همه چیز را درباره بواسیر یا هموروئید بدانید!

بواسیر یا هموروئید (hemorrhoid) به تورم رگ‌ها در راست‌روده و اطراف مقعد اشاره دارد که می‌تواند باعث درد، خارش و خونریزی در ناحیه تحتانی رکتوم (مقعد) شود. این عارضه یکی از رایج‌ترین مشکلات در بزرگسالان به حساب می‌آید و تقریباً سه نفر از هر چهار بزرگسال، در مقاطع مختلف زندگی خود، به آن مبتلا می‌شوند.

با اینکه این بیماری شیوع بالایی دارد، اما متأسفانه اطلاعات کافی درباره آن در میان مردم وجود ندارد. اگر تمایل دارید بدانید بواسیر چیست، چگونه به وجود می‌آید و چه روش‌هایی برای تشخیص و درمان آن مؤثر است، در این مقاله تمام جزئیات لازم را درباره این بیماری خواهیم گفت. پس با ما همراه باشید!

هموروئید یا بواسیر چیست؟

هموروئید، که در میان مردم به نام بواسیر نیز شناخته می‌شود، شامل متورم شدن رگ‌های خونی در پایین‌ترین قسمت رکتوم و مقعد است. گاهی اوقات دیواره‌های این رگ‌ها آن‌قدر نازک می‌شوند که دچار برآمدگی شده و به‌خصوص در زمان دفع مدفوع، تحریک خواهند شد.

بر اساس مکانیسم ایجاد بیماری، بواسیر به طور کلی به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می‌شود. در بواسیر داخلی، برآمدگی در داخل رکتوم قرار دارد و معمولاً قابل مشاهده نیست، در حالی که در بواسیر خارجی، برآمدگی در نواحی اطراف مقعد دیده می‌شود.

 

انواع بواسیر

همانطور که قبل‌تر بیان شد، بواسیر انواع مختلفی دارد. در ادامه به معرفی انواع بواسیر و علل بروز آن‌ها می‌پردازیم.

1. بواسیر داخلی

این نوع از بواسیر به دلیل افزایش فشار روی رگ‌های لگنی در رکتوم ایجاد می‌شود. بواسیر داخلی معمولاً بدون درد است، اما ممکن است باعث خونریزی در هنگام دفع مدفوع شود.

2. بواسیر خارجی

در این نوع بواسیر تورم اطراف مقعد شایع است و ممکن است خونریزی کند. همچنین می‌تواند باعث خارش شدید و درد شود.

3. بواسیر ترومبوزه

این نوع بواسیر زمانی رخ می‌دهد که خون در یک هموروئید خارجی تجمع یابد و لخته (ترومبوس) تشکیل شود.

4. بواسیر مزمن

هموروئیدی که برای مدت طولانی ادامه دارد، اغلب به دلیل زور زدن مزمن، یبوست یا نشستن طولانی‌مدت ایجاد می‌شود.

خلاصه: همانطور که قبل‌تر بیان شد، بواسیر انواع مختلفی دارد. شایع‌ترین انواع بواسیر شامل بواسیر داخلی، هموروئیدهای خارجی، بواسیر ترومبوزه و بواسیر مزمن هستند.

 

بواسیر چگونه به وجود می‌آید؟

علل بروز بواسیر متنوع است. شایع‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است.

• زور زدن در هنگام دفع مدفوع: این فشار زیاد اصلی‌ترین عامل به وجود آمدن بواسیر است که باعث می‌شود رگ‌های خونی در این ناحیه متورم شوند.
• اسهال یا یبوست مزمن: افراد مبتلا به یبوست یا اسهال مزمن نیز در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به هموروئید هستند؛ زیرا این مشکلات گوارشی باعث می‌شوند فرد زمان بیشتری را در توالت بگذراند و در نتیجه رگ‌های خونی در ناحیه مقعد تحت فشار بیشتری قرار گیرند.
• چاقی: افراد چاق به دلیل اضافه وزن بیشتری که دارند، در هنگام مدفوع کردن فشار بیشتری به رگ‌های خونی مقعد وارد می‌کنند. این می‌تواند باعث تورم و التهاب در این ناحیه شود.
• بارداری: خانم‌های باردار به دلیل تغییرات هورمونی و فشار جنین روی رگ‌های خونی ناحیه لگن و مقعد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بواسیر قرار دارند.
• بلند کردن اجسام سنگین یا سایر فعالیت‌هایی که به بدن فشار می‌آورد.
• نشستن طولانی‌مدت روی توالت
• رژیم غذایی کم فیبر

خلاصه: علل مختلفی مانند یبوست‌های مزمن، رژیم غذایی، بارداری و بلند کردن اجسام سنگین، ممکن است باعث بروز بواسیر شوند.

 

علائم بواسیر چیست؟

علائم شایع هموروئید عبارتند از:

• خونریزی در هنگام دفع مدفوع: این خونریزی به شکل خون قرمز روشن دیده می‌شود و معمولاً روی دستمال توالت ظاهر به چشم می‌خورد.
• خارش شدید اطراف مقعد
• درد در هنگام نشستن
• تورم اطراف مقعد
• وجود یک توده برجسته در نزدیکی مقعد

در صورت مشاهده این علائم، در اسرع وقت و قبل از تشدید آن‌ها، به پزشک مراجعه کنید.

خلاصه: علائم اولیه و اصلی بواسیر خارش، درد، خونریزی و تورم مقعد است.

 

روش‌های تشخیص بواسیر

اگر فرد هر یک از علائم فوق را تجربه می‌کند، مراجعه به پزشک برای او ضروری است. در این حالت، پزشک ممکن است یک معاینه فیزیکی برای تشخیص هموروئید انجام دهد. البته این احتمال هم وجود دارد که از روش‌های زیر برای بررسی هموروئید استفاده کند.

• معاینه کانال رکتوم و مقعد
• بررسی رکتوم و مقعد با آنوسوکوپ: در صورت جواب نگرفتن از روش بالا، ممکن است رکتوم توسط آندوسکوپ یا پروکتوسکوپ بررسی شود.

مراجعه هرچه زودتر شما به پزشک باعث تشخیص سریع‌تر بیماری و درمان موفق‌ آن خواهد شد.

خلاصه: اگر فرد هر یک از علائم بواسیر را تجربه می‌کند، ضروری است که به پزشک مراجعه کند. در این حالت، پزشک ممکن است یک معاینه فیزیکی برای تشخیص هموروئید انجام دهد.

 

پیشگیری از بواسیر

برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، باید نکات مراقبتی زیر را رعایت کنید.

• به موقع دستشویی بروید: رفتن به دستشویی به محض اینکه احساس کردید به آن نیاز دارید و اجتناب از نشستن طولانی‌مدت روی توالت و زور زدن، باعث پیشگیری از بروز بواسیر می‌شود.
• به وزن خود توجه کنید: حفظ وزن سالم برای کاهش فشار روی رگ‌های رکتوم و مقعد بسیار ضروری است.
• رژیم غذایی سالم و غنی از میوه‌ها و سبزیجات داشته باشید.
• آب کافی بنوشید.
• برنامه ورزشی منظمی داشته باشید.

خلاصه: پیشگیری از ابتلا به بواسیر غیرممکن نیست و فقط کافی است تا رژیم غذایی سالمی داشته باشید، آب کافی بنوشید و ورزش کنید. این موارد دشمن بواسیر هستند.

 

درمان بواسیر

برای درمان هموروئید می‌توان از روش‌های خانگی، دارویی و جراحی استفاده کرد که هر کدام به کاهش علائم و بهبود وضعیت بیمار کمک می‌کنند و به تشخیص پزشک برای او تجویز می‌شوند.

1. درمان‌های دارویی

خط ابتدایی درمان بواسیر، درمان‌های دارویی است. این داروها شامل موارد زیر هستند:

• مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوپروفن که می‌توانند به کاهش درد و تورم کمک کنند. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به داروهای تجویزی باشد. این داروها می‌توانند شامل مسکن‌های قوی‌تر، کرم‌ها، شیاف‌ها و حتی داروهای ضدالتهاب قوی باشند.
• کورتیکواستروئیدها مانند بتامتازون، هیدروکورتیزون و دگزامتازون که به رفع علائم خارش و درد کمک می‌کنند و میزان التهاب و قرمزی ناحیه مقعد را کاهش می‌دهند.
• پمادهای آنتی‌هموروئی

 

2. درمان‌های جراحی

در برخی موارد شدید، نیاز است تا بیمار جراحی شود. روش‌های رایج جراحی بواسیر به شرح زیر است:

• لیگاتور با باند لاستیکی: یک باند لاستیکی در پایه هموروئید قرار داده می‌شود تا جریان خون در آن قطع شده و باعث از بین رفتن و افتادن آن شود.
• اسکلروتراپی: یک محلول شیمیایی به هموروئید تزریق می‌شود تا آن را کوچک کند.
• هموروئیدکتومی: جراحی حذف هموروئید، که معمولاً برای موارد شدید استفاده می‌شود.

3. درمان خانگی بواسیر

درمان خانگی بواسیر صرفا به کاهش و بهبود علائم شما کمک می‌کنند و روش قطعی درمان نیستند. این روش‌ها شامل موارد زیر است:

• حمام آب گرم: نشستن در آب گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه در روز می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند و احساس راحتی بیشتری به بیمار بدهد.
• استفاده از رژیم غذایی پر فیبر
• اجتناب از زور زدن در هنگام دفع مدفوع

خلاصه: خوشبختانه امروزه روش‌های درمانی متنوعی برای بواسیر وجود دارد. مسیر اصلی درمان، دارو درمانی و جراحی است و درمان‌های خانگی فقط به کاهش علائم کمک می‌کنند.

 

سخن پایانی

در این مقاله به طور مفصل درباره بواسیر یا هموروئید، انواع، علل ابتلا، راهکارهای پیشگیری و درمان آن صحبت کردیم. به طور خلاصه می‌توان گفت که ترکیبی از دارو درمانی و جراحی، می‌تواند به مدیریت و درمان بواسیر کمک کند.

ساده‌ترین روش درمان بواسیر این است که با تغییر رژیم غذایی، مصرف مایعات کافی، استفاده از درمان‌های موضعی و در صورت لزوم مصرف داروهای تجویزی، علائم این بیماری را کاهش دهید. اما در صورت مشاهده هرگونه علائم و نشانه‌های خاص و جواب نگرفتن از روش‌های درمانی گفته شده، باید هرچه سریع‌تر به پزشک خود مراجعه کنید.

 

سؤالات متداول

1. آیا هر زائده گوشتی که از مقعد بیرون می‌زند بواسیر است؟

یکی از نشانه‌های اصلی بواسیر احساس برآمدگی در مقعد یا بیرون آن است، ولی برای اطمینان حتماً باید با پزشک متخصص مشورت کنید.

2. آیا خونریزی از مقعد نشانه بواسیر است؟

خونریزی مقعدی دلایل مختلفی دارد که تنها یکی از آن‌ها می‌تواند بواسیر باشد. به همین دلیل، در صورت مشاهده این علامت لازم است تا با توجه به خطر این عارضه، سریعاً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

3. برای درمان قطعی بواسیر چه روشی بهتر است؟

امروزه استفاده از لیزر به‌عنوان بهترین روش برای تخلیه کامل هموروئید و بافت عفونی آن شناخته می‌شود. این روش نه تنها ریشه بیماری را از بین می‌برد بلکه احتمال عود آن را به حداقل می‌رساند و توسط معتبرترین پزشکان در سراسر جهان توصیه می‌شود.

4. مدت زمان لیزر بواسیر چقدر است؟

این روش درمانی کوتاه‌ترین زمان را نسبت به بقیه دارد و در عرض نیم ساعت به‌صورت سرپایی انجام می‌شود.

 

نویسنده: مریم خمیسی

ناظر علمی: دکتر علی سالاری تبار و امیرحسین ملک زاده