11 اشتباه رایج که باعث خارش کف سر می‌شود

نمی‌توان از این حقیقت چشم‌پوشی کرد که راز داشتن موهای سالم و درخشان، در حفظ سلامت پوست سر نهفته است. مطالعات زیادی در این زمینه صورت گرفته است و تقریبا همه آن‌ها به نقش مهم پوست سر در رشد و زیبایی موها اشاره می‌کنند. اما مسئله دیگری هم وجود دارد.

کافی است نگاهی به محصولات مراقبت از مو بیندازید تا در کمال تعجب متوجه شوید که بیشتر آن‌ها سلامت موها را هدف قرار می‌دهند و تنها تعداد کمی از آن‌ها برای محافظت از پوست سر طراحی شده‌اند. این در حالی است که توجه به مشکلات پوست سر موضوعی حیاتی است و هر‌گونه سهل‌انگاری می‌تواند سلامت موها را به خطر بیندازد.

یکی از این مشکلات خارش کف سر است که تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون شوره، خشکی، عفونت قارچی، عفونت باکتریایی، درماتیت سبورئیک و حتی شپش قرار دارد. درمان این مشکل بسته به عامل ایجاد‌کننده، اغلب توسط شامپوها، روغن‌های گیاهی، نرم‌کننده‌ها و کرم‌ها صورت می‌گیرد. البته از برخی اشتباهات رایج نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.

در این مقاله قصد داریم درباره اشتباهات رایجی صحبت کنیم که بعضا توسط افراد مبتلا انجام می‌شود و ممکن است خارش پوست را شدید‌تر کند. پس با ما همراه باشید.

چه چیزی باعث خارش پوست سر می‌شود؟

همان‌طور که گفتیم، عوامل مختلفی باعث تحریک پوست سر و متعاقباً خارش آن می‌شوند. حال برای اینکه بتوانید این وضعیت را به‌راحتی مدیریت کنید، بهتر است با دلایل احتمالی و شایع‌ترین عوامل خارش پوست سر آشنا شوید:

• شوره: شوره سر شامل پوسته‌های چرب و سفیدرنگی است که روی پوست سر و موها دیده می‌شوند و معمولاً با خارش همراه هستند. در موارد خفیف‌تر می‌توان با استفاده از یک شامپو ضد شوره، این معضل را درمان کرد اما گاهی هم ممکن است روند درمان آن طولانی‌تر و نیازمند راهکارهای تخصصی‌تری باشد.
• خشکی پوست سر: خشکی پوست سر، یکی از عوامل رایج خارش به‌شمار می‌رود و بر اثر عوامل محیطی، شرایط آب و هوایی نا‌مطلوب و خشک و غیره ایجاد می‌شود. خارش ناشی از خشکی پوست اغلب توسط شامپو موهای خشک، نرم‌کننده‌ها و مرطوب‌کننده‌ها متوقف می‌شود، اما گاهی هم متخصصین به راه‌حل‌های تخصصی متوسل می‌شوند.
• درماتیت سبورئیک: درماتیت سبورئیک هم می‌تواند دلیلی برای خارش سر باشد. این نوعی بیماری پوستی است که اغلب در نواحی چرب بدن از جمله پوست سر، بثورات قرمز و خارش‌دار ایجاد می‌کند و در موارد خفیف به وسیله محصولات تخصصی، شامپوهای درمانی (مانند پریتیون زینک) و شامپو موهای چرب کنترل می‌شود.
• درماتیت آتوپیک: درماتیت آتوپیک که با نام اگزما هم شناخته می‌شود، یک بیماری پوستی است که خشکی، سوزش و خارش (گاهی خارش شدید) را به دنبال دارد و معمولاً برای مدیریت آن از شامپوهای درمانی، کرم‌های مرطوب‌کننده و داروهای ضد‌التهابی استفاده می‌شود.
• پسوریازیس: پسوریازیس یک بیماری خود‌ایمنی است و ممکن است با علائمی همچون لکه‌های قرمز، پوسته‌پوسته شدن و خارش همراه باشد.
• شپش: شپش سر، عامل دیگری است که می‌تواند باعث ایجاد خارش پوست سر شود و برای درمان آن از لوسیون و شامپوهای ضد‌شپش استفاده می‌کنند.
• استرس و اضطراب: به غیر از انواع مشکلات مو که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، مشکلات عصبی هم می‌توانند باعث ایجاد خارش پوست سر شوند. برای مثال استرس و اضطراب گاهی با علائمی چون سوزش در پاها، صورت و بازوها همراه هستند و ممکن است به خارش خفیف یا شدید پوست سر منجر شوند.

اشتباهات رایجی که می‌توانند خارش پوست سر را شدید‌تر کنند

بسته به نوع بیماری و علت خارش پوست سر، گاهی اوقات روند درمان و بهبودی از آنچه که تصور می‌کنید طولانی‌تر می‌شود. در چنین مواقعی متخصصان با محصولات تسکین‌دهنده وضعیت پوست سر و شدت خارش را کنترل می‌کنند، اما بعضی اوقات بیمار از سر بی‌اطلاعی و به‌طور‌ ناخواسته باعث بدتر شدن خارش می‌شود. بیایید ببینیم چه اقداماتی ممکن است باعث شدت گرفتن خارش پوست سر شوند:

1. شستشوی بیش از حد یا کمتر از حد

برخی افراد تصور می‌کنند خارش پوست سر آن‌ها به دلیل کثیف بودن یا چرب بودن موهایشان است؛ به همین دلیل شروع به شستشوی موها (به دفعات) می‌کنند و از این طریق می‌خواهند خارش پوست سر خود را درمان کنند.

