سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان مردان است و سالانه جان هزاران نفر را در سراسر جهان می‌گیرد. در حالی که تا امروز پرکاربردترین روش برای تشخیص این بیماری، آزمایش خون PSA است، میزان بالای نتایج کاذب (چه مثبت و چه منفی) همواره مشکل‌آفرین می‌شود. خبر جدید این است که نوعی آزمایش بزاق برای تشخیص سرطان پروستات، نظر متخصصان را به خود جلب کرده است.
محققان به‌تازگی در موسسه تحقیقات سرطان لندن و بنیاد خدمات درمانی سلطنتی ماردن، روشی جدید برای تشخیص سرطان پروستات با استفاده از آزمایش بزاق دهان ارائه کرده‌اند. این روش که در نشست سالانه انجمن آمریکایی انکولوژی بالینی (ASCO) ارائه شد، نتایج امیدوارکننده‌ای را به دست آورده است. سرپرستان این تحقیق می‌گویند: «به‌عنوان یک ابزار اولیه ارزیابی، تجزیه و تحلیل بزاق افراد دارای استعداد ژنتیکی بالا در ابتلا به سرطان پروستات، دقیق‌تر از آزمایش PSA عمل می‌کند.»
مطالعات میدانی آزمایش بزاق برای تشخیص سرطان پروستات
در این مطالعه، بیش از ۶ هزار مرد ۵۵ تا ۶۹ ساله که در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. بعد از گرفتن نمونه بزاق دهان از این افراد، نمره خطر چندژنی (polygenic risk score) آنها محاسبه شد و ۵۸۸ نفر دارای بالاترین نمره، برای غربالگری بیشتر با MRI و نمونه‌برداری دعوت شدند. این نمره درواقع میزان خطر ابتلا را مشخص می‌کند و با جمع‌آوری اطلاعات ۱۳۰ تغییر ژنتیکی در DNA مرتبط با سرطان پروستات به دست می‌آید.
طبق نتایج نمونه‌برداری در این مطالعه، برای ۴۰ درصد از مردان دارای امتیاز بالا در آزمایش بزاق، سرطان پروستات تهاجمی تشخیص داده شد. این در حالی است که با آزمایش خون PSA، تنها ۲۵ درصد از موارد مشکوک، به تشخیص سرطان پروستات می‌رسند.
محققان می‌گویند این روش جدید می‌تواند به عنوان یک ابزار اولیه برای غربالگری سرطان پروستات مورد استفاده قرار گیرد و به تشخیص زودهنگام و دقیق‌تر این بیماری کمک کند. همچنین باعث می‌شود تعداد قابل توجهی از افرادی که تحت درمان‌های غیرضروری و تهاجمی قرار می‌گیرند، به خانه برگردند.
پروفسور کریستین هلین، مدیر اجرایی موسسه تحقیقات سرطان لندن، می‌گوید: «این تحقیق گامی امیدوارکننده در جهت بهبود تشخیص و درمان سرطان پروستات است. ما معتقدیم که آزمایش بزاق برای تشخیص سرطان پروستات می‌تواند به نجات جان هزاران نفر کمک کند.»
یکی از مزایای اصلی این روش جدید، سادگی و غیرتهاجمی بودن آن است. برخلاف آزمایش PSA که نیاز به نمونه‌گیری خون دارد، آزمایش بزاق دهان را می‌توان به راحتی در خانه انجام داد. چنین امتیازی، نوید افزایش مشارکت مردان در غربالگری سرطان پروستات را نیز می‌دهد.
ناگفته نماند که این تحقیق هنوز در مراحل اولیه خود بوده و برای تایید نتایج آن به مطالعات بیشتری نیاز است. با این حال، نتایج به دست آمده تاکنون بسیار امیدوارکننده است و نشان می‌دهد که آزمایش بزاق دهان می‌تواند به یک ابزار ارزشمند برای تشخیص زودهنگام سرطان پروستات تبدیل شود.
تشخیص سرطان پروستات با آزمایش بزاق، مزایای دیگری نیز دارد، از جمله:
- کاهش هزینه‌های غربالگری: آزمایش بزاق برای تشخیص سرطان پروستات به طور قابل توجهی ارزان‌تر از آزمایش PSA است.
- افزایش دقت: تشخیص سرطان پروستات با آزمایش بزاق نتایج کاذب کمتری نسبت به آزمایش PSA به همراه دارد.
- کاهش اضطراب و افزایش مشارکت برای غربالگری: مردان با انجام آزمایش بزاق دهان در خانه، اضطراب کمتری را تجربه می‌کنند.
با توجه به این مزایا، گفته می‌شود که آزمایش بزاق برای تشخیص سرطان پروستات، پتانسیل تبدیل شدن به روش اصلی غربالگری سرطان پروستات را دارد. چنین دستاوردی می‌تواند به نجات جان هزاران نفر و بهبود کیفیت زندگی میلیون‌ها نفر مبتلا به این بیماری کمک کند.