌­شود که مرگ نوزاد حتی پس از بررسی صحنه مرگ، کالبد شکافی و بررسی تاریخچه بالینی بدون علت باقی بماند.

اگرچه علت آن ناشناخته است، اما به نظر می­رسد SIDS ممکن است با نقص­‌هایی در قسمتی از مغز نوزاد که تنفس و بیدار شدن از خواب را کنترل می­کند مرتبط باشد. محققان برخی عوامل را کشف کرده­‌اند که ممکن است نوزادان را در معرض خطر بیشتری قرار دهد. آن‌‏ها همچنین اقداماتی را که می­توانید برای محافظت از فرزند خود در برابر SIDS انجام دهید، شناسایی کرده‌­اند که شاید مهم­ترین آن‏‌ها خواباندن نوزاد به پشت باشد.

 

علت بروز SIDS چیست؟

ترکیبی از عوامل فیزیکی و محیطی می‏‌تواند نوزاد را در برابر SIDS آسیب‏‌پذیرتر کند. این عوامل در کودکان مختلف متفاوت است.

عوامل فیزیکی مرتبط با SIDS عبارتند از:

• نقایص مغزی: برخی از نوزادان با مشکلاتی متولد می­‌شوند که احتمال مرگ آن‏ها در اثر SIDS را افزایش می­دهد. در بسیاری از این نوزادان، بخشی از مغز که تنفس و بیدارشدن از خواب را کنترل می‌­کند، به اندازه کافی رشد نکرده تا به درستی کار کند.
• وزن کم هنگام تولد:زایمان زودرس احتمال عدم تکامل مغز نوزاد را افزایش می‌­دهد، بنابراین نوزاد کنترل کمتری روی فرآیندهای خودکار مانند تنفس و ضربان قلب دارد.
• عفونت تنفسی:بسیاری از نوزادانی که بر اثر SIDS فوت کرده‌‏اند به تازگی دچار سرماخوردگی شده­ بودند که ممکن است به مشکلات تنفسی دامن زند.

 

عوامل محیطی خواب

اقلام موجود در تخت نوزاد و موقعیت خواب او می‌­تواند با مشکلات جسمی نوزاد ترکیب شده و خطر SIDS را افزایش دهد. نمونه‌­های آن عبارتند از:

• خوابیدن به شکم یا پهلو: نوزادانی که در این وضعیت­‌ها برای خوابیدن قرار می­‌گیرند نسبت به نوزادانی که روی کمر می‏‌خوابند، مشکل تنفسی بیشتری دارند.
• خوابیدن روی سطح نرم: دراز کشیدن روی یک پتو کرکی یا یک تشک نرم می‌­تواند راه تنفسی نوزاد را مسدود کند.
• تخت خواب:اگر نوزاد در یک اتاق با والدینش بخوابد، خطر SIDS کاهش می­یابد، اما اگر نوزاد در یک تخت با والدین، ​​خواهر و برادر یا حیوانات خانگی بخوابد، این خطر افزایش می­یابد.
• گرمای بیش از حد: گرم بودن بیش از حد محیط خواب می‏تواند خطر SIDS در نوزاد را افزایش دهد.

 

علت بروز SIDS 

در حالی که علت SIDS ناشناخته است، بسیاری از پزشکان و محققان معتقدند که SIDS با مشکلاتی در توانایی کودک برای بیدار شدن از خواب، تشخیص سطح پایین اکسیژن یا تجمع دی­اکسیدکربن در خون همراه است. وقتی نوزادان به شکم می‌­خوابند، ممکن است دی­اکسیدکربن بازدم را دوباره تنفس کنند. به طور معمول، افزایش سطح دی­اکسیدکربن باعث فعال شدن سلول‌­های عصبی در ساقه­ مغز، تحریک مراکز تنفسی و بیدار شدن مغز می‌­شود. سپس نوزاد از خواب بیدار می‏شود، سر خود را بر می­‌گرداند و سریع­تر نفس می­کشد تا اکسیژن بیشتری دریافت کند. با این­حال، نوزادان SIDS ممکن است از خواب بیدار نشوند.

برای توضیح چگونگی بروز SIDS یک مدل پیشنهاد شده است. این مدل معتقد است که SIDS زمانی رخ می دهد که سه شرط همزمان وجود داشته باشد:

• نوزاد دارای یک اختلال زمین‌ه‏ای (به عنوان مثال، ساقه مغز) است، که باعث می‌­شود نتواند به اکسیژن کم یا سطح بالای دی­‌اکسیدکربن در خون پاسخ دهد.
• نوزاد در معرض یک رویداد محرک قرار می­‌گیرد مانند خوابیدن روی شکم.
• این حوادث در یک مرحله آسیب­ پذیر در رشد نوزاد، یعنی 6 ماه اول زندگی رخ می‌­دهد.

بیشتر بخوانید: نتایج جدید در خصوص تشخیص زودهنگام سندروم SIDS

 

 

عوامل خطر برای نوزادان چیست؟

اگرچه سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می‌­تواند هر نوزادی را تهدید کند، محققان عوامل متعددی را شناسایی کرده‌­اند که ممکن است خطر این اتفاق را افزایش دهد، که عبارتند از:

• جنس:احتمال مرگ پسران در اثر SIDS کمی بیشتر است.
• سن:نوزادان در ماه‏های دوم تا چهارم زندگی بیشترین آسیب­پذیری را در برابر این سندروم دارند.
• نژاد:به دلایلی که به‏خوبی مشخص نیست، نوزادان غیرسفیدپوست بیشتر در اثر SIDS جان خود را از دست می‏دهند.
• سابقه خانوادگی:در خانواده­ای که خواهر، برادر یا خویشاوند نزدیکی به‌‏دلیل SIDS مرده‏ است، نوزادان در معرض خطر بیشتری هستند.
• دود غیرمستقیم سیگار:نوزادانی که با افراد سیگاری زندگی می­‌کنند بیشتر در معرض SIDS هستند.
• زودرس بودن:هم به‏‌دنیا آمدن زودهنگام و هم وزن کم هنگام تولد، احتمال SIDS در نوزاد را افزایش می‏دهد.
• سلامت مادر: در دوران بارداری، مادر نیز بر خطر ابتلا به SIDS در نوزاد خود تأثیر می­‌گذارد، به‏ویژه اگر مادر کمتر از 20 سال باشد، سیگار می­‌کشد، از مواد مخدر یا الکل استفاده می­‌کند و مراقبت­های نامناسب قبل از بارداری دارد.

 

راه‏های پیشگیری از سندروم SIDS چیست؟

 

هیچ راه تضمینی برای پیشگیری از SIDS وجود ندارد، اما می­توانید با رعایت نکات زیر به نوزاد خود کمک کنید تا آسوده بخوابد.

• هر بار که شما -یا هر فرد دیگری- نوزاد را در سال اول زندگی به تخت می­برید، نوزاد خود را به پشت بخوابانید، نه به شکم یا پهلو. وقتی کودک شما بیدار است یا می‌­تواند بدون کمک به هر دو طرف بچرخد، این کار ضروری نیست. به سایر مراقبت‌‏کنندگان از نوزاد خود نیز تاکید کنید که او را به پشت بخوابانند.
• گهواره را تا آنجا که ممکن است خلوت نگه دارید. از یک تشک سفت استفاده کنید و از قرار دادن کودک روی روکش‌‏های ضخیم و کرکی یا لحاف ضخیم خودداری نمایید. بالش، اسباب­‌بازی­‌های کرکی یا حیوانات پر شده را در گهواره نگذارید. اگر صورت نوزاد به آن‏‌ها فشار بیاورد، ممکن است تنفس را مختل کند.
• نوزاد خود را بیش از حد گرم نکنید.برای گرم نگه داشتن نوزاد، از یک کیسه خواب یا لباس خواب که نیازی به روکش اضافی ندارد، استفاده کنید و سر نوزاد را نپوشانید.
• نوزاد را در اتاق خود بخوابانید. در حالت ایده‌­آل، کودک باید در اتاق شما و با شما بخوابد، اما به تنهایی و در یک تخت­خواب مجزا (حداقل به مدت 6 ماه و در صورت امکان حداکثر تا یک سال). تخت بزرگسالان برای نوزادان ایمن نیست.اگر والدین خوابیده به طور تصادفی بینی و دهان نوزاد را بپوشانند، نوزاد ممکن است دچار خفگی شود.
• در صورت امکان به نوزاد خود شیر دهید.شیردهی به مدت حداقل شش ماه از خطر SIDS می­کاهد.
• از مانیتورهای کودک و سایر وسایل تجاری که ادعا می­کنند خطر SIDS را کاهش می­‌دهند، استفاده نکنید. آکادمی اطفال آمریکا به دلیل ناکارآمدی و مسائل ایمنی، استفاده از مانیتور و سایر دستگاه‏‌ها را منع می­کند.
• از پستانک استفاده کنید.مکیدن پستانک در هنگام خواب ممکن است خطر SIDS را کاهش دهد. اگر کودک شما به پستانک علاقه‌‏ای ندارد، او را مجبور نکنید. یک روز دیگر دوباره امتحان کنید. اگر پستانک در حین خوابیدن از دهان نوزاد بیرون می­افتد، آن را دوباره در دهان نوزاد قرار ندهید.
• نوزاد خود را با واکسن ایمن کنید. شواهدی وجود ندارد که نشان دهد واکسیناسیون‌‏های معمول خطر SIDS را افزایش می­دهند، بلکه برخی شواهد نشان می‏‌دهند که واکسیناسیون می­تواند به جلوگیری از SIDS کمک کند.