البته رعایت بهداشت بسیار ضروری است و عدم توجه به این موضوع می‌تواند باعث بروز مشکلات متعددی شود، اما متأسفانه باید بگوییم شستشوی مداوم و بیش از حد موها، در مواردی می‌تواند برعکس تصورات شما، خارش پوست سر را تشدید کند. در‌واقع زیاده‌روی در شستشو باعث از بین رفتن روغن طبیعی موها خواهد شد و بدین‌ترتیب خشکی و متعاقباً خارش پوست سر را به دنبال خواهد داشت.

به‌همین ترتیب، شستن کمتر از حد موها نیز می‌تواند به خارش پوست سر منجر شود. در‌حقیقت عدم تمیز کردن موها مساوی است با تجمع آلودگی‌ها، سلول‌های مرده، عرق، چربی و آثار محصولات مراقبتی که به مرور زمان باعث تحریک پوست سر خواهند شد.

حال اگر می‌خواهید بدانید که بین هر نوبت شستشوی سر دقیقاً چند روز باید فاصله بیندازید، باید بگوییم که هیچ شاخصی برای این‌کار تعیین نشده است؛ زیرا میزان ترشح چربی‌های پوست سر و همینطور فاصله کثیف شدن موها در هر فرد متفاوت است. با‌این‌حال به‌طور‌متوسط توصیه می‌شود افرادی که موهای فر و مجعد دارند هفته‌ای یکبار و کسانی که موهای صاف و موج‌دار دارند، هر سه روز یک بار موهای خود را شست‌و‌شو دهند.

2. عدم مرطوب‌سازی پوست سر

علاوه‌بر شستشوی بیش از اندازه، عوامل دیگری هم وجود دارند که پوست سر را خشک و حساس می‌کنند. برای مثال تغذیه نا‌مناسب، عدم نوشیدن مایعات کافی و حتی عوامل ژنتیکی، ممکن است به خشکی پوست منجر شوند که می‌تواند علائمی همچون خارش کف سر را به همراه داشته باشد.

در‌واقع اگر پوست توانایی تولید سبوم کافی را نداشته باشد، شما باید با استفاده از روغن‌های گیاهی، ماسک‌ها و نرم‌کننده‌ها، رطوبت مورد‌نیاز پوست را فراهم کنید. در غیر این‌صورت سطح رطوبت پوست کاهش پیدا می‌کند و ممکن است خارش تشدید شود.

3. استفاده از محصولات نا‌مناسب

گاهی اوقات استفاده از محصولات نا‌مناسب باعث تحریک پوست سر می‌شود که این می‌تواند به خارش آن منجر شود. اساساً روتین‌های مراقبت از مو باید شادابی و آرامش را به پوست و موهای شما هدیه بدهند، اما استفاده از محصولات بی‌کیفیت و نا‌مناسب (محصولاتی که با نوع مو و پوست شما سازگاری نداشته باشند)، می‌تواند باعث بروز مشکلات پوستی از جمله خارش و ریزش مو شود.

4. خاراندن پوست سر

پیشتر گفتیم هر‌گونه تحریک پوست سر، می‌تواند خارش کف سر را بدتر کند. با این حساب خاراندن پوست سر هم به مانند سایر عواملی که در بالا توضیح داده شد، منجر به تشدید خارش می‌شود، نه کاهش آن!

5. استفاده از محصولات حالت دهنده سنگین

اگر از انواع محصولات مراقبت از مو مانند نرم‌کننده‌ها و حالت‌دهنده‌ه و غیره استفاده می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم در انتخاب آن‌ها دقت بیشتری داشته باشید. چرا‌که بسیاری از این تولیدات (بالاخص حالت‌دهنده‌های سنگین) می‌توانند باعث تجمع مواد مؤثره و چربی‌ها روی سطح پوست شوند. از سوی دیگر ممکن است آن‌ها حاوی ترکیبات محرک یا اسانس‌های غیر‌استاندارد باشند و پوست سر را تحریک کنند.

بنابراین بهتر است قبل از خرید هر محصول، ترکیبات آن‌ را به‌طور کامل بررسی کنید، از ترکیبات محرک مانند الکل، اسانس‌ها و پارابن فاصله بگیرید و برای جلوگیری از خارش پوست سر، تا جای ممکن نرم‌کننده‌ها، روغن‌ها، اسپری‌ها، ماسک‌ها و به‌طور‌کل حالت‌دهنده‌های سنگین را از روتین مراقبتی موهای خود حذف کنید.

6. استفاده از شانه یا برس‌های آلوده

شپش نوعی انگل است که به موها محکم می‌چسبد و به خاطر ایجاد واکنش‌های آلرژیک، باعث بروز خارش پوست سر می‌شود. این موجودات بسیار ریز هستند و به‌راحتی می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. برای جلوگیری از این اتفاق توصیه می‌کنیم از برس و لوازم آرایشی دیگران استفاده نکنید و در صورت لزوم، پیش از استفاده آن‌ها را به مدت 10 دقیقه در آب داغ قرار دهید.

7. استفاده از بالش یا حوله‌های کثیف

درست مانند برس‌ها و شانه‌های آلوده، استفاده از بالش و حوله دیگران هم ممکن است باعث سرایت شپش و گال شود؛ دو موجود کوچکی که می‌توانند خارش شدید پوست سر را به همراه داشته باشند. علاوه‌بر‌این، عدم شستشوی صحیح و منظم حوله و بالش، ممکن است باعث افزایش چربی پوست سر شود و در‌نتیجه به تحریک و خارش پوست سر بیانجامد.

8. استفاده از مواد شیمیایی قوی

به لطف استفاده از مواد شیمیایی قوی، رطوبت و چربی پوست سر به‌راحتی از بین می‌رود؛ خواه شامپوهای حاوی مواد پاک‌کننده قوی باشد خواه رنگ مو و درمان‌های کراتینه. به‌هر‌ترتیب ترکیبات خشن می‌توانند روغن طبیعی پوست سر را حذف کنند و این برابر است با خشکی پوست و احتمالا شدت گرفتن خارش.

با این حساب برای جلوگیری از تحریک کف سر، شامپوهای ملایم و بدون سولفات را مد‌نظر قرار دهید و حتی‌الامکان درمان‌های طبیعی را جایگزین درمان‌های شیمیایی قوی کنید. همچنین توصیه می‌کنیم برای مراقبت از پوست کف سر، به‌صورت دوره‌ای از آب‌رسان‌ها و مرطوب‌کننده‌ها کمک بگیرید و سد طبیعی پوست سر خود را تقویت کنید.

9. دوش آب گرم

هنگام دوش گرفتن و شستشوی موها بهتر است از آب ولرم استفاده کنید، چرا‌که آب داغ می‌تواند بخش قابل توجهی از چربی طبیعی پوست را از بین ببرد و شما را با مشکلاتی همچون خشکی و خارش روبه‌رو کند.

10. قرار گرفتن در معرض هوای سرد یا نور مستقیم خورشید

قرارگیری در هوای سرد، آن‌هم بدون اینکه از کلاه یا روسری مناسب استفاده کنید، ممکن است باعث به‌وجود آمدن مشکلات پوستی شود و خارش کف سر را بدتر کند. از طرفی سرد و گرم شدن پوست (در فصول سرد) گاهی می‌تواند منجر به بروز شوره خشک شود.

در‌حقیقت در طول ماه‌های زمستانی، هوای سرد بیرون از خانه می‌تواند خشکی و تحریک پوست را به دنبال داشته باشد و گرمایش داخل منزل با از بین بردن رطوبت هوا، این مشکل را تشدید کند. چنین پیامد‌هایی در هوای گرم و با قرار‌گیری در معرض نور مستقیم خورشید نیز امکان‌پذیر خواهند بود. جهت مراقبت پوست سر و حفظ سلامت موها، کافی است بدون کلاه یا چتر برای مدت طولانی در مقابل آفتاب قرار نگیرید.

11. عدم توجه به مشکلات پوستی اگزما، پسوریازیس و عفونت‌های قارچی

عدم توجه به بیماری‌ها و مشکلات پوستی نظیر اگزما،‌ پسوریازیس یا عفونت‌های قارچی نیز ممکن است عواقب ناخوشایندی را در پی داشته باشد. در واقع این بیماری‌ها با علائمی همچون خشکی، التهاب و خارش همراه هستند و عدم رسیدگی و درمان آن‌ها می‌تواند خارش کف سر را افزایش دهد.

سخن پایانی

اگر به هر دلیلی (اعم از اگزما، شوره، شپش، واکنش‌های آلرژیک، عفونت‌های قارچی، پسوریازیس و غیره) از خارش پوست سر رنج می‌برید، علاوه‌بر اقداماتی که برای درمان مشکلات پوستی خود در پیش گرفته‌اید، لازم است از انجام برخی امور نیز خودداری کنید. شستن موها با آب داغ، مصرف شامپوهای غیر‌سازگار، استفاده از نرم‌کننده‌ها و حالت‌دهنده‌های خشن، رنگ کردن موها، استفاده از برس‌های آلوده و مواردی از این دست، خارش پوست سر را افزایش می‌دهند. حتی اگر در حال درمان بیماری پوستی باشید، شستشوی بیش از حد موها و به‌طور‌کل هر اقدامی که به خشک شدن یا تحریک پوست سر منتهی شود، ممکن است خارش کف سر را بدتر کند. برای کسب جزئیات دقیق‌تر در این خصوص، می‌توانید با مشاوران داروساز ما در داروخانه آنلاین زیوش تماس بگیرید و از آن‌ها راهنمایی بخواهید.

نویسنده: علیرضا میرباقری

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی