اگر فرزند شما تب دارد و نمی‌دانید چگونه باید با این وضعیت مواجه شوید، نگران نباشید؛ شما تنها نیستید. بسیاری از والدین با این چالش روبرو می‌شوند و نیاز دارند تا بدانند چگونه به سرعت و با اطمینان خاطر و با روش‌های خانگی تب فرزند خود را قطع کنند. خواندن این مطلب به شما کمک می‌کند تا با روش‌های مؤثر و ایمن برای پایین آوردن تب در خانه آشنا شوید و همچنین راهنمایی‌های کاربردی را برای مراقبت بهتر از فرزندتان دریافت کنید. در ادامه، با ما همراه باشید تا به تمام سوالات و نگرانی‌های شما در مورد تب کودکان پاسخ دهیم.
درجه تب در کودکان چند است؟
تب در کودکان یکی از واکنش‌های طبیعی بدن به عفونت‌ها است و معمولاً جای نگرانی ندارد. دمای طبیعی بدن کودکان بین 36.5 تا 37.5 درجه سانتی‌گراد متغیر است و احتمال دارد در طول روز کمی بالا برود. وقتی دمای بدن کودک به 37.5 تا 38.5 درجه سانتی‌گراد می‌رسد، این به معنی افزایش دما است، اما اگر به 38.5 درجه سانتی‌گراد یا بیشتر برسد، به آن تب می‌گوییم. شاید تعجب کنید اما در نوزادان زیر سه ماه، اگر دمای بدن به 38 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر برسد، این وضعیت تب محسوب می‌شود. حالا که درباره درجه تب در کودکان صحبت کردیم؛ بگذارید برویم سر اصل مطلب. تب علائم مشخصی دارد که می‌توانید با کمک آنها وجود تب را از دمای طبیعی بدن تشخیص دهید:
- کودک هنگام لمس پشت یا سینه گرم‌تر از حد معمول به نظر می‌رسد
- ممکن است عرق کند
- ظاهر او بی حال است
- ممکن است دچار تشنج شود
دقت داشته باشید که در چنین شرایطی، اندازه‌گیری تب کودک اهمیت زیادی پیدا می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم برای اندازه گرفتن دمای بدن کودک، از دماسنج‌های دیجیتال استفاده کنید. البته این کار را باید طوری انجام دهید که کودک احساس ناراحتی نکند و در عین حال دقت اندازه‌گیری نیز بالا باشد. دقیق‌ترین روش، استفاده از دماسنج دیجیتال مقعدی است، اما بسیاری از والدین دماسنج‌های گوش یا پیشانی را نیز ترجیح می‌دهند چون استفاده راحتتری دارد. حتی دمای بدن کودک را می‌توانید از طریق دهان یا زیر بغل او هم اندازه‌گیری کنید، اما این روش‌ها بیشتر برای کودکان بالای چهار سال مناسب هستند. شما می‌توانید روش‌های سنجش تب را بر اساس سن کودکتان در جدول زیر مشاهده کنید:
سن کودک | روش‌های پیشنهادی سنجش تب |
زیر 3 ماه | مقعدی، پیشانی |
4 ماه یا بیشتر | مقعدی، پیشانی، زیر بغل |
بزرگتر از 6 ماه | مقعدی، پیشانی، گوش، زیر بغل |
4 ساله یا بزرگتر | دهان، پیشانی، گوش، زیر بغل |
در نهایت باید گفت که تب در کودکان به دلیل عفونت‌های مختلف ایجاد می‌شود و سیستم ایمنی بدن با افزایش دما سعی در مقابله با این عفونت‌ها دارد. به همین دلیل، اگر دمای بدن کودک از حد طبیعی بالاتر رفت، باید سریعاً اقداماتی برای کاهش دما و شناسایی علت آن انجام داد.
جهت مطالعه پیشنهاد می‌شود مقاله دلایل بروز تب در بدن چیست؟ آشنایی با انواع تب را از دست ندهید.
6 روش سریع پایین آوردن تب کودک در خانه
اگر کودک شما تب دارد، طبیعی است که نگران باشید و بخواهید هرچه سریع‌تر دمای بدن او را کاهش دهید. هرچند تب در بسیاری از موارد نشانه‌ای از فعالیت سیستم ایمنی بدن است، اما اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند باعث ناراحتی کودک و حتی تشنج شود. خبر خوب اینکه روش‌های موثری برای پایین آوردن تب در خانه وجود دارد که می‌توانید دمای بدن کودک را بدون مراجعه به پزشک کاهش دهید. در ادامه، به معرفی برخی از این روش‌ها پرداخته‌ایم:
1. استفاده از آب ولرم
یکی از سریع‌ترین و موثرترین راه‌های قطع تب با روش‌های خانگی، استفاده از حمام با آب ولرم است. این روش کمک می‌کند تا دمای بدن به‌طور تدریجی کاهش یابد. برای این کار، کودک را در آب ولرم با یک اسفنج یا پارچه نرم شستشو دهید و به آرامی بدن او را خنک کنید. اما اگر کودک شروع به لرزیدن کرد، فوراً حمام را متوقف کنید، زیرا لرزیدن می‌تواند دمای بدن را افزایش دهد.
2. مصرف مایعات کافی
حفظ آب بدن کودک در هنگام تب بسیار مهم است. مصرف مایعات نه تنها به خنک شدن بدن کمک می‌کند، بلکه از کم‌آبی که می‌تواند تب را تشدید کند، جلوگیری می‌نماید. برای نوزادان زیر یک سال، به تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک ادامه دهید و از دادن آب خودداری کنید. در کودکان بالای شش ماه، می‌توانید از محلول‌های هیدراتاسیون داروخانه‌ها استفاده کنید. کودکان بزرگتر می‌توانند آب یا آبمیوه رقیق شده بخورند.
3. پوشاندن لباس‌های سبک به کودک و تنظیم دمای اتاق
به کودک لباس‌های سبک بپوشانید و از پتوهای سنگین و گرم استفاده نکنید. لباس‌های سبک به خنک شدن بدن کودک کمک می‌کنند. همچنین، دمای اتاق را خنک و راحت نگه دارید تا به کاهش تب کمک شود. برای نوزادان زیر یک سال، کیسه خواب یا پتوهای سبک کافی است. برای کودکان بالای یک سال، هنگام خواب از ملحفه یا پتوهای نازک استفاده کنید.
4. استفاده از داروهای بدون نسخه
در صورتی که تب کودک باعث ناراحتی او شده، می‌توانید از داروهای ضد تب استفاده کنید. استامینوفن برای کودکان بالای دو ماه و ایبوپروفن برای کودکان بالای شش ماه گزینه‌های مناسبی هستند. دوز دارو را حتماً طبق دستورالعمل مصرف کنید و هرگز به کودک آسپیرین ندهید، زیرا این دارو می‌تواند منجر به بروز سندروم ری، یک بیماری نادر اما کشنده، شود.
5. استراحت کافی
اجازه دهید کودک به اندازه کافی استراحت کند. استراحت به بدن فرصت می‌دهد تا با عفونت مبارزه کرده و بهبودی سریع‌تری پیدا کند.
6. استفاده از کمپرس سرد
استفاده از کمپرس سرد بر روی پیشانی، پشت گردن یا مچ‌های کودک می‌تواند به خنک کردن بدن و کاهش دمای آن کمک کند. کمپرس سرد باید به مدت 10 تا 15 دقیقه روی پوست قرار بگیرد تا تاثیر خود را نشان دهد. اما حواستان باشد که کمپرس نباید خیلی سرد باشد که باعث ناراحتی کودک شود.
مطالعه بیشتر: علت تب کودک بدون علائم و راهکارهای درمان آن
تب بر قوی برای کودکان
کاهش تب در کودکان یکی از دغدغه‌های اصلی والدین است، به‌ویژه زمانی که کودک به شدت احساس ناراحتی می‌کند. در این شرایط، استفاده از تب‌برهای مؤثر می‌تواند به سرعت حال کودک را بهتر کند. جالب است بدانید که استامینوفن و ایبوپروفن دو مورد از قویترین، محبوب‌ترین و پرکاربردترین داروها برای کاهش تب در کودکان هستند. هرکدام از این داروها با توجه به سن و وزن کودک تجویز می‌شوند و کمک می‌کنند تا دمای بدن به حالت طبیعی برگردد.
اما صبر کنید! هنوز اصل داستان باقی مانده! وقتی از این داروها استفاده می‌کنید، باید دقت کنید که بر اساس وزن کودک از دوز مناسب دارو مصرف می‌کنید. استامینوفن به دلیل ایمنی بیشتر در همه سنین قابل استفاده است، ولی دقت کنید که ایبوپروفن تنها برای کودکان بالای شش ماه قابل مصرف است. شما می‌توانید با کمک جدول زیر دوز مناسب داروی تب بر کودکتان را تشخیص دهید:
وزن کودک (کیلوگرم) | دوز استامینوفن (میلی‌گرم) | دوز ایبوپروفن (میلی‌گرم) |
3–5 | 40 | - |
5–8 | 80 | - |
8–10.5 | 120 | 50 |
10–16 | 160 | 100 |
16.5–21.5 | 240 | 150 |
22–27 | 320 | 200 |
27–32 | 400 | 250 |
32–43 | 480 | 300 |
زمان مراجعه به پزشک در موقع تب کودکان
تا اینجا گفتیم که تب در کودکان یک واکنش طبیعی بدن به عفونت‌ها است و در بسیاری از موارد جای نگرانی ندارد. با این حال، گاهی اوقات ممکن است تب نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد که نیاز به توجه فوری و شاید آزمایشات بیشتر دارد. شما باید بدانید که چه زمانی تب کودک نیازمند مراجعه به پزشک است تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنید. در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که نیاز به مراجعه به پزشک دارند:
کودکان زیر 3 ماه
در نوزادان زیر 3 ماه، سیستم ایمنی بدن هنوز به طور کامل شکل نگرفته، بنابراین هر گونه تب بالای 38 درجه سانتی‌گراد باید جدی گرفته شود. در این سن، حتی یک تب خفیف می‌تواند نشانه‌ای از عفونت جدی باشد. بنابراین، اگر نوزاد زیر 3 ماه شما تب دارد، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید تا بررسی‌های لازم انجام شود.
کودکان بالای 3 ماه
برای کودکان بالای 3 ماه، اگر دمای بدن به 38.5 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر برسد، باید با پزشک مشورت کنید. همچنین، اگر تب کودک بالای 38.5 درجه سانتی‌گراد بیش از 2 روز ادامه داشته باشد یا مکرراً برگردد، نیاز به بررسی پزشکی دارد. این موارد ممکن است نشان‌دهنده وجود عفونت‌هایی مانند عفونت گوش، سینوزیت یا حتی عفونت‌های باکتریایی باشد که نیاز به درمان فوری دارند.
عدم پاسخ به دارو
اگر تب کودک با استفاده از داروهای تب‌بر مانند استامینوفن یا ایبوپروفن پایین نیاید یا تب به سرعت پس از قطع دارو برگردد، این وضعیت می‌تواند نشانه‌ای از یک عفونت مقاوم باشد. در چنین شرایطی، بهتر است با پزشک تماس بگیرید تا علت دقیق بررسی شود.
علائم نگران‌کننده همراه با تب
مراقب باشید! وجود علائم غیرمعمول همراه با تب می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی‌تر باشد. اگر کودک شما همراه با تب دچار علائم زیر است باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
خواب‌آلودگی شدید
تحریک‌پذیری غیرعادی
کاهش قابل توجه در مصرف مایعات
نشانه‌های کم‌آبی مانند دهان خشک، چشمان فرو رفته یا کاهش ادرار
سفتی گردن
سردرد شدید
گلودرد بسیار دردناک
استفراغ مکرر
درد شکمی
اسهال مداوم
بثورات پوستی غیرمعمول
این علائم می‌توانند نشانه‌ای از شرایطی مانند مننژیت، عفونت‌های باکتریایی جدی یا سایر عفونت‌های سیستمیک باشند که باید توسط پزشک بررسی شوند.
