مراقبت از موها چیزی فراتر از یک روتین روزانه است. این کار نه تنها به حفظ سلامتی شما کمک می‌کند، بلکه اعتماد‌به‌نفس و عزت نفس شما را نیز افزایش می‌دهد. افراد گاهی اوقات آنچنان غرق پرورش و نگهداری موهای خود می‌شوند که فراموش می‌کنند پوست سر نیز نیاز به رسیدگی و توجه دارد. درست مانند موهایتان، پوست سر شما نیز به شستشو، تغذیه و مراقبت احتیاج دارد تا از بروز مشکلاتی همچون خارش، چربی زیاد، خشکی پوست سر و شوره جلوگیری کنید. شوره سر یک معضل بسیار رایج است که بدون توجه به جنسیت و سن می‌تواند هر فردی را درگیر کند. در موارد خفیف اغلب بدون علائم ظاهر می‌شود، اما در سایر موارد (متوسط و شدید) ممکن است با خارش، خشکی پوست سر، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن همراه باشد. در این صورت علاوه‌بر ناراحتی‌های پوستی که آرامش را از شما سلب می‌کنند، ممکن است از لحاظ اجتماعی هم با چالش روبه‌رو شوید و اعتماد‌به‌نفس پایینی را تجربه کنید. خوشبختانه مدیریت شوره سر به راحتی امکان‌پذیر است. تیم زیوش در این بخش نکاتی را گرد‌آوری کرده است که به شما در درمان و پیشگیری از شوره سر کمک کنند.
روش های جلوگیری از شوره سر
پوست سر یک لایه بسیار نازک است که عوامل خارجی و داخلی به راحتی می‌توانند آن را تحت تاثیر قرار دهند. این یعنی کمی چربی بیش از حد، باعث به‌وجودآمدن شرایطی ایده‌آل برای قارچ‌ها خواهد شد و به دنبال آن خارش و پوسته‌پوسته شدن شروع می‌شود. همینطور خشکی زیاد نیز ممکن است با خارش و پوسته شدن همراه شود. با این حساب بهترین راه‌حل برای داشتن پوستی شاداب و سالم، رسیدن به تعادل است. البته به غیر از این، عوامل بسیاری وجود دارند که در پوسته‌پوسته شدن کف سر نقش دارند. در ادامه نکاتی را مرور می‌کنیم که برای جلوگیری از شوره سر حائز اهمیت هستند.
1. بررسی چربی سطح پوست
اولین کاری که باید برای مقابله با شوره سر انجام دهید، بررسی پوست سر و سطح چربی روی پوست است؛ چرا‌که شیوه درمان و نحوه مراقبت از پوست، متناسب با نوع پوست تغییر خواهد کرد. در حالی که بسیاری از افراد به دلیل خشکی زیاد پوست با شوره سر دست و پنجه نرم می‌کنند، باید در نظر داشت که شوره و خارش می‌توانند نتیجه ترشح چربی بیش از حد باشند. بنابراین با تعیین سطح چربی پوست سر، خواهید فهمید که چه روشی را برای مقابله با شوره سر یا جلوگیری از شوره سر در پیش بگیرید.
2. مرطوب نگه داشتن پوست سر
اکنون که می‌دانید مشکل اصلی پوست سر شما چیست (مستعد خشکی پوست هستید یا پوستی چرب دارید)، وقت آن است که حداقل یک محصول برای برقراری تعادل انتخاب کنید. برای شما که پوست خشکی دارید، مرطوب‌کننده‌ها گزینه‌ای ایده‌آل هستند. به‌طور مثال می‌توانید برای جلوگیری از خشکی پوست سر خود یک ماسک یا سرم آبرسان خریداری کنید و با مصرف روزانه یا هفتگی آن‌ها، احتمال بروز شوره سر را به حداقل برسانید.
3. متعادل کردن چربی پوست سر
برای پاکسازی پوست‌هایی که بیش از حد چربی تولید می‌کنند، محصولاتی همچون روغن درخت چای یا سرم‌های متعادل‌کننده چربی، بسیار مناسب هستند. برخی از این محصولات از خواص ضد میکروبی بهره می‌برند و مانع از تشکیل و تکثیر قارچ‌ها می‌شوند. با خرید آن‌ها علاوه‌بر پاکسازی و تمیز کردن پوست، چربی سطح پوست را تنظیم می‌کنید.
4. شستشوی منظم با شامپو ضد شوره
جهت مراقبت از پوست سر در برابر شوره، اضافه کردن یک شامپوی ضد شوره ضروری است. در حالت معمول نیازی نیست که هر روز از شامپوی ضد شوره استفاده کنید؛ اما در موارد حاد‌تر و برای افرادی که با خشکی شدید پوست و خارش‌های آزار‌دهنده مواجه هستند، ممکن است به شستشوی روزانه احتیاج پیدا کنید. بسته به شدت شوره و نیز دستور‌العمل درج شده روی شامپوها، نحوه استفاده از آن‌ها متفاوت است. لذا پیشنهاد می‌کنیم پس از خرید شامپو ضد شوره توضیحات درج شده بر روی بسته‌بندی آن‌ها را به دقت مطالعه کنید و با توجه به دستور پزشک (یا سازنده محصول)، موهای خود را بشویید.
5. اجتناب از شستشوی بیش از حد یا کم
از آنجا که تجمع سلول‌های مرده روی پوست به ایجاد شوره کمک می‌کند، شستن موها جهت پیشگیری از شوره سر الزامی است. با این حال بهتر است هر روز شامپو نزنید، چرا؟ زیرا این یک میانبر عالی برای خشک کردن پوست و متعاقبا پوسته‌پوسته شدن پوست سر محسوب می‌شود. حتی در صورتی که پوست چربی دارید، شستشوی بیش از حد ترشح بیشتر چربی را تحریک می‌کند و در‌نتیجه در یک چرخه بی‌پایان گرفتار خواهید شد. از طرفی عدم شستن موها نیز خود باعث ایجاد شوره می‌شود. با این حساب بهتر است به طور پیوسته هر سه روز یکبار یا یک روز در میان موها را بشویید تا چربی سطح پوست کمتر شود و آلودگی‌ها و سلول‌های مرده از بین بروند.
6. پرهیز از آب داغ
اگر عاشق دوش گرفتن‌های طولانی با آب داغ هستید و در عین حال از شوره سر رنج می‌برید، بهتر است در نحوه شستشوی موهای خود تجدید‌نظر کنید. زیرا شستشوی بیش از اندازه باعث از بین رفتن چربی‌های ضروری پوست می‌شود. حرارت زیاد آب نیز می‌تواند با آسیب‌رساندن به سلول‌های سطحی پوست، باعث تخریب آن‌ها و در ادامه خشکی پوست شوند. در واقع 10 دقیقه دوش آب داغ عوارض زیادی بر پوست و موی شما ایجاد خواهد کرد. لذا توصیه می‌کنیم حتی‌المقدور شستشوی کوتاه‌تر و خنک‌تری را مد‌نظر قرار دهید.
7. چشم پوشی از محصولات شیمیایی قوی
اگر می‌خواهید پوست سر سالم داشته باشید و همواره شاهد رشد موهای خود باشید، پیشنهاد می‌کنیم از هر چیز خشنی که پوست را در معرض خطر قرار می‌دهد اجتناب کنید. استفاده از سشوار، رنگ مو، تابش بیش از حد نور خورشید و حتی پروازهای طولانی هم می‌توانند به پوست سر آسیب وارد کنند. مهمتر آنکه محصولات شیمیایی قوی در صدر این لیست قرار می‌گیرند. با این حساب دقت زیادی در انتخاب شامپوها و محصولات مراقبت از مو داشته باشید و حتی‌المقدور از شامپوهای ملایم استفاده کنید (به خصوص اگر چند بار در هفته دوش می‌گیرید).
8. تغذیه مناسب
شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند مواد مغذی و چربی‌های سالم می‌توانند در جلوگیری از شوره سر و درمان انواع مشکلات مو تاثیر‌گذار باشند. بنابراین توصیه می‌کنیم در برنامه غذایی خود منابع حاوی امگا 3، روی، ویتامین‌های گروه B و چربی‌های سالم را بگنجانید. فراموش نکنید که رژیم غذایی سالم در رشد و تقویت فولیکول‌های مو نیز موثر است. گوشت گاو، مرغ، صدف، غلات غنی شده، بلغور جو، لوبیا، ماهی‌های چرب، آجیل، آووکادو، سویا، تخم مرغ و تخمه آفتابگردان، منابعی مناسب از مواد مغذی ذکر‌شده محسوب می‌شوند.
9. ماساژ منظم پوست سر
وقتی در حال شستن موهای خود هستید، عادت کنید که پوست سر خود را به خوبی ماساژ دهید. ماساژ پوست از یک طرف به تحریک جریان خون و از سوی دیگر به تولید چربی طبیعی پوست کمک می‌کند. این نه‌تنها باعث جلوگیری از خشکی پوست سر می‌شود، بلکه در رشد موها نیز بسیار تاثیر‌گذار است.
10. کاهش استرس
تصور اینکه موها و حتی لباس شما مملو از شوره سر باشد کاملا استرس‌زا است؛ اما استرس به خودی خود می‌تواند باعث شوره بیشتر شود. در چنین مواقعی سعی کنید به جای فکر کردن به پوسته‌های سر، روی کاهش استرس‌های ناشی از برخورد‌های کاری و اجتماعی خود تمرکز کنید. همچنین می‌توانید از تکنیک‌های برطرف کردن اضطراب مانند یوگا، تنفس عمیق، ورزش سبک و مدیتیشن استفاده کنید یا با صحبت کردن با دوستان خود و گوش دادن به موزیک‌های آرامش‌بخش، استرس را از خود دور نگه دارید. به یاد داشته باشید که شوره سر یک مشکل بسیار رایج است که معمولا هیچ عارضه‌ای برای سلامتی شما به وجود نمی‌آورد.
11. استفاده از روغن‌های طبیعی
روغن‌های طبیعی مانند روغن زیتون، روغن بنفشه، روغن نارگیل، روغن آرگان، روغن بادام، روغن درخت چای و روغن جوجوبا می‌توانند پوست سر شما را نرم کنند و با افزایش رطوبت، مانع از ایجاد شوره شوند.
12. استفاده از کلاه یا سربند تنگ
تحریک پوست به عنوان یکی از عوامل ایجاد شوره سر شناخته می‌شود و این دقیقا همان کاری است که سربند یا کلاه‌های تنگ انجام می‌دهند. بنابراین حتی‌المقدور از اقداماتی که باعث کشیده شدن موها و وارد شدن فشار بیش‌از‌اندازه به پوست سر می‌شوند، پرهیز کنید. همچنین شانه‌کردن افراطی مو یا اعمال فشار زیاد حین شانه‌کردن، می‌تواند شرایط شوره سر را، مخصوصاً برای پوست‌های حساس، بدتر کند.
13. رعایت بهداشت
کافی است نگاهی به توضیحات مندرج بر شامپوهای رایج ضد شوره نظیر سلنیوم سولفاید، پریتیون زینک و کل تار بیندازید تا مطمئن شوید که قارچ‌ها یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز شوره سر هستند. این یعنی رعایت بهداشت فردی موضوعی بسیار حائز اهمیت است و نقشی موثری در درمان شوره سر دارد. بنابراین نکات زیر را به خاطر بسپارید:
- پس از مواجهه با آلودگی‌ها یا گرد و خاک، موهای خود را فوراً بشویید.
- از حوله و لوازم شخصی دیگران استفاده نکنید.
- از خاراندن پوست سر پرهیز کنید.
- شستشوی به موقع موها را فراموش نکنید.
14. مراجعه به پزشک
اگر تلاش‌های شما برای جلوگیری از شوره بی‌فایده بودند و دنبال کردن روش های طبیعی برای کاهش شوره سر اثر‌بخش نبود؛ و همچنین در صورتی که با شوره زیاد و خشکی شدید پوست سر مواجه هستید، زمان آن رسیده که به پزشک مراجعه کنید. چرا که گاهی اوقات بیماری‌هایی نظیر پسوریازیس، اگزما و غیره باعث بروز خشکی و شوره سر می‌شوند و در این صورت به راه‌حل‌های حرفه‌ای‌تری نیاز خواهید داشت.
سخن پایانی
شوره سر یک بیماری خطرناک نیست، اما در عین حال می‌تواند بسیار آزار‌دهنده باشد (به‌خصوص وقتی لباس‌های تیره بر تن دارید). در چنین مواقعی معمولا راه‌های طبیعی مقابله با شوره سر، درمان‌های خانگی و استفاده از بهترین شامپوهای ضد شوره می‌توانند به شما کمک کنند تا از شر پوسته‌های فراوانی که روی موها و لباس شما نشسته‌اند خلاص شوید. در غیر این صورت، می‌توانید با مراجعه به پزشک یا تماس با مشاورین داروخانه اینترنتی زیوش، برنامه‌های هدفمند‌تری را دنبال کنید.
سوالات متداول
1. آیا شوره سر باعث ریزش مو می‌شود؟
اساسا شوره سر نمی‌تواند منجر به ریزش مو شود، با این حال عواملی که باعث ایجاد شوره شده‌اند، گاهی اوقات می‌توانند در عین حال به فولیکول‌های مو نیز آسیب بزنند و متعاقبا ریزش مو را تجربه کنید. همچنین ممکن است خارش حاصل از شوره و خاراندن مداوم سر با آسیب‌رساندن به ریشه مو، بر ریزش مو مؤثر باشد.
2. آیا درمان دائمی برای شوره سر وجود دارد؟
شوره سر را نمی‌توان به صورت دائم درمان کرد، ولی می‌توانید با استفاده از روش‌های پیشگیرانه از بروز شوره جلوگیری کنید.
نویسنده: علیرضا میرباقری
ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و حسن غیبی