نقش کلیدی مکمل‌های تنظیم وزن در رسیدن به تناسب اندام و کنترل وزن بر کسی پوشیده نیست. بسیاری از افراد برای لاغر شدن به دنبال بهترین مکمل کاهش وزن و برخی برای بالا بردن وزن خود به دنبال مکمل افزایش وزن هستند. مکمل‌های کاهش و افزایش وزن هر کدام با مکانیزم‌های متفاوتی عمل می‌کنند اما هدف نهایی همه آنها کمک به رسیدن به وزن ایده‌آل است.
امروزه تنوع مکمل‌های تنظیم وزن در بازار بسیار زیاد است و این موضوع انتخاب را در هنگام خرید قرص لاغری یا افزایش وزن، کمی دشوار می‌کند. در این مطلب قصد داریم شما را با انواع مکمل‌های تنظیم وزن، مکانیزم اثر آنها و معرفی برخی از بهترین محصولات موجود در هر دسته آشنا کنیم. در انتها نیز به سؤالات رایج در مورد این دسته از مکمل‌های غذایی پاسخ خواهیم داد. با ما همراه باشید.
انواع مکمل‌های تنظیم وزن
مکمل‌های تنظیم وزن بسته به عملکرد و ترکیبات موجود در آن به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم.
مکمل‌های کاهش وزن
مکمل کاهش وزن به دسته‌ای از مکمل‌های غذایی اطلاق می‌شود که با مکانیزم‌های مختلفی مانند افزایش متابولیسم بدن، کاهش جذب کالری، مهار اشتها یا تحریک فرآیند چربی‌سوزی به کاهش وزن کمک می‌کنند. این دسته از مکمل ها اغلب حاوی ترکیباتی هستند که با تأثیر بر سوخت و ساز، هورمون‌ها یا سیستم عصبی، شرایط بدن را به سمت آب کردن چربی‌های ذخیره شده سوق می‌دهند. سه زیرشاخه اصلی مکمل‌های کاهش وزن عبارت‌اند از:
مکمل‌های چربی سوز
مکمل‌های چربی سوز به عنوان پرطرفدارترین گروه از مکمل‌های لاغری، عمدتاً شامل ترکیباتی مانند ال-کارنیتین، اسید لینولئیک مزدوج (CLA)، عصاره چای سبز، کافئین، عصاره‌ی فلفل، یوهمبین و عصاره تمشک هستند. مکانیزم عمل این دسته از مکمل‌ها، تحریک مستقیم آنزیم‌های لیپاز درون سلول‌های چربی و افزایش واکنش‌های شیمیایی شکسته شدن تری گلیسیریدها و اسیدهای چرب آزاد است که با نام لیپولیز شناخته می‌شود.
بسیاری از ترکیبات چربی‌سوز با افزایش سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی محرک مانند نوراپی نفرین یا تحریک گیرنده‌های بتا-آدرنرژیک، متابولیسم پایه بدن را بالا می‌برند. این فرآیند منجر به افزایش مصرف انرژی و کالری‌سوزی بیشتر شده و نهایتاً به کاهش توده چربی کمک می‌کند. در ساخت بهترین مکمل‌های کاهش وزن از این ویژگی‌ها استفاده زیادی می‌شود.
مکمل‌های کاهنده اشتها
بخش قابل توجهی از مکمل‌های کنترل‌کننده وزن، با تأثیر بر احساس گرسنگی و ایجاد سیری زودهنگام، میزان کالری مصرفی را کاهش می‌دهند. مکمل‌های سرکوب‌کننده اشتها معمولاً در دو دسته فیبرهای رژیمی و عصاره‌های گیاهی دسته‌بندی می‌شوند. فیبرهای محلولی مانند گلوکومانان، پکتین، سدیم آلژینات و پسیلیوم با جذب آب و افزایش حجم در معده، فرد را به مدت طولانی‌تری سیر نگه می‌دارند.
از سوی دیگر، برخی عصاره‌های گیاهی مانند هودیا گوردونی، زالزالک، شنبلیله و جینسینگ به واسطه تأثیر بر ناقل‌های عصبی دخیل در تنظیم اشتها مانند سروتونین یا تأثیر بر هورمون‌هایی مانند کولسیستوکینین و لپتین، میل به غذا را کاهش می‌دهند. این مکمل‌ها می‌توانند به افراد پرخور یا کسانی که اشتهای زیادی دارند کمک کنند تا میزان مصرف کالری خود را محدود کرده و کنترل وزن بهتری داشته باشند.
مکمل‌های مهار کننده جذب کربوهیدرات‌ها
رژیم‌های پرکربوهیدرات نقش زیادی در اضافه وزن و چاقی دارند. برای کمک به کنترل جذب نشاسته و قندهای ساده، مکمل‌هایی با عملکرد بلاک کردن آنزیم‌های گوارشی تجزیه کننده کربوهیدرات‌ها طراحی شده‌اند. این دسته که به مکمل‌های کربوهیدرات بلاکر یا استارچ بلاکر معروفند، عمدتاً شامل مهارکننده‌های آلفا آمیلاز و آلفا گلوکوزیداز هستند.
مؤثرترین مواد گیاهی مورد استفاده در این مکمل‌ها، عصاره لوبیای سفید، نشاسته مقاوم به هضم، عصاره چای سبز و فازئولامین هستند که مانع شکسته‌شدن و جذب بخش قابل توجهی از کربوهیدرات‌های پیچیده غذا شده و کالری و قند جذب شده را محدود می‌کنند. همچنین ترکیب فیبر محلول کیتوزان نیز قادر است چربی‌ها را در روده به دام انداخته و دفع کند. استفاده از این مکمل‌ها در کنار رژیم‌های کم کربوهیدرات و ورزش می‌تواند روند کاهش وزن را تسریع بخشد.
مکمل‌های افزایش وزن
در مقابل مکمل‌های لاغری، دسته‌ای از مکمل‌های بدنسازی نیز وجود دارند که با هدف افزایش حجم و وزن بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مکمل‌ها بسته به نوع ترکیبات و مکانیزم اثر به دو زیر شاخه تقسیم می‌شوند:
مکمل‌های افزایش دهنده توده عضلانی
افزایش حجم و قدرت عضلات یکی از رایج‌ترین اهداف افرادی است که به دنبال بالا بردن وزن خود هستند. مکمل‌های گینر یا افزایش دهنده‌های عضله با فراهم کردن پروتئین، اسیدهای آمینه، کربوهیدرات‌ها، کراتین و سایر ریزمغذی‌های ضروری برای‌هایپرتروفی یا رشد سلول‌های ماهیچه‌ای، حجم و قدرت عضلات را به صورت قابل توجهی بهبود می‌بخشند.
پروتئین وی، پروتئین کازئین، پودرهای گینر با کالری و پروتئین بالا، آمینواسیدهای شاخه‌دار (BCAAs)، گلوتامین، بتا آلانین و کراتین مونوهیدرات از جمله ترکیبات کلیدی مکمل‌های افزایش دهنده حجم عضلات به شمار می‌روند. این مکمل ها با تحریک سنتز پروتئین‌های عضلانی، کاهش میزان تجزیه پروتئین‌ها، افزایش ذخیره انرژی درون سلول‌های ماهیچه به فرم ATP و کراتین فسفات و نیز با بهبود فرآیندهای ریکاوری و ترمیم عضلات بعد از تمرینات سنگین، روند‌هایپرتروفی و رشد حجم را تسهیل می‌کنند.
مکمل‌های محرک اشتها
برخی افراد به دلیل متابولیسم بالا، اشتهای کم یا مشکلات گوارشی در عضله‌سازی و بالا بردن وزن خود با دشواری مواجه هستند. برای این دسته، مکمل‌های تحریک کننده اشتها به کمک تأمین کالری کافی می‌آیند. این محصولات اغلب شامل عصاره‌های گیاهی مانند جینسینگ، رازیانه، زنجبیل، هل، دارچین و نعناع هستند که به واسطه اثرات نیروزا، تقویت گوارش و بهبود جذب مواد مغذی اشتها را افزایش می‌دهند.
برخی مکمل‌های ویتامینی مانند ویتامین ب12، اسید فولیک، روی و منیزیم نیز با تأثیر بر عملکرد سیستم عصبی، هضم و جذب غذا و سطح هورمون‌های تنظیم کننده اشتها، میل به مصرف غذا را تحریک می‌کنند. استفاده از میان وعده‌های کالریک غنی شده با این ترکیبات در طول روز می‌تواند به رفع کمبودهای تغذیه‌ای و دریافت انرژی کافی برای افزایش وزن و حجم عضلات کمک کند.
برای حداکثر بهره‌مندی از مکمل‌های افزایش دهنده وزن، استفاده از یک برنامه تمرینی منظم با تأکید بر حرکات قدرتی چندمفصله در کنار یک رژیم پرکالری، پرپروتئین و سرشار از کربوهیدرات توصیه می‌شود. ترکیب مکمل یاری هوشمند با این دو استراتژی کلیدی می‌تواند هایپرتروفی عضلانی و افزایش سایز و قدرت را به بهترین شکل محقق سازد.
معرفی بهترین محصولات مکمل‌های تنظیم وزن
حال که با دسته‌بندی‌های مکمل‌های تنظیم وزن آشنا شدید، وقت آن رسیده که نگاهی به برخی از بهترین محصولات در این حوزه داشته باشیم:
کپسول ژلاتینی نرم مکس سی ال ای از مکس ماسل نوتریشن
یکی از محبوب‌ترین مکمل‌های چربی سوز موجود در بازار، کپسول‌های مکس سی ال ای است. CLA یا همان اسید لینولئیک مزدوج یک اسید چرب امگا 6 با خواص کاهنده چربی بدن است. این کپسول‌ها همچنین عصاره گل کاچیره را به عنوان یک چربی سوز طبیعی دیگر در ترکیب خود دارند. فرمولاسیون منحصربه‌فرد و ترکیب دو ماده مؤثر در لاغری، مکس CLA را به یکی از بهترین مکمل های کاهش وزن تبدیل کرده است.
قرص سی ال ای 1000 ژن استار
مکمل لاغری سی ال ای 1000 از شرکت ژن استار هر قرص حاوی 1000 میلی گرم CLA خالص است. تحقیقات، اثربخشی CLA را در کاهش چربی‌های شکمی و افزایش متابولیسم چربی ها تأیید کرده‌اند. این مکمل به بهبود کلسترول و تنظیم قند خون نیز کمک خواهد کرد. توصیه می‌شود CLA هم زمان با رژیم غذایی سالم و تحرک کافی برای چند هفته تا ماه مصرف شود تا نتایج قابل ملاحظه ای به دست آید.
قرص ال-کارنیتین و آ ال آ یوروویتال
ال-کارنیتین و اسید آلفا لیپوئیک دو ترکیب سوزاننده چربی در این محصول هستند. ال-کارنیتین وظیفه انتقال اسیدهای چرب را برای سوخت و ساز در میتوکندری سلول‌ها بر عهده دارد و ALA نیز به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی پشتیبانی فرآیند لیپولیز را بر عهده دارد. این قرص ها در کنار رژیم کاهش وزن و ورزش‌های هوازی موجب افزایش انرژی و کاهش قند و چربی خون نیز می‌شوند.
کپسول ابستاپ کارن
ابستاپ یک مکمل ترکیبی چربی سوز قوی برای کاهش سریع و مؤثر وزن است. این محصول کارن شامل ترکیبی هدفمند از فیبرهای محلول مانند گوار، کروم، کافئین، عصاره چای سبز، جینسینگ و برخی دیگر از ترکیبات گیاهی است. مصرف ابستاپ به واسطه ترکیبات خاص خود، چربی ها را می‌سوزاند، اشتها را کنترل می‌کند، متابولیسم را تقویت می‌کند و با کاهش کلسترول و چربی خون همراه است.
قرص شوگر متا بالانس گرین نیچر
شوگر متا بالانس محصولی از شرکت استرالیایی گرین نیچر است که با تنظیم قند خون و متابولیسم کربوهیدرات ها، به تناسب اندام و کاهش وزن کمک می‌کند. کروم، عصاره دارچین، اسید آلفا لیپوئیک، روی و منیزیم از ترکیبات اصلی این مکمل هستند که نقش مهمی در بهبود عملکرد انسولین و کنترل اشتها ایفا می‌کنند. توصیه شده روزانه 1 تا 3 عدد از این قرص ها با وعده‌های غذایی میل شود.
قرص کیتوزان کارن
کیتوزان نوعی فیبر گیاهی است که خاصیت جذب چربی‌های خوراکی را دارد و مکمل‌های حاوی آن برای کاهش کلسترول و وزن تجویز می‌شوند. قرص‌های کیتوزان کارن با جذب چربی ها در دستگاه گوارش، کالری جذب شده را کاهش می‌دهند. علاوه بر این، فیبر موجود در کیتوزان با ایجاد احساس سیری به صورت طبیعی مانع پرخوری می‌شود. این قرص ها بهتر است همراه با وعده‌های اصلی غذایی میل شوند.
کپسول کربوفایت از کارن
کربوفایت یک مکمل کاهش وزن با عملکرد کربوهیدرات بلاکر است. همان‌طور که از نام این محصول کارن پیداست، کپسول‌های کربوفایت جلوی جذب بیش از حد کربوهیدرات ها را می‌گیرند. مؤثرترین ماده در این فرمولاسیون، عصاره لوبیا سفید با خاصیت آنزیمی آلفا آمیلاز است که نشاسته‌ها را متوقف می‌کند. کرومیوم بعنوان عامل پایین آورنده قند خون نیز در ترکیب این محصول به کار رفته است.
کپسول باری اسلیم از باریج اسانس
باری اسلیم محصولی گیاهی از شرکت باریج اسانس و ترکیبی از مؤثرترین عصاره‌های لاغری شامل ال-کارنیتین، پلی فنل‌های چای سبز، کافئین، عصاره گارسینیا کامبوجیا و سی ال ای است و به همین دلیل یکی از بهترین مکمل های کاهش وزن به شمار می‌رود. این کپسول‌ها با افزایش متابولیسم، لیپولیز بافت‌های چربی و کاهش میل به پرخوری، روند کاهش وزن را تسریع می‌کنند. مصرف روزانه 1 تا 2 کپسول باری اسلیم نیم ساعت قبل از وعده‌های اصلی یا تمرین ورزشی توصیه شده است.
سؤالات متداول درباره مکمل‌های تنظیم وزن
آیا مصرف مکمل‌های تنظیم وزن بدون رعایت رژیم غذایی و ورزش مؤثر است؟
مکمل‌های کاهش وزن یا افزایش وزن هرچند به تنهایی هم تأثیرگذار هستند اما بهترین نتیجه را در کنار یک برنامه غذایی اصولی و فعالیت بدنی منظم خواهند داشت. این مکمل ها با تسریع روند نتیجه گیری از رژیم و ورزش را ممکن می‌سازند.
مصرف مکمل‌های تنظیم وزن برای چه کسانی مناسب نیست؟
افرادی که دارای بیماری‌های خاص مانند دیابت، فشار خون، اختلالات تیروئید، بیماری‌های قلبی و کلیوی هستند یا داروهای خاصی مصرف می‌کنند، بهتر است پیش از خرید مکمل‌های لاغری یا چاقی با پزشک خود مشورت کنند. مصرف این مکمل ها همچنین برای خانم‌های باردار و شیرده و کودکان توصیه نمی‌شود.
دوز مصرف مکمل‌های تنظیم وزن چقدر است؟
دوز دقیق مصرف هر مکمل بر اساس ترکیبات و برند سازنده آن متفاوت است و حتماً باید طبق دستور درج شده بر روی جعبه یا بروشور محصول تنظیم گردد. به طور متوسط اغلب این مکمل‌ها به صورت روزانه 2 تا 3 بار و هر بار 1 عدد کپسول یا قرص مصرف می‌شوند.
تا چه مدت می‌توان از مکمل‌های تنظیم کننده وزن استفاده کرد؟
بسته به نوع محصول و هدفی که از مصرف آن دارید، طول دوره مکمل یاری می‌تواند از یک ماه تا 3 ماه یا بیشتر متغیر باشد. برای کاهش وزن، حداقل یک دوره 2 ماهه مصرف مکمل ضرورت دارد که البته قابل تکرار است. برای افزایش وزن نیز بسته به میزان وزن افزوده، ممکن است دوره مصرف طولانی‌تر باشد.
آیا مصرف مکمل‌های کاهش یا افزایش وزن عوارض جانبی هم دارد؟
عموم مکمل‌های تنظیم کننده وزن در دوزهای توصیه شده عوارض چندانی ندارند اما برخی افراد ممکن است دچار علائم گوارشی گذرا مانند حالت تهوع، نفخ، یبوست، اسهال یا سوزش سر دل پس از مصرف شوند که با کاهش دوز قابل رفع است. برخی ترکیبات محرک مانند کافئین نیز ممکن است موجب بی‌خوابی یا تپش قلب گردند. در صورت بروز هر گونه عوارض شدید، مصرف مکمل را قطع کرده و با پزشک مشورت کنید.
جمع‌بندی
مکمل‌های تنظیم وزن با مکانیزم‌های مختلفی مانند افزایش متابولیسم، کاهش کالری جذب شده یا تأثیر بر حجم عضلات به شما کمک می‌کنند تا به تناسب اندام و وزن دلخواه خود دست یابید. انتخاب بهترین مکمل کاهش وزن یا بهترین مکمل افزایش وزن بستگی به نیازها و شرایط بدنی، سبک زندگی و اهداف شما دارد.
در این مطلب شما را با انواع محصولات لاغری و چاقی آشنا کردیم و برخی از تأثیرگذارترین این مکمل ها را معرفی کردیم. با درک صحیح از نحوه عملکرد این دسته از مکمل‌های تغذیه‌ای، مصرف هوشمندانه و به اندازه، و ترکیب آنها با یک سبک زندگی فعال و رژیم سالم می‌توانید به سلامت به وزن مطلوب خود برسید. در انتخاب مکمل خود از داروخانه آنلاین حتماً به کیفیت، اصالت و اعتبار برند سازنده توجه کنید.