شرایط خاص
در مورد کودکانی که با مشکلات ایمنی دست به گریان هستند، مانند کودکان مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل، سرطان یا کودکانی که داروهایی مصرف می‌کنند که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند، هرگونه تب باید با دقت بیشتری پیگیری شود. همچنین، اگر کودک در محیط بسیار گرم قرار گرفته و تب دارد، ممکن است خطر گرمازدگی یا هایپرترمی وجود داشته باشد که نیاز به مراقبت فوری دارد. بنابراین، توجه به علائم و رفتار کودک، همراه با استفاده از تجربیات پزشکی، بهترین راه برای حفظ سلامت و ایمنی کودک در زمان تب است.
سخن پایانی
در این مقاله، راهنمای کاملی برای پایین آوردن تب کودک در خانه ارائه شد که می‌تواند به شما کمک کند تا با اطمینان و آرامش بیشتری از فرزندتان مراقبت کنید. همان‌طور که گفته شد، تب در کودکان معمولاً نشانه‌ای از فعالیت سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت‌ها است و در بسیاری از موارد جای نگرانی ندارد. با این حال، در زمان روبرو شدن با تب کودک به موارد زیر توجه کنید:
تب را به درستی تشخیص دهید: دمای بدن کودک را با استفاده از دماسنج‌های دیجیتال اندازه‌گیری کنید و به علائم همراه با تب دقت کنید.
روش‌های خانگی را امتحان کنید: از حمام با آب ولرم، مصرف مایعات کافی، پوشاندن لباس‌های سبک، و استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تب استفاده کنید.
از داروهای بدون نسخه با دقت استفاده کنید: در صورت لزوم، داروهای تب‌بر مناسب سن و وزن کودک را مصرف کنید و از دوز صحیح مطمئن شوید.
به علائم نگران‌کننده توجه کنید: اگر تب همراه با علائم غیرعادی یا مداوم بود، حتماً با پزشک مشورت کنید.
با رعایت این نکات، می‌توانید به کاهش تب کودکتان کمک کرده و او را در مسیر بهبودی قرار دهید.
سوالات متداول
چگونه می‌توانم دمای بدن کودک را به درستی اندازه‌گیری کنم؟
برای اندازه‌گیری دقیق دمای بدن کودک، از یک دماسنج دیجیتال استفاده کنید و ترجیحاً دما را از طریق دهان، زیر بغل یا برای نوزادان از مقعد اندازه بگیرید.
آیا استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تب کودک مناسب است؟
بله، استفاده از کمپرس سرد روی پیشانی یا گردن کودک می‌تواند به کاهش تب کمک کند، اما از آب یخ یا کمپرس‌های بسیار سرد اجتناب کنید.
چرا دمای بدن کودک در شب‌ها بیشتر از روزها بالا می‌رود؟
به دلیل تغییرات طبیعی در ریتم روزانه بدن، دمای بدن در شب ممکن است کمی افزایش یابد، اما اگر تب شدید شد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
چرا کودک بعد از مصرف داروی تب‌بر هنوز احساس داغی دارد؟
داروهای تب‌بر ممکن است زمان ببرند تا اثر کنند و حتی پس از کاهش دما، ممکن است بدن کودک هنوز داغ به نظر برسد. این امر طبیعی است و باید درمان خانگی را ادامه داده و به او مایعات بدهید.
چه زمانی تب کودک نیاز به مراجعه فوری به اورژانس دارد؟
اگر تب کودک بالاتر از 40 درجه سانتی‌گراد است یا با علائمی مانند تشنج، مشکل در تنفس یا خواب‌آلودگی شدید همراه است، باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
آیا تب همیشه نشانه عفونت است؟
تب اغلب به دلیل عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی است، اما می‌تواند به دلایل دیگری مانند واکسیناسیون یا دندان درآوردن نیز ایجاد شود.