علت تب کودک بدون علائم و راهکارهای درمان آن

تب در کودکان و نوزادان زمانی اتفاق می‌افتد که دمای بدن آنها 38 درجه یا بالاتر باشد. دمای طبیعی بدن هر کودک متفاوت از سایرین است و طی 24 ساعت شبانه‌روز، این دما مدام بالا و پایین می‌رود. وقتی با دماسنج، دمای بدن کودک یا نوزاد خود را اندازه گرفتید و با عددی مانند 38 درجه یا بالاتر از آن روبه‌رو شدید، لازم است تا به این وضعیت رسیدگی کنید. البته همیشه حرارت بالای بدن، نشانه یک بیماری جدی نیست.

گاهی اوقات ناراحتی‌های جزئی باعث افزایش درجه حرارت می‌شوند، گاهی هم تب بدون علت در کودکان و نوزادان رخ می‌دهد و در عین حال عفونت‌های خطرناک هم می‌توانند موجب بروز تب شوند. در حالی که عفونت‌ها و بیماری‌های جدی با علائم دیگری همچون اسهال، استفراغ و غیره نیز همراه هستند و اغلب باعث بی‌حالی و بی‌اشتهایی کودکان می‌شوند، مواقعی هم وجود دارند که کودک شما هیچ علائمی ناشی از سرماخوردگی و دیگر بیماری‌ها را از خود بروز نمی‌دهد. در چنین مواردی چه باید کرد؟ به خواندن این مطلب ادامه دهید تا از نتایج بررسی‌های متخصصین و صحبت‌های کارشناسان درباره این موضوع مطلع شوید.

 

علت تب بدون علائم سرماخوردگی در کودکان

به ندرت پیش می‌آید که تب به خودی خود یک بیماری مستقل باشد، اما دلایلی که باعث بروز انواع تب می‌شوند، می‌توانند خطرات جدی به دنبال داشته باشند. بد نیست بدانید که بدن برای حفظ دمای مناسب، روش‌های مختلفی را در پیش می‌گیرد و برخی از اندام‌ها مانند مغز، پوست، ماهیچه‌ها و حتی عروق خونی، کمک می‌کنند تا دمای بدن تنظیم شود. گاهی از طریق تعریق، گاهی با جلوگیری از عرق کردن، نگه داشتن و نداشتن آب در بدن، حرکت خون در سطح پوست و بالعکس و در نهایت تشویق کردن شما به اینکه به دنبال محیطی گرم‌تر یا سرد‌تر باشید. وقتی کودکان بدون علائم سرماخوردگی تب دارند، در واقع بدن آنها از روش‌های فوق کمک گرفته است تا موقتاً این ترموستات را در دمای بالاتری تنظیم کند، چرا؟ در ادامه بررسی خواهیم کرد.

1- عفونت‌های ویروسی

اگر حرارت بدن کودک شما 38 درجه و بالاتر است، این احتمال وجود دارد که ویروس‌ها به بدن او راه پیدا کرده و باعث عفونت ویروسی شده باشند. گاهی اوقات عفونت‌های ویروسی بدون علائمی همچون سرفه، عطسه، تهوع یا احساس درد در ناحیه گلو ایجاد می‌شوند.

2- عفونت باکتریایی

دلیل اصلی تب بی علت در نوزادان و کودکان، ممکن است عفونت باکتریایی باشد. از این دست دلایل تب می‌توانیم به بیماری‌هایی از قبیل التهاب حلق، التهاب مجاری تنفسی، التهاب گوش و یا عفونت‌ ادراری کودکان اشاره کنیم که اغلب نشانه‌های معمول سرماخوردگی را به دنبال ندارند.

3- واکسیناسیون

واکسن‌ها نیز می‌توانند دلیلی برای ابتلا به تب بدون علائم در کودکان و نوزادان باشند. واکسن روشی موثر برای پیشگیری از بیماری‌های عفونی است اما بدن با مشاهده عوامل خارجی همچون واکسن از خود واکنش نشان داده و در‌نتیجه علائمی مانند تب بروز پیدا می‌کنند.

4- التهاب

التهاب بخشی از وظایف سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شود و با درگیر شدن سیستم دفاعی، احتمال بروز تب نیز افزایش می‌یابد. با این حساب، بیماری‌های التهابی می‌توانند منجر به بالا رفتن دمای بدن نوزادان و کودکان شوند. برای مثال بیماری‌هایی مانند التهاب روده و معده، لوپوس، التهاب استخوان و بیماری کرون می‌توانند بدون بروز علائم سرماخوردگی، به تب منجر شوند.

5- عوارض دارویی

گاهی اوقات عفونت ویروسی یا باکتریایی در کودکان و نوزادان دیده نمی‌شود، اما آنها همچنان تب را تجربه می‌کنند. در این صورت ممکن است عوارض مصرف دارو باعث بالا رفتن دمای بدن آنها شده باشد. چرا‌که بسیاری از داروها عوارض جانبی دارند و این احتمال وجود دارد که در برخی افراد عارضه‌ای همچون تب ایجاد کنند. داروهای ضد التهاب غیر‌استروئیدی و حتی آنتی بیوتیک‌ها از این دست محسوب می‌شوند.

6- عوامل محیطی

بعضی از عوامل محیطی نیز ممکن است به افزایش دمای بدن کودکان و نوزادان کمک کنند. پوشیدن لباس بیش از حد، قرار‌گیری کودکان در فضای گرم، تحرک زیاد و فعالیت‌های فیزیکی شدید، تغییرات دما و حتی هیجان و استرس هم می‌توانند به تب بی‌دلیل و بدون علائم سرماخوردگی منتهی شوند.

 

چه بیماری‌هایی باعث ایجاد تب بی‌دلیل در کودکان و نوزادان می‌شوند؟

چنانچه دمای بدن کودکان و نوزادان از 37.9 درجه تجاوز کند و علائم معمول بیماری‌هایی چون سرماخوردگی را نداشته باشد، تحت عنوان تب بی‌صدا، تب بی‌دلیل، تب خاموش یا به گفته برخی تب پنهان (مخفی) شناخته می‌شود. همان‌طور که در بخش‌های قبلی ذکر شد، دمای هوا و تحرک زیاد می‌توانند بر‌افروختگی و دمای بالا بدن کودکان را به دنبال داشته باشند، اما گاهی اوقات هم ممکن است تب در اثر ابتلا به بیماری‌هایی همچون پنومونی (سینه پهلو)،‌ عفونت گوش، التهاب روده و معده (گاستروانتریت)، التهاب استخوان (استئومیلیت)، مننژیت، عفونت ادراری کودکان، آرتریت عفونی، امفالیت یا عفونت پوستی مشاهده شود.

علائم و نشانه‌های تب بی‌دلیل در کودکان

برای تشخیص تب کودک، معمولا باید صورت آنها را لمس کنید تا شدت حرارت را تشخیص دهید. همچنین قرمزی یا بر‌افروختگی صورت می‌تواند نشانه‌ای از تب باشد. علاوه‌بر‌این کودکان گاهی احساس ناراحتی می‌کنند و به مانند روزهای عادی در جنب و جوش نیستند. علائم دیگری همچون لرز، اسهال، تعریق، استفراغ، سرگیجه و درد هم ممکن است به همراه تب نمایان شوند. گاهی اوقات هم شما التهاب گوش و بی‌خوابی را در کودک خود مشاهده می‌کنید و پس از اندازه‌گیری دمای بدن او، متوجه تب می‌شوید. این نشانه‌ها اغلب در پی عفونت‌های ویروسی و باکتریایی آشکار می‌شوند اما تب بی‌دلیل یا تبی که از عفونت‌های پنهان سرچشمه می‌گیرد، معمولا با علائم زیر همراه است:

• بی‌اشتهایی و تغذیه نا‌مناسب
• بی‌قراری
• گریه بی‌دلیل
• سستی
• رنگ‌پریدگی
• تماس چشمی ضعیف
• تنفس غیر‌عادی
• احساس ناراحتی
• لرز
• اختلال خواب   

 

علت قطع نشدن تب در کودکان

از دلایل قطع نشدن تب بی‌دلیل در کودکان، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت: عفونت (بالاخص عفونت باکتریایی) معمولا با تب طولانی مدت همراه است و تا زمانی که اقدامی برای درمان آن صورت نگرفته، ممکن است ادامه داشته باشد.
• گرم کردن محیط و پوشیدن لباس‌های گرم: در مواقع تب کودکان، توصیه می‌شود دمای محیط خنک نگه داشته شود و از پوشاندن لباس‌های گرم به نوزادان و کودکان خودداری شود. در غیر این‌ صورت، ممکن است تب دوره طولانی‌تری را سپری کند.
• عدم نوشیدن مایعات: کم‌آبی بدن به افزایش دما کمک می‌کند و باعث شدت گرفتن تب می‌شود، بنابراین عدم نوشیدن مایعات کافی می‌تواند باعث قطع نشدن تب در کودکان و نوزادان شود.
• استفاده نادرست از داروهای تب‌بر: استفاده صحیح از داروهای تب‌بر باعث کاهش دما و قطع شدن سریع‌تر تب می‌شود و بر‌عکس، عدم مصرف درست آنها، دوره تب را طولانی‌تر خواهد کرد.

 

 

تب چند درجه باعث تشنج می‌شود؟

تب کودک موضوعی نگران کننده برای هر پدر و مادری است و گاهی تب بالا می‌تواند به تکان خوردن تمام بدن یا از هوش رفتن تبدیل شود که بسیار وحشتناک‌تر است. تشنج ناشی از تب در کودکان و نوزادان، اغلب بین 3 ماهگی و 6 سالگی، و در شرایطی که دمای بدن آنها بیش از حد افزایش یافته اتفاق می‌افتد. اگرچه نمی‌توان به‌طور دقیق درجه وقوع تشنج را محاسبه کرد (به خاطر تفاوت شرایط بدنی افراد) اما، تحقیقات نشان داده‌اند دمای بالاتر از 39 درجه، گاهی اوقات با تشنج همراه است.

 

هنگام مواجهه با تشنج ناشی از تب کودکان، چه اقداماتی باید انجام داد؟

تشنج ناشی از تب، مانند هر تشنج دیگری باید کنترل شود، چگونه؟ در پایین برخی از اقدامات مناسب را شرح خواهیم داد.

• قبل از هر کاری، آرامش خود را حفظ کنید.
• کودک یا نوزاد خود را روی زمین بگذارید (کاملا به آرامی).
• اطراف کودک را خالی کنید و سپس او را روی پهلو قرار دهید.
• لباس نزدیک به سر و گردن را شل کنید.
• مدت زمان تشنج را پیگیری کنید (تشنج بیشتر از 5 دقیقه به درمان فوری نیاز دارد).
• علائم تنفسی کودک را بررسی کنید.
• برای پیشگیری از خفگی، در دهان کودک چیزی قرار ندهید.
• کودک را در آب خنک قرار ندهید.
• حین تشنج، فرزند خود را در آغوش نگیرید.
• در حالی که کنار کودک هستید، با اورژانس تماس بگیرید.

 

 

تشخیص تب پنهان در کودکان (تب بدون علائم سرماخوردگی)

برای تشخیص علت تب پنهان، باید کودک خود را نزد پزشک ببرید و وضعیت او را به طور کامل شرح دهید. در مواردی پزشک پس از معاینات بالینی می‌تواند عامل تب را شناسایی کند اما در صورت عدم تشخیص، برای بررسی احتمال عفونت خونی، CBC، کشت خون، کشت مدفوع و غیره انجام خواهد شد. گاهی هم ممکن است پزشک با توجه به علائم، جهت ارزیابی کامل کودک، شما را به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد.

 

درمان تب بی‌دلیل چگونه انجام می‌شود؟

اگر کودکی دارید که دمای بدن اون غیر‌طبیعی به نظر می‌رسد، قبل از هر چیز باید باید از وجود تب مطمئن شوید. برای این‌کار در نوزادان کمتر زیر یک ماه توصیه می‌شود با استفاده از دماسنج‌های دیجیتالی، دمای زیر بغل آنها را اندازه بگیرید. در سنین بالاتر هم می‌توانید از راه دهان، گوش و زیر بغل میزان تب کودکان خود را مشخص کنید اما باید برای خواندن ارقام روی دماسنج، دقت کافی داشته باشید.

در‌صورتی که از تب کودک اطمینان پیدا کردید، لازم است که اقدام به قطع تب با روش‌های خانگی کنید. برای مثال دمای اتاق کودک را متعادل کنید، لباس‌های گرمی که باعث افزایش دمای بدن کودک می‌شوند را با لباس‌های مناسب‌تر عوض کنید، کودک را به صرف آب یا آب‌میوه تشویق کنید و سعی کنید با پاشویه و با استفاده از یک پارچه تمیز و خیس، حرارت بدن او را کاهش دهید.

چنانچه اقدامات شما موثر واقع نشدند و تب همچنان ادامه داشت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین اطمینان پیدا کنید که اطلاعات کاملی درباره تب و وضعیت سلامت کودک جمع‌آوری کرده‌اید. اطلاعاتی از قبیل:

• تب کودک چقدر طول می‌کشد؟
• چند درجه است؟
• در طول روز چند بار عود می‌کند؟
• هر چند وقت یکبار اتفاق می‌افتد؟
• آیا داروهای مورد استفاده اثر‌بخش بوده‌اند یا نه؟

ارائه این توضیحات به پزشک، بعلاوه علائمی که ممکن است در کودک خود مشاهده می‌کنید (مانند احساس تنبلی یا بی‌حالی و غیره)، می‌توانند در تشخیص بیماری و روند درمان تاثیر‌گذار باشد. برای درمان تب بی‌دلیل کودکان و نوزادان، معمولا یک برنامه درمانی بر‌اساس سن، وضعیت جسمی و سابقه پزشکی آنها طرح‌ریزی می‌شود. در مراحل ابتدایی آزمایشاتی جهت بررسی عفونت و سایر شرایطی که ممکن است تب مخفی را ایجاد کرده باشند انجام می‌شود و پس از آن ممکن است از آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد التهابی برای برطرف کردن بیماری کمک بگیرند (در صورت نیاز).

 

سخن پایانی

تب نشان‌دهنده فعالیت‌های غیر‌طبیعی در بدن است، خواه درگیری سیستم ایمنی با عفونت باشد، خواه عوارض دارویی یا تاثیر واکسیناسیون. به‌طور‌کل شرایط متعددی وجود دارند که موجب افزایش دمای بدن می‌شوند. اما در نوزادان و کودکان اغلب عامل تب عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی همراه با سرفه، گلو‌درد و اسهال است.

با این حال گاهی کودکان بدون علائم سرماخوردگی و نشانه‌های معمول بیماری‌ها، دچار بی‌حالی و تب می‌شوند (تب پنهان). شاید این افزایش دما ناشی از یک بیماری خفیف باشد که حتی بدون مصرف دارو و پس از گذشت مدت زمان کوتاهی بر‌طرف شود؛ اما در عین حال می‌تواند نشانه یک بیماری جدی مانند مننژیت یا سپسیس باشد. با این اوصاف پیگیری وضعیت سلامت کودکان با مشاهده تب‌های بدون علائم و مخفی ضروری است.

 

سوالات متداول

1- چه دماسنجی برای کودکان مناسب است؟

برای کودکان کمتر از 3 سال،‌ توصیه می‌شود از دماسنج‌های مقعدی استفاده کنید که قرائت دقیق‌تری ارائه می‌دهند. اما برای کودکان بزرگتر، دماسنج دهانی مناسب خواهد بود.

2- آیا تب بدون دلیل در کودکان رایج است؟

بله، از آنجا که کودکان همواره در حال رشد هستند، اغلب با عوامل بیماری‌زا مواجه شده و تب بدون دلیل را تجربه می‌کنند.

3- آیا تب بدون علت نشانه‌ای از یک بیماری جدی است؟

در مواقعی ممکن است تب بی‌دلیل کودکان به خودی خود بهبود یابد، چرا‌که بدن آنها با عفونت مبارزه می‌کند و پس از مدتی تب بر‌طرف خواهد شد. ولی گاهی اوقات بیماری‌های جدی مسبب بروز تب هستند. بنابراین مهم است که تغییراتی رفتاری کودک خود را دنبال کنید و با دیدن سایر علائم، به‌طور جدی موضوع را پیگیری کنید.