آرایشی و بهداشتی
آیا می‌دانستید که بیماری دیابت، جزو شایع‌ترین بیماری‌ها محسوب می‌شود؟! تمدن جدید، با توجه به شهرنشینی و محدود کردن فعالیت انسان‌ها و افزایش مصرف مواد پرانرژی، بیماری‌های جدیدی را به وجود آورده است که دیابت نیز از جمله این بیماری‌ها محسوب می‌شود. این بیماری دارای عوارض جانبی قابل توجهی است که شاید مهم‌ترین آن‌ها زخم پای دیابتی باشد. روزانه هزاران نفر با مراجعه به داروخانه‌های کشور، به دنبال دارو و پماد مناسب برای زخم پای دیابتی می‌گردند. اما آیا همه این افراد از میزان اثرگذاری، کاربرد، نحوه استفاده و موارد منع مصرف این پمادها اطلاع دارند؟ پاسخ این سوال خیر است؛ پس اگر می‌خواهید درباره پمادهای مخصوص زخم پای دیابتی بدانید، توصیه می‌کنیم که این مقاله از تیم زیوش را مطالعه کنید.
اهمیت مراقبت از زخم پای دیابتی چیست؟
زخم پای دیابتی به‌عنوان مهم‌ترین عارضه دیابت معرفی شده است. این عارضه سبب ایجاد درد و رنج فراوان و تحمیل هزینه‌های گزاف به بیماران می‌شود و به قدری شایع است که هر 30 ثانیه، یک قطع عضو در دنیا به‌خاطر زخم پای دیابتی اتفاق می‌افتد. این مشکل سالانه در 2% از افراد دیابتی بروز پیدا می‌کند؛ که در این شرایط اگر سیستم عصبی پا نیز درگیر شود، میزان شیوع را تا 7% افزایش می‌دهد. حتی اگر فردی که دچار زخم پای دیابتی شده است درمان شود، تا 50% احتمال ابتلای مجدد وجود دارد. نکته مهمی که وجود دارد این است که، عفونت زخم پای دیابتی، در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است منجر به قطع عضو شود.
پس انتخاب مناسب‌ترین پماد زخم پای دیابتی، در کنار مصرف دارو برای درمان دیابت، اصلی‌ترین فعالیت یک فرد دیابتی است. معمولاً پزشکان با توجه به درجه زخم و سوابق پزشکی بیمار، پماد مناسب را برای او انتخاب می‌کنند؛ اما بهترین پماد مخصوص زخم پای دیابتی چیست؟ در ادامه مطلب، لیستی از بهترین پمادها برای درمان زخم پای دیابتی آورده شده است؛ توصیه می‌شود علاوه بر آن‌ها، نسبت به داروهای مخصوص درمان دیابت نیز بیشتر آگاهی داشته باشید.
زخم پای دیابتی نکات قابل‌توجه دیگری نیز دارد؛ که برای دانستن این نکات، پیشنهاد می‌کنیم به مقاله زخم پای دیابتی چیست سر بزنید!
معرفی 10 پماد برای زخم پای دیابتی
در ادامه، لیستی از ده پماد مناسب برای زخم پای دیابتی معرفی شده است؛ اما باید به این نکته نیز توجه کنید که قبل از استفاده از هر پمادی، با پزشک خود مشورت و از انجام هر نوع خود درمانی یا مصرف دارو، بدون نظارت پزشک خودداری کنید. بیشتر این داروها، نیاز به نسخه پزشک دارند؛ بنابراین اگر نسخه ندارید، باید مجاز بودن خرید بدون نسخه پماد را بررسی کنید.
پماد هیدروکورتیزون
این پماد در دسته کورتیکواستروئیدها قرار دارد و مهم‌ترین کاربرد آن، کاهش التهاب و ترشحات پوستی است. از این پماد در درمان زخم پای دیابتی نیز می‌توان استفاده کرد؛ زیرا باعث کاهش التهاب و ترشحات زخم می‌شود. این دارو محتویات خود را روی هسته سلول قرار می‌دهد و با اثر بر DNA، باعث ساخت نوعی آنزیم مهارکننده می‌شود که می‌تواند التهاب را مهار کند. از نکات مهم و قابل توجه مصرف این پماد، این است که مصرف آن در مادران باردار و شیرده، باید با احتیاط و زیر نظر پزشک انجام شود؛ چرا که امکان ورود آن به شیر مادر وجود دارد. فروش این پماد زخم پای دیابتی بدون نسخه پزشک ممنوع است.
پماد سیلور سولفادیازین
این پماد یک آنتی‌بیوتیک موضعی است و بر پایه نقره ساخته شده و یک پماد مناسب برای زخم پای دیابتی است. مصرف عمده این پماد در سوختگی‌های درجه دو و سه است، اما در مدیریت زخم پای دیابتی نیز مؤثر است. فولیک‌اسید یک ماده مهم برای ادامه حیات باکتری‌ها است؛ که نحوه اثر این دارو به آن مرتبط است. سیلور سولفادیازین با مهار سنتز اسید فولیک، مانع از رشد باکتری‌ها بر روی زخم می‌شود. باید توجه کنید که در صورت مصرف طولانی‌مدت این دارو، موارد زیر باید تحت نظر باشند:
- تست ادرار
- تست عملکرد کلیوی
- تست شمارش گلبول‌های قرمز
همچنین این پماد در سه ماه سوم بارداری منع مصرف دارد و در 6 ماهه اول بارداری نیز باید زیر نظر پزشک مصرف شود. هنوز مشخص نشده است که پماد سیلور سولفادیازین در دوران شیردهی می‌تواند وارد شیر مادر شود یا نه؛ به همین دلیل در این دوران، باید زیر نظر پزشک مصرف شود.
پماد مترونیدازول (متروژل®/نوریتات®)
مترونیدازول یک آنتی‌بیوتیک و ضدعفونی‌کننده است؛ که برای عفونت‌های باکتریایی، به‌خصوص باکتری‌های بی‌هوازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این باکتری‌ها در زخم‌های دیابتی بسیار شایع هستند؛ پس استفاده از این دارو به‌عنوان پماد زخم پای دیابتی کمک‌کننده است. باید دقت کنید که برای پیشگیری از زخم پای دیابتی و در زخم‌های موقتی و خفیف، می‌توان از پماد مترونیدازول استفاده کرد. این دارو توانایی ترکیب شدن با آنتی‌بیوتیک‌های دیگر را دارد؛ تا درمان مؤثرتری داشته باشیم. مقدار و دوره مصرف بستگی به شدت عفونت و پاسخگویی بیمار به درمان دارد. پماد مترونیدازول برای درمان زخم پای دیابتی با نام تجاری متروژل و نوریتات در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد.
پماد کلوتریمازول
کلوتریمازول یکی از مؤثرترین پمادها برای پیشگیری و درمان عفونت، در زخم پای دیابتی است. این پماد در دسته داروهای ضد قارچ قرار دارد؛ بنابراین مانع از رشد قارچ‌ها و پیشروی عفونت قارچی در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود که به همین دلیل در زخم پای دیابتی استفاده می‌شود. نکات مهمی که در مصرف این پماد باید مدنظر داشته باشید، این است که:
- در صورت تشدید سوزش در محل استفاده، مصرف این دارو باید قطع شود.
- از تماس دارو با چشم باید خودداری شود.
- این پماد در دوران بارداری و شیردهی باید زیر نظر پزشک مصرف شود و خرید این دارو بدون نسخه پزشک ممنوع است.
پماد آلفا
این پماد یک پماد با پایه گیاهی است و حاوی عصاره گیاه لاوسون، برگ گیاه حنا و ریزوم گیاه زردچوبه است. پماد آلفا کاربردهای گوناگونی، از جمله حساسیت‌های پوستی، اگزما، التهاب، سوختگی، بریدگی و درمان زخم پای دیابتی دارد. گیاه لاوسون علاوه بر خواص ضد میکروبی که دارد، می‌تواند بدون ایجاد عوارض جانبی، التهاب را بهبود بخشد و روند ترمیم زخم را سریع‌تر کند. ترکیب دیگری که در پماد آلفا وجود دارد، عصاره ریزوم گیاه زردچوبه است که باز هم خواص ضد التهابی و ضد میکروبی دارد؛ بنابراین می‌تواند در روند بهبود زخم مفید باشد. برای مصرف پماد آلفا، در ابتدا باید زخم را با ملایمت شسته و خشک کنید، سپس لایه نازکی از پماد را بر روی زخم قرار دهید. در ادامه، یک پوشش پلاستیکی مانند کیسه فریزر بر روی آن قرار دهید و در نهایت باندپیچی کنید. این پماد را می‌توان به‌صورت باز نیز استفاده کرد و باندپیچی اجباری نیست.
برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره بهترین دارو برای درمان دیابت، به مقاله مربوطه مراجعه کنید.
پماد موپیروسین (باکتروماد®)
موپیروسین که با نام تجاری باکتروماد شناخته می‌شود، خاصیت ضد میکروبی دارد و به طور ویژه بر باکتری‌هایی که در سطح پوست هستند، اثر می‌گذارد. این دارو می‌تواند در درمان زخم پای دیابتی که عفونی شده باشد، مورد استفاده قرار گیرد. پماد باکتروماد با ممانعت از سنتز پروتئین‌های باکتری، مانع از تکثیر باکتری و گسترش عفونت می‌شود. استفاده از این پماد برای زخم پای دیابتی، به‌صورت موضعی و طبق دستور پزشک است. با اینکه این دارو ایمن است، اما این پماد نقش مکمل را دارد و سایر درمان‌ها را پوشش می‌دهد.
پماد پلی‌هگزا متیلن بیگوانید (PHMB)
پماد پلی‌هگزا متیلن بیگوانید، یک پماد مناسب برای زخم پای دیابتی است که با نام اختصاری PHMB نیز شناخته می‌شود. این دارو فعالیت ضدمیکروبی خوبی دارد و می‌تواند علیه باکتری‌ها، قارچ‌ها و بسیاری از ویروس‌ها موثر باشد؛ بنابراین به کاهش شدت عفونت در زخم پای دیابتی کمک می‌کند. داروی PHMB همچنین می‌تواند به علت اثرات ترمیم‌کنندگی و مرطوب‌کنندگی زخم - که برای تسریع بهبودی زخم لازم است - به راحتی در پانسمان‌ها، ژل‌ها و پمادهایی که مخصوص درمان زخم پای دیابتی هستند، مورد استفاده قرار گیرد. اما نکته قابل‌توجه در مصرف این دارو، نحوه استفاده از پماد است که باید طبق دستور پزشک مصرف شود.
پماد کادکسومر آیودین (آیدوزورب®/Cadress®)
این دارو با نام تجاری آیدوزورب یا Cadress در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد. کادکسومر آیودین یک داروی ضدعفونی‌کننده است که به دلیل وجود ید، می‌تواند به کاهش باکتری‌های موجود روی زخم کمک کند. این پماد همچنین با از بین بردن سلول‌های مرده پوست، روند ترمیم زخم را بهبود می‌بخشد؛ بنابراین به‌عنوان پماد مخصوص زخم پای دیابتی استفاده می‌شود. این دارو نکات منفی زیادی نیز دارد که عبارتند از:
- به دلیل وجود ید، باعث ایجاد حساسیت می‌شود؛ بنابراین این پماد برای افراد حساس به ید توصیه نمی‌شود.
- از همین بابت باعث ایجاد مشکلات تیروئیدی در مصرف درازمدت خواهد شد؛ پس استفاده از این دارو به بیماران تیروئیدی پیشنهاد نمی‌شود.
پماد باسیتراسین زینک
یک داروی موضعی برای درمان زخم‌های دیابتی است؛ که به‌صورت پماد آنتی‌بیوتیکی عرضه می‌شود. این پماد می‌تواند با جلوگیری از رشد باکتری‌ها، در بریدگی‌های کوچک، خراش‌ها و جراحات جزئی مؤثر باشد؛ بنابراین به‌طور ویژه در مراحل ابتدایی زخم پای دیابتی کارایی دارد و برای زخم‌های عمیق و عفونت‌های جدی پوستی کاربرد ندارد. به دلیل اینکه باسیتراسین زینک معمولاً به‌عنوان درمان موقت برای زخم‌های پوستی استفاده می‌شود، تجویز آن باید تحت نظر پزشک انجام شود. همچنین بهتر است پزشک شما را در مورد نحوه استفاده از این پماد و عوارض جانبی احتمالی آگاه کند.
پماد بتادین
این دارو یک ضدعفونی‌کننده و ضدالتهاب معروف است؛ که با اینکه به طور مستقیم به‌عنوان پماد مخصوص زخم پای دیابتی معرفی نشده، اما در جلوگیری از بروز عفونت و التهاب موثر است. بنابراین پماد بتادین می‌تواند در کنار سایر داروهای مناسب زخم استفاده شود. از مزایای این دارو، استفاده آسان و کم‌عارضه بودن آن است. بنابراین در کنار درمان‌های اصلی، پماد بتادین پراستفاده‌ترین پماد، برای زخم پای دیابتی است.
ژل ترمیم‌کننده زخم لافاسیل
ژل ترمیم‌کننده لافارر از دسته محصولات تخصصی است که با افزایش سرعت بازسازی و ترمیم بافت آسیب‌دیده پوست، برای استفاده پس از سوختگی، زخم و جراحات طراحی شده است. این ژل با ترکیبات خاص خود، رطوبت پوست را حفظ کرده و از آن در برابر آسیب‌های باکتریایی و عفونت‌ها محافظت می‌کند. این ژل برای ترمیم هر نوع زخمی مناسب است و تحقیقات نشان داده که این ژل در ترمیم ناحیه آسیب‌دیده در زخم پای دیابتی نیز بسیار مؤثر است.
پماد زخم پای دیابتی شنجار
این محصول براساس توصیه‌های طب سنتی ایرانی تهیه شده و شامل عصاره گیاه ابوخلسا، موم زنبور عسل و روغن زیتون است. این ترکیبات باعث افزایش گردش خون در ناحیه زخم و تکثیر بیشتر سلول‌های ترمیم‌کننده ناحیه زخم می‌شوند. علاوه بر این، خاصیت آنتی‌بیوتیکی ذاتی این مواد باعث جلوگیری از بروز عفونت در موضع زخم می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر و خرید این محصول به لینک زیر سر بزنید.
پماد زخم پای دیابتی کاموهیل
پماد کاموهیل حاوی عصاره زردچوبه، آلوئه‌ورا، مورد، آرنیکا، چای سبز و عسل است. این ترکیبات در کنار یکدیگر به کاهش التهاب در ناحیه زخم کمک می‌کند و به مرور باعث ترمیم بهتر زخم پای دیابتی می‌شوند. این محصول برای تمامی درجات زخم پای دیابتی نیز قابل استفاده است و باعث ترمیم بهتر زخم می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر و خرید این محصول به لینک زیر سر بزنید.
معرفی ۶ ترکیب خانگی و گیاهی مورد استفاده برای درمان زخم پای دیابتی
در درمان زخم پای دیابتی، گفته می‌شود که ترکیبات طبیعی و گیاهی کم‌خطرتر هستند و عارضه جانبی کمتری دارند؛ بنابراین امروزه استفاده از پمادها و کرم‌هایی با پایه مواد طبیعی بسیار رایج شده است. اما باید توجه کرد که اثربخشی این پمادها به‌اندازه پمادهای قبلی نیست و باید به‌صورت مکمل استفاده شوند. این مواد عبارتند از:
- آلوئه‌ورا: دارای خواص ضدالتهابی است و ترکیبات کلاژن‌ساز دارد؛ بنابراین می‌تواند باعث بهبودی سریع‌تر زخم شود.
- زردچوبه: به دلیل داشتن ترکیب ضدالتهاب کورکومین، برای زخم پای دیابتی موثر است؛ بنابراین می‌توان آن را به‌صورت مستقیم بر روی زخم قرار داد یا به‌صورت خوراکی مصرف کرد.
- روغن نارگیل: به علت خاصیت مرطوب‌کنندگی و ضدباکتری که دارد، می‌تواند مانع از ترک خوردگی و خشک شدن پوست شود؛ بنابراین در پیشگیری از زخم‌های دیابتی کمک‌کننده است.
- چای سبز: یک ترکیب بسیار غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد ضدالتهابی است.
- روغن زیتون: ترکیبی غنی از اسیدهای چرب سالم و آنتی‌اکسیدان‌های مهمی است که به نرم کردن پوست و جلوگیری از پیشرفت عفونت کمک می‌کند.
- سیر: دارای خواص ضدباکتری و ضدقارچی بسیار قوی است و به دلیل اثر تقویت‌کنندگی سیستم ایمنی، می‌تواند در بهبودی و پیشگیری از ایجاد زخم پای دیابتی موثر باشد.
- عسل: عسل خاصیت ضدمیکروبی دارد و در پاکسازی عفونت موثر است و به دلیل طبیعی بودن، مقاومتی در باکتری ایجاد نمی‌کند. همچنین دارای خواص ترمیم‌کنندگی و ضدالتهابی نیز است.
برای اطلاع از انواع دیابت، علائم و روش‌های درمان، به مقاله جامع بیماری دیابت مراجعه کنید.
جمع‌بندی بهترین پماد برای زخم پای دیابتی
پمادهای مناسب برای زخم پای دیابتی به چند دسته تقسیم می‌شوند که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. با توجه به شرایط بیمار، طول دوره درمان و شدت زخم، می‌توان انتخاب کرد که کدام دسته از داروها مناسب‌تر است:
- پمادهای گیاهی: کمترین عارضه را دارند ولی میزان تاثیر و بهبودی در آن‌ها کمتر است.
- پمادهای آنتی‌بیوتیکی: اثرگذاری سریع‌تری دارند و حاوی ترکیبات متنوعی هستند.
- پمادهای حاوی نقره: برای زخم‌های عفونی و مقاوم به درمان مناسب‌اند؛ با این‌حال ممکن است عوارض جانبی جدی‌ای ایجاد کنند.
- پمادهای هیدروژلی: با حفظ رطوبت زخم، روند بهبودی را تسریع می‌کنند و عارضه جدی‌ای ندارند.
- پمادهای حاوی کلاژن: برای زخم‌های مزمن مناسب‌اند و عوارض کمی دارند، اما اثربخشی آن‌ها به اندازه پمادهای آنتی‌بیوتیکی نیست.
از نظر میزان مصرف، پمادهای حاوی عسل، آلوئه‌ورا و پمادهای آنتی‌بیوتیکی بیشترین استفاده را دارند؛ اما از نظر اثربخشی، ترکیبات حاوی نقره بهترین گزینه‌ها هستند.
سخن پایانی
در این مقاله، از اهمیت بیماری دیابت، زخم پای دیابتی تا معرفی بهترین پمادها برای زخم پای دیابتی صحبت کردیم. با مصرف منظم این داروها و رعایت توصیه‌های پزشک، هر فرد به‌راحتی می‌تواند به درمان زخم‌های دیابتی خود کمک کند. یک پماد مناسب برای درمان زخم پای دیابتی باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- خواص آنتی‌بیوتیکی برای جلوگیری از بروز عفونت
- حاوی مواد طبیعی مانند عسل و آلوئه‌ورا برای کمک به ترمیم زخم
- حفظ رطوبت زخم برای تسریع بهبود
- حاوی ترکیبات نقره برای ترمیم سریع‌تر و بهبود زخم
سوالات پرتکرار
رایج‌ترین پماد برای زخم پای دیابتی که در ایران استفاده می‌شود چیست؟
کلوتریمازول یکی از بهترین و موثرترین پمادها برای درمان زخم‌های پای دیابتی است که مصرف آن در ایران بسیار رایج است.
علاوه بر دارو، چه توصیه‌هایی برای درمان زخم پای دیابتی می‌شود؟
افزایش فعالیت بدنی، تغییر رژیم غذایی، شستشوی مرتب پا و استفاده از کفش مناسب در کنار مصرف مداوم پماد مناسب، به بهبود این عارضه کمک می‌کند.
برای مادران شیرده و باردار، چه پمادهایی توصیه نمی‌شود؟
استفاده از پماد هیدروکورتیزون، مترونیدازول و سیلور سولفادیازین به دلیل عوارض جدی که دارند، برای این بیماران پیشنهاد نمی‌شود.
کدام پماد زخم پای دیابتی را می‌توان بدون نسخه پزشک خرید؟
پماد آلفا از دسته داروهای مخصوص درمان سوختگی و زخم است که خریداری آن بدون نسخه از داروخانه‌ها امکان‌پذیر است.
نویسنده: مریم خمیسی
ